Ísfirðingur - 06.01.1976, Side 1
VESTFJARÐAKJORDÆMI
26. árgangur.
ísafirði, 6. jánúar 1976.
1. tölublað.
Halldór Kristjánsson:
Ár reynslu og vona
Hinsvegar er nú almenn
Eitt á enda ár vors lífs er
runnið.
Árið 1975 hefur á margan
hátt gert okkur reynslunni
ríkari. Það var merkisár, sem
'lengi verður minnst í sögu
þjóðarinnar. En margar blikur
eru á lofti og margt þarf nú
að varast ef vel á að fara.
FISKVEIÐILÖGSAGAN
Útfærslan í 200 míiur er
mesti viðburður ársins. Henn-
ar vegna hefur verið gerður
umdeildur samningur við
Vestur-Þjóðverja. Hennar
vegna eigum við nú í deilu við
Breta.
Reynslan þessar fyrstu vik-
ur síðan útfærslan tók gildi
sýnir, að við höfum ekki í
hendi okkar að taka strax
fyrir allar veiðar útlendinga
innan 200 mílna. Bretar veiða
þar. Og Þjóðverjar hefðu
eflaust veitt þar líka þó þeir
hefðu engan samning fengið.
Þetta sýnir 1 fyrsta lagi
haldleysi þeirra gífuryrða
stjórnarandstæðinga að við
gætum bannað þessar veiðar
í reynd og engin hætta væri
samfara því að semja ekki.
Það hefur a.m.k. ekki heyrst
undanfarið að ríkisstjórnin
bannaði landhelgisgæslunni að
beita sér.
Þrátt fyrir þetta vitum við
að það er bara tímaspursmál
hversu lengi Bretar endast í
þessu stríði. Þeir njóta sín
ekki við veiðamar og þær eru
taugastríð. En Bretar eru
kunnir að þrályndi og þraut-
seigju. Sjómennirnir heimta
vernd og það er mikið lagt á
þann flota, sem á metnað
sinn í því að hafa öldum sam-
an gert lænd sitt mesta sjó-
veldi heimsins, ef hann verður
að þola brigsl og skæting
togaramanna að hann dugi
ekki til að verja þá fyrir
varðskipum íslendinga. Deilan
er komin á mjög alvarlegt og
hættulegt stig.
En sagan er ekki öll sögð
með þessu. Breska stjómin
hefur ekki þjóðina með sér
nema að takmörkuðu leyti.
Við eigum marga bandamenn
í Bretlandi. Menn vita að
stjórnin er að berjast fyrir
því sem engin framtíð er í.
Og margir telja sæmra og
brýnna, að snúa huga sínum
að því hafsvæði sem innan
skamms heyrir til breskri
fiskveiðilögsögu.
Það er rétt að miðin og
fiskurinn er ekki nema handa
okkur. Þar er ekkert aflögu
handa öðrum. Og við eigum
réttinn. En það er tvennt að
eiga rétt og að ná rétti sínum.
Á því hlýtur nú að verða
nokkur bið. Þá verður það að
sjálfsögðu álitamál hvort
réttara sé að semja eða ekki.
Vitanlega er ekki grundvöllur
fyrir samningi um annað en
það sem kalla má að semja
rétt sinn af sér, — afsala sér
um stundarsakir einkarétti til
allra veiðanna. Slíkir samn-
ingar gætu þó tryggt meiri
friðun á miðunum en engir
samningar og í þeirri trú hef-
ur verið samið.
Það hefur ekki komist í
verk að setja löggjöf um nýt-
ingu fiskveiðilögsögunnar. Þó
er sagt að frumvarp sé í
vændum, enda liggur nú metn-
aður þjóðarinnar og sæmd
við að slík lög séu sett og
verði haldin. Kann þá að sýna
sig að þar sé nokkur próf-
steinn á mannþóm, vit og
þroska þjóðarinnar.
VINNUFRIÐUR OG
VELMEGUN
Næst deilunni við Breta og
jafnhliða henni er mönnum
ríkt i huga hvers vænta megi
á vinnumarkaði. Verðlag hef-
ur hækkað og kaupmáttur
launa minnkað. Það er stað-
reynd. Þar breytir það engu
þó að haldlítið sé að gera
samanburð við samninga, sem
svo voru gapalegir að aldrei
var grundvöllur fyrir þeim.
Því er ekki að neita að ýms-
um er nú þörf á kauphækkun,
enda mjög misjafnt hvað
menn þurfa til framfæris sér,
eins og jafnan er í verðbólgu
þjóðfélagi.
hræðsla við verkföl og vinnu-
deilur. Menn finna óvenju vel
að þjóðin hefur ekki efni á
slíku. Og ýmisiegt virðist
benda til þess að málsvarar
stéttafélaga hugsi nú betur
og alvarlegar um raungildi
væntanlegra samninga en oft
áður.
Svo vel vill nú til að stjóm-
völdin eiga leik á borði að
auðvelda samninga og tryggja
vinnufrið. Það ráð er vaxta-
lækkun. Þar með vinnst
tvennt. Atvinnuvegunum spar-
ast vaxtagjöld svo að þeir
þyldu kauphækkun að sama
skapi. Verðlag og framfærslu-
kostnaður lækkar svo að menn
þurfa ekki eins hátt kaup og
ella.
Að háir vextir séu hemill á
eftirspurn og ásókn í lánsfé
er markleysa. Það hefur sýnt
sig. Það er lika auðskilið að
vaxtakostnaður hlýtur að
koma fram í verðlagi. Háu
vextirnir hcifa ekki leyst
bankastjórana frá þeirri
ábyrgð og vanda að meta
lánbeiðnir og segja stundum
nei.
Háu vextimir hafa heldur
ekki dugað til að vemda
innstæður og gildi þeirra.
Þeir eru verðbólgumyndandi
og eiga þar með sinn þátt í
því að verðfella höfuðstólinn.
Það eru margir sem á þessum
tímum sjá þá leið einfaldasta
og auðveldasta til að efnast
að kaupa í skuld eitthvað það,
sem fljótlega er hægt að selja
aftur á hækkuðu verði. Fjár-
málastjómin og bankavaldið
þurfa að fara aðrar leiðir en
gengnar hafa verið til að
breyta því.
Það væri mikil gæfa ef
ríkisstjórnin ætti nú hlut að
því, að vinnufriður héldist og
samningar tækjust um hemil
á verðbólguna. Að sama skapi
væri það gæfuleysi stjórninni
og þjóðinni allri ef sú við-
EFNAHAGSMÁLIN
Skuggahliðar efnahagsmál-
anna eru mjög ræddar nú og
síst um of. Þjóðarbúskapur-
inn er rekinn með halla.
Næstu kynslóðir em veðsettar
fyrir þvi sem gert er í dag.
Þetta er þó ekki svo svart
að eingöngu sé um svah og
ráðleysi að ræða. Við erum að
búa í haginn. Við erum að
virkja og spara olíukaup. Það
er tvímælalaust hagur að
greiða einn mi'lljarð í afborg-
un af virkjun í stað þess að
kaupa olíu fyrir hann. Raf-
orkan á Vestfjörðum hefur
langt um of verið framleidd
með diselveélum. Og nú þegar
vatnsorkan eykst í Mjólkurár-
stöð vantar nýja línu svo unnt
sé að flytja rafmagnið til
neytienda. Sem betur fer á að
bæta úr því á þessu ári, — en
það kostar peninga.
Við byggjum líka hafnir og
það er gott fyrirtæki. Það er
af tvennu illu betra að borga
afborgun og vexti af hafnar-
gerð en missa skip vegna lé-
legrar hafnar. Og vegir sem
stytta akstur og minnka slit
á ökutækjum standa líka fyr-
ir sínu.
Þetta breytir þó ekki þvi að
skuldir em alvörumál. Hér
mætti verða nokkur vakning
í átt til hófsemdar og þjóð-
legrar samstöðu. Við ættum
að skilja, að með því að kaupa
innlendan fatnað, innlendan
húsbúnað og innlendan mat
erum við að treysta efnahag-
inn heimafyrir og verjast er-
lendri skuldasöfnun. Þeir sem
taka erlendar vörur fram yfir
íslenskar hafa engin efni á að
hallmæla stjórninni fyrir
slæman gjaldeyrisbúskap.
Verði engin breyting á í þess-
um efnum mun hvaða ríkis-
stjórn sem er sanna hið forn-
kveðna, að illt er að bera
merki fyrir rögum og ósigur-
sælum.
RÍKISBÚSKAPUR OG
FJÁRLÖG
Þegar Sjálfstæðismenn voru
í stjórnarandstöðu tölpðu
þeir margt um of mikil ríkis-
afskipti og nauðsynlegan
niðurskurð á fjárlögum. Þessu
tali hefur svo verið haldið
áfram í blöðum þeirra og
ungir Sjálfstæðismenn hafa
gert ályktanir sem benda til
þess að hér sé um að ræða
pólitíska trúarjátningu. Lítið
hefur þó borið á því að nefnd
væru einstök dæmi um það
hvernig ætti að haga þessari
mikilsverðu leiðréttingu.
Við f járlagaafgreiðsluna nú
áttu menn von á að stefna
Sjálfs'tæðisflokksins á þessu
sviði kæmi í Ijós. Þá sýnir
það sig að hægra er um að
tala en í að komast. Þetta tal
um stórkoslegan og auðveldan
niðurskurð er einkum og aðal-
lega vanhugsað og ábyrgða-
laust blaður. Það er auðvitað
hægt að minnka þá þjónustu
sem ríkið annast, en það vilja
menn ekki. Að vísu var nú
hækkað nokkuð það gjald sem
menn greiða sjálfir fyrir
meðul. Það iéttir vitanlega á
ríkissjóði, en hæpið er að það
fullnægi pólitískri lífshugsjón
ungra Sjálfstæðismanna að
auka frelsi og möguleika al-
mennings með því að lækka
hlutfall ríkissjóðs í heildar-
tekjum þjóðarinnar.
Hitt er svo bara leikur með
tölur að lækka fjárlögin með
því að búa til sérstakan tekju-
stofn fyrir alm.tryggingarnar
beint. Nú eiga sveitastjómir
að innheimta 1% skatt af
brúttótekjum manna með út-
svörunum og standa trygg-
ingarstofnuninni skil á þvi.
Ef þetta er sparnaður, eða sá
niðurskurður sem hugsjónin
stefndi að, þá getur fjármála-
ráðherra haldið lengra á sömu
braut með því einfaldlega að
ánafna tryggingastofnuninni
hæfilega mörg stig af sölu-
skattinum og taka það út af
fjárlögum.
Auðvitað er sitthvað hægt
að lagfæra og spara með
öruggri og traustri fjármála-
stjóm. Það er nokkuð mis-
jafnt hvemig ríkisstofnanir
vinna og hverrar hagsýni gætt
er. Útvarpið er nú farið að
spara og lét sér nægja að einn
og sami fréttamður færi bæði
leitni færi öll úr böndum.
GLEÐILEGT NÝTT ÁR!
Framhald á 2. síðu.