Ísfirðingur - 15.12.1976, Blaðsíða 6

6
í SFIRÐINGUR
Guðmundur Hagalín seg-
ir frá því í minningabók-
um sínum að Sighvatur
Grímsson fræðimaður á
Höfða í Dýrafirði hafi eitt
sinn verið dæmdur í fjár-
sektir, en afi sinn og nafni
hafi greitt fyrir hann sekt-
arféð og bjargað homum
frá fangelsi. Vera má að
nokkur þjóðsögukeimur sé
að vissu leyti á þeirri frá-
sögn, svo sem oft vill verða
þegar sögur hafa gengið
munnlega mann frá manni
fram undir heila öld. Hér
skal þó ekki rekja neinar
hugleiðingar um þau efni
en reynt að gera grein fyr-
ir þessu máli svo sem frek-
ast er unnt af rituðum
gögnum. Saga málsins
veitir nokkrar upplýsingar
um menn sem snerta sögu
héraðsins.
Þá er hér fyrst útskrift
úr dómabók Isafjarðar-
sýslu svo sem amtmanni
var send 11. janúar 1882.
„Ár 1881 hinn 9. dag
nóvembermánaðar var á
Þingeyri í Dýrafirði settur
lögregluréttur Isaf j arðar-
sýslu af sýslumanni C.
Fensmark i viðurvist vott-
anna séra Helga Árnasonar
og Cand. Grhns Jónssonar
og var þá haldin rannsókn
út af líkamlegu ofbeldi
sem Sighvatur Grimsson
bóndi á Höfða í Mýra-
hreppi 15. dag í fyrra mán-
uði hefur haft í frammi
við verzlunarþjón á Þing-
eyri, Finn Þórðarson.
Viðstaddur i réttinum
var maður, er áminntur
um sannsögli, að gefnu
tilefni skýrir svo frá:
Hann heitir Finnur Þórð-
arson, verzlunarþj ónn við
verzlun N. Chr. Grams á
Þingeyri, 24 ára að aldri.
Laugardaginn 15. f.m. kl.
c. 2 e.m. var hann einn af
heimamönnum í búðinni,
og var Sighvatur Gríms-
son þar, hafði hann keypt
náttpott, en vegna þess að
hann var sprunginn nokk-
uð, hafði hann fengið pott-
inn fyrir nokkuð minna
en vanalegt verð, og vissi
Sighvatur af því að pottur-
inn var gallaður. Sighvat-
ur var dálítið kenndur,
þvi að hann hafði keypt
lítið eitt af cognaki og
drukkið það. Sagði þá Sig-
hvatur, að hann vildi fá
plástur við pottinn og fékk
Finnur honum dálítið
styklci af Hamborgar-
plástri, en hann sagði að
hann vildi hafa annars-
konar plástur, og man
Finnur ekii hvern plástur
Sighvatur tilgreindi og
þegar Finnur sagði að sá
plástur væri eigi til, sagði
Sighvatur: „Ég kasta pott-
inum annars i hausinn á
þér”. Þetta ítrekaði hann
oftsinnis og að endingu
lcastaði Sighvatur, sem stóð
fyrir utan búðarborðið,
pottinum rétt í andlitið á
Finni, sem eigi uggði að
sér, og var rétt fyrir innan
borðið. Potturinn brotnaði,
en hann getur þó eigi með
vissu sagt nema það hafi
komið af því að potturinn
hafi um leið lent í járn-
súlu, sem gengur niður i
gegnum búðarborðið. Sakir
>essa fékk hann áverka,
þannig að efri vörin klofn-
aði alveg sundur og hann
særðist undir vinstra aug-
anu og var það sár hér-
umbil þumlung að lengd
og öðru minna sári særð-
ist hann á nefið. Tvær
framtennur losnuðu i hon-
íim. Hann svimaði nokkuð
en datt ekki. Ot af þessu
var hann neyddur til að
vera í rúminu þann dag
og þrjá næstu daga. og
nokkra daga þar eftir gat
hann ekkert unnið en varð
að halda kyrru fyrir upp
á herhergi sínu. Enn er
hægt að sjá merki allra
þessara áverka og sýndi
hann ])á réttarvitnunum
sem þótti líklegur fram-
burður hans um stærð
þeirra.
Finnur fer fram á að
hatm fyrir meiðsli, sár-
sama og vinnumissi fái
eigi minna en 70 krónur.
Upplesið, játað rétt bók-
að. Látinn frá fara.
Nú mætti maður er
áminntur um sannsögli að
gefnu tilefni skýrir frá:
Hann heitir Sighvatur
Grhnsson, áhúandi á
Höfða, 41 árs að aldri. Ný-
lega, hann man eigi hvaða
mánaðardag, en einhvern
laugardag i f.m. var hann
staddur hér í búðinni á
Þingeyri. Hann var þá
nokkuð töluvert kenndur
en kveðst þó eigi hafa ver-
ið ráðlaus. Hann hafði
keypt náttpott og vissi vel
að sprunga var i pottinn
en eigi fyrr en á eftir að
litið gat var á honum.
Hann hað þá Finn að gefa
sér plástur við pottinn en
þegar Finnur hlæjandi gaf
lionum plásturinn kastaði
hann pottinum og vildi þá
svo óheppilega til að hann
lenti á andlitinu á Finni,
cn það var eigi meining
hans að gera Finni nokkuð
illt. Hann getur eigi til-
greint hver tilgangur hans
var með þessu, heldur mun
hann hafa gjört það í vit-
leysu og ráðleysi.
Sighvatur býðst til góð-
mótlega að horga 30 kr.
sekt til landssj óðs og allan
málskostnað. Sýslumaður-
inn álítur réttast eftir at-
vikum að hera undir úr-
skurð amtsins hvort þessi
sekt geti samþykkst.
Finnur var aftur innkall-
aður og miðlaði sýslumað-
urinn þannig málum í
millum þeirra að Sighvat-
ur lofar að greiða Finni
fyrir áverkann 30 krónur
innan næstu kauptíðar og
samþykkist Finnur þá
þetta”.
Af þessu er helzt að sjá
að Fensmarlc sýslumaður
hafi komið fram sem sátta-
semjari engu síður en
dórnari við þetta réttar-
hald. En þá var eftir að
vita hvort æðri valdstjórn
þætti réttlætinu fullnægt
með þessu móti. 1 bréfi
amtsins til sýslu-
manns 8. maí 1882 segir
svo:
„Ct af þessu læt ég ekki
hjá liða að gefa yður til
vitundar að þar eð brot
það, sem hér er um rætt,
að amtsins áliti heyr-
ir undir 205. grein hinna
almennu hegningarlaga,
má ekki opinher málssókn
hurtu falla nema sá, sem
misgjört var við, krefjist
þess. Um þetta her yðui
að litvega yfirlýsingu
Finns Þórðarsonar, og ef
hann krefst þess að opin-
ber málssókn falli niður,
leyfir amtið þetta með því
skilyrði að Sighvatur
Grímsson þegar greiði 100
kr. sekt til landssjóðs”.
Hér af má sjá að ekki
átti að leyfa vesælum
sýslumanni að sleppa mis-
gjörðamönnum við verð-
uga refsingu og átti það
emn eftir að sýna sig í
þessu máli.
Hin almennu hegningar-
lög sem giltu þegar þetta
var og raunar lengi síðan,
voru frá 1869. Grein sú
sem til er vitnað í bréfi
amtsins var svo:
„Veiti nokkur öðrum
manni áverka eða heilsu-
tjón, en það kveður þó
ekki eins mikið að þvi,
eins og gert er ráð fyrir
hér á eftir í 206. grein, þá
varðar það fangelsi, eða
hegningarvinnu ef mildar
sakir eru, og í tilfellum
þeim, sem um er rætt í
203. og 204. gr. má beita
hegningarvinnu allt að 4
árum. Hafi ofbeldisverkið
ekki verið framið að fyrir-
lniguðu ráði má færa hegn-
inguna niður í sektir ef
aðrar málsbætur eru, ekki
samt minni en 10 rd. — 1
tilfellum þehn, sem hér er
rætt um, má málssókn
falla niður, ef sá krefst
þess, sem misgjört er við
og ekki hefur orðið neitt
tjóii að marki”.
Þær greinar sem hér er
vitnað til fjalla líka um
oflieldi, 203. gr. um ofbeldi
við foreldra og aðra ætt-
ingja í beinan ættlegg upp
á við, 204. gr. um að mis-
þyrma eiginkonu sinni eða
börnum í umsjá simni, en
206. gr. um meiðsli sem
leiða til örkumla.
Sú sekt sem amtmaður
krafðist að Sighvatur
greiddi var fimm sinnum
meiri en lágmark það sem
lögin settu.
Bækur Isafjarðarsýslu
frá þessum tínia glötuðust
í eldi. Næsta tiltæk heimild
um málið er bréf sýslu-
manns til amtsins 20. ágúst
1882. Þar með fylgdi út-
skrift úr dómabók sýsl-
unnar þar sem segir:
„Ár 1882, Iaugard. þann
19da aug. var á Þing-
eyri settur aukaréttur Isa-
fjarðarsýslu og haldinn af
Sighvatur Grímsson