Ísfirðingur - 11.12.1975, Blaðsíða 7

ISFIRÐINGUR
7
Ólafs. Þegar hann hafði látið
af biskups embætti og sat
einmana í Skálholti, en kona
hans og bömin öll dáin úr
brjóstveiki, leitaði hann hug
sínum svölunar í Ijóðum hans.
Segir Torfi Jónsson, að Bryn-
jólfur hafi mjög elskað kveðl-
inga séra Ólafs og síðasta
kvöldið, sem hann lifði, bað
hann dómkirkjuprestinn og
aðra þá, sem hjá honum voru,
að syngja þetta vers úr iðr-
unarsálmi séra Ólafs:
„Kristur, ég bið fyrir
krosskraftinn þinn
kvalráðum hug mínum
umbót þú vtnn,
syndanna ástríðu sára
ég finn;
veit þú mér vægð og
hirting með hægð,
heljarpína sé frá mér bægð,
heimsæktu hart eigi, herra
Guð, misgerning minn”.
Á manndómsárum sínum
lagði Brynjólfur biskup mibla
rækt við íslenzkar sögur og
fomfræði. Það var að vísu
í samræmi við þá mennta-
stefnu, sem þá var ríkjandi,
en víst má þó telja, að hann
hafi þegar i bernsku hneigst
að þessum fræðum. Vert er
að minnast þess, að hálfbróðir
Brynjólfs, Jón Gissurarson á
Núpi, skrifaði ritgerð um
siðaskiptaöldina á íslandi.
Brynjólfur Sveinsson fór 12
ára gamail i Skálholtsskóla og
lærði í 6 vetur. Oddur Einars-
son var þá biskup í Skálhoiti,
og sagði Brynjólfur sjálfur
frá þvi síðar, að herra Oddur
hefði verið sér jafnan góður
og látið meira eftir sér en
öðrum skólapiltum, og aldrei
hefði hann beðið biskup þess,
er hann synjaði honum. Einu
sinni reið herra Oddur heim-
an um veturinn til presta-
stefnu að Ólafsvöllum. Var
skólabiltum leyft að fara út
og fylgja biskupi til hests.
Þegar biskup ætlaði að stíga
á bak, vom sveinar hans ekki
nálægir. Hljóp Brynjólfur
fyrstur að hestinum tii að
halda í ísaðið, meðan hinn
stigi upp í söðulinn. En bisk-
up bannaði honum það, sagði
annað mundi fyrir honum
liggja en halda í sitt ístað;
nefndi til annan af skóla-
piltum þar nálægan, er það
skyldi gera.
Frásögn þessi á að benda
til þess, að Oddur biskup hafi
séð það fyrir, að Brynjólfur
myndi verða eftinnaður hans
í Skáihoiti, en hitt mun sönnu
nær, að biskup hafi fundið
námsdugnað sveinsins og
mannkosti og talið hann mik-
ið mannsefni, hver sem hlutur
hans yrði í lífinu. Annars var
Oddur biskup taiinn forspár,
og eru sögur af því, að hann
sagði fyrir ýmsa óorðna hluti
Þannig hafði hann áður sagt
fyrir um ævi Brynjófs Sveins-
sonar. Herra Oddur kom í
Holt í visitazíuferð. Var ,þá
Sveinn prestur eldtí heima, en
biskup talaði margt við Ragn-
heiði konu hans. Sagði hann,
að sig gnrnaði að einhver
sona Sveins yrði biskup eftir
sig í Skálholti og kvaðst vilja
sjá þá. Hún tók því ólíkiega,
en lét þó sækja stjúpsyni
sína. Biskup leit á þá ög
blessaði, en er þeir voru farn-
ir, sagði hann, að enginn
þeirra myndi biskup verða.
Þá var komið með Gissur,
son séra Sveins og Ragn-
heiðar, en Oddur sagði, að
hann yrði ekki heldur biskup.
Þá sagði Ragnheiður: „Svo
er sem ég sagði, að yður ætlar
nú að skjöplast, herra”. Hún
var þá ólétt, og lagði biskup
hönd sína fyrir neðan brjóst
hennar og sagði: „Ebki mun
mér skjöplast svo mikið, ef sá
verður biskup eftir mig, sem
þú berð nú undir þínu
brjósti”. Hún svaraði: „Satt
mun iþað, herra, annaðhvort
mun hann verða biskup eða
meistari”. — Og slepptu þau
því tali, en um haustið ól
Ragnheiður Brynjólf son sinn,
sem bæði varð biskup og
meistari, en meistarapróf voru
þá sjaldgæf meðal íslendinga.
Tvítugur að aldri sigldi
Brynjólfur til Danmerkur og
hóf nám við háskólaim í
Kaupmannahöfn. Stundaði
hann það nám í 5 ár, en kom
þá heim og var í tvö ár hjá
foreldrum sínum. Lagði hann
þá stund á að lesa grísku.
Sumarið 1631 reið Bryn-
jólfur til Alþingis. Var þá
Oddur biskup látinn og skyldi
kjósa eftirmaTm hans. Vildu
þá Vestfirðingar kjósa Bryn-
jólf, en margir mæltu með
Gísla syni Odds biskups og
var hann kosinn. Brynjólfur
hélt þá til Danmerkur til
framhaldsnáms. Var hann enn
eitt ár í háskólanum, og fór
milkið orð af lærdómi hans og
ræðumennsku. Tók hann þá
meistarapróf og var fyrsti
íslendingurinn, sem hlaut
þann lærdómstitil.
Brynjólfur var nú í 6 ár
yfirkennari við dómskólann í
Hróaskeldu, en sáðan hugsaði
hann sér að fara suður í lönd
til frekari lærdóms og for-
frömunar. En áður en hann
tækist þá ferð á hendur, fór
hann til íslands. Var móðir
hans þá önduð, og hugðist
hann selja móðurarf sinn og
aðrar eignir á íslandi og nota
andvirðið í ferðakostnað og
sér til framfæris erlendis.
Meðan Brynjólfur var á ís-
landi, andaðist Gísli biskup
Oddsson í Skálholti. Kenni-
mönpum kom þá saman um
að kjósa Brynjólf til biskups,
en honum var það þvert um
geð. Lagði hann fast að einum
skólabróður sínum, Þórði
Jónssyni í Hítardal að sækja
um biskupsernbættið, en ekki
léði Þórður máls á því. Bryn-
jólfur fór utan með Akur-
eyrarskipi, en þangað sendu
prestar í Skálholtsstifti hon-
um kjörbréf hans og bónar-
bréf til konungs um að stað-
festa kosninguna. Brynjólfur
flutti hvort tveggja til Hafnar
og afhenti kanslara konimgs,
en um leið lagði hann fram
afsökunarbréf sitt. Það er rit-
að á latínu og fyllir 9 síður.
Segist hann þar hafa skroppið
tii íslands, en þá hafi lands-
menn hlaupið til að kjósa sig
til biskups og viljað þvinga
sig frjálsan mann þvert á
móti sjálfs sín vilja að ganga
undir svo þimga og vanda-
sarna byrði og þrældóm; seg-
Á aðalfundi 22. mai 1975 var samþykkt að taka frá 10
milljónir af óseldu hlutafé félagsins íþeim tilgangi að
fjölga hluthöfum í félaginu.Hlutabréf þessi eru seld i
fallegum gjafamöppum. Verðgildi krónur 1000, 5000
og 10.000.
Ég óska hér með að kaupa hlutabréf i Eimskipafélaginu.
Hlutabréfin óskast afgreidd igjafamöppum og skráð þannig:
Nafn: Nafnnr.: Heimili: krónur:
Undirskrift kaupanda
Heimilisfang
Hlutabréfin óskast send ipóstkröfu Klippið þetta pöntunarblað úr blaðinu og sendið
Hf. Eimskipafélagi Islands, Hlutabréfadeild, Reykjavik.
V
EIMSKIP
H.F. EIMSKIPAFELAG ISLANDS

ist hafa iðkað og fyrir sig
lagt skólaþjónustu og allt
annað heldur en það,
sem heyri til biskupsembætti.
Hann segir einnig, að í land-
inu séu til langtum hæfari
menn til þessa starfs og nefn-
ir einkum til séra Þórð Jóns-
son í Hítardal.
Háskólaráðið í Kaupmanna-
höfn f jallaði nú um kjörbréfið
og afsökunarbréf Brynjólfs og
úrskurðaði, að enginn gæti
skorast undan því að gegna
því embætti, sem hann væri
kosinn til og hans hátign
konungurinn skipaði hann til
að gegna. Ráðið sagði kanslar-
anum jafnframt, að skólinn
í Skáfholti hefði mifcla þörf
fyrir þann mann sem reyndur
væri að lærdómi og fram-
kvæmdasemi eins og Bryn-
jólfur. Svaraði kanslarinn af-
sökunarbréfinu á þá leið, að
Brynjólfi bæri að sinna kalli
landa sinna, ekki sízt skólans
vegna. Segir Jón Halldórsson,
að þess finnist ekki dæmi á
seinni tímum, að þurft hafi að
dæma nokkum til biskupsemb.
nema Brynjólf, og varla mun
það hafa átt sér stað síðar.
Biskupinn yfir Sjálandi
vígði síðan Brynjólf við veg-
lega athöfn í Frúarkirkju. í
ræðu sinni lofaði hann mjög
lærdóm og mannkosti hins ný-
kjörna biskups, en síðan hélt
Brynjólfur heim til íslands og
tók við embætti sínu, sem
hann gegndi í 35 ár af mik-
illi prýði og skörungs'skap, en
hann var 33 ára, þegar hann
tók vígslu.
Árið eftir gekk Brynjólfur
að eiga Margréti dóttur Hall-
dórs lögmanns Ólafssonar. Er
ekki mikið frá henni sagt, en
myndarlega mun hún hafa
staðið með biskupi í forstöðu