SunnudagsMogginn - 07.11.2010, Qupperneq 6

6 7. nóvember 2010
Í
sland er í 17. sæti á nýjum þróunarlista Sam-
einuðu þjóðanna, sem endurspegla á lífs-
gæði og velferð þegnanna í landinu. Aðeins
þrjú ár eru síðan landið vermdi efsta sæti
listans ásamt Noregi og í fyrra var það í þriðja
sæti.
Breytingin á lífsgæðunum kemur kannski ekki á
óvart í ljósi alltumlykjandi efnahagsörðugleika
lands og þjóðar. En þótt Íslendingar finni vel fyrir
ástandinu flokkast landið enn til þróuðustu sam-
félaga heims (very high human development) og
er í raun vel fyrir ofan miðju þeirra með lönd eins
og Belgíu, Danmörk og Bretland fyrir neðan sig.
Það sem skýrir ennfremur þetta hrap eru breyttar
útreikningsreglur sem gera það að verkum að ekki
eru sömu viðmið að baki uppröðuninni á listann
nú og áður. Þannig má lesa út úr endurreiknaðri
þróunarvísitölu síðasta árs skv. nýju viðmiðunum
að miðað við þau hafi Ísland verið í 14.-17. sæti á
listanum í fyrra og haldi í raun sama skori og þá,
eða 0,869 stigum.
Það sem hins vegar vekur athygli er að á meðan
Ísland stendur í stað mjakast vísitala hinna land-
anna 41, sem eru skilgreind sem þróuðustu sam-
félögin, upp á við frá í fyrra með einni undan-
tekningu þó, þ.e. Tékklandi sem einnig stendur í
stað.
Tekjurnar gera gæfumuninn
Mest sláandi er hins vegar að sjá hvernig staða Ís-
lands hefur breyst á þróunarlistanum miðað við
árið 2005, en vísitalan er einnig endurreiknuð
fyrir það ár. Það ár var Ísland í sjöunda sæti listans
skv. nýju viðmiðunum og hefur því hrapað niður
um tíu sæti miðað við þann tíma. Ekkert land á
listanum öllum, sem nær til 169 landa, hefur
hrapað niður um jafn mörg sæti á sama tíma. Næst
okkur komast Fídjieyjar, sem eru í 86. sæti listans
og teljast til meðalþróaðra landa, en þær hafa
hrapað niður um 9 sæti á listanum á sama tíma.
Til að átta sig á því hvað veldur stöðu Íslands á
listanum er gagnlegt að skoða hvað skilur að okk-
ur og þá þjóð sem er í efsta sæti listans, þ.e. Noreg
sem skorar 0,938 stig skv. vísitölunni. Í ljós kem-
ur að lífslíkur við fæðingu eru álíka eða heldur
betri á Íslandi þar sem þær eru 82 ár en 81 ár í
Noregi. Noregur skarar fram úr hvað varðar
menntun að því leyti að meðalmenntun fullorð-
inna er 12,6 ár í Noregi en 10,4 ár á Íslandi. Mestur
munurinn er hins vegar á vergum þjóðartekjum á
mann, sem eru 22.917 dollarar á Íslandi en heilir
58.809 dollarar í Noregi. Sömuleiðis er sparnaður
norsku þjóðarinnar meira en tvöfalt meiri en
þeirrar íslensku, eða 16,2% af vergum þjóðar-
tekjum á meðan hann er aðeins 6,1% af vergum
þjóðartekjum hér. Þá er jöfnuður og kynjajafnrétti
heldur meira í Noregi en á hinn bóginn er glæpa-
tíðni hærri, ef marka má tíðni rána, en í Noregi
upplifa 33,5 af hverjum 100 þúsund íbúum það að
verða fyrir ráni á meðan aðeins 13,6 af hverjum
100 þúsund upplifa það hér.
Nærri okkur á listanum er Finnland, sem er í 16.
sæti og Danmörk sem er í 19. sæti listans, en í
báðum þessum löndum eru lífslíkur töluvert lægri
(80,1 ár í Finnlandi og 78,7 ár í Danmörku).
Sömuleiðis eru minni væntingar um menntun
ungmenna í þessum löndum en hér, þótt raun-
menntun sé svipuð. Það sem hins vegar skilur
löndin að eru vergar meðaltekjur á mann, sem eru
33.872 dollarar í Finnlandi og 36.404 dollarar í
Danmörku miðað við 22.917 dollara hér.
Besta þjóð í heimi
fellur af toppnum
Ísland hrapar úr 1. sæti þróunar-
lista SÞ í það 17. á þremur árum
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6
1980 1990 2000 2010
Lífslíkur Menntun Vergar þjóðartekjur á mann Þróunarvísitala
Þróun nokkurra þátta á Íslandi 1980 - 2010
Vikuspegill
Bergþóra Njála Guðmundsdóttir ben@mbl.is
Erfitt er að meta hvort þær breytingar sem gerðar hafa verið á viðmiðum
þróunarvísitölu Sameinuðu þjóðanna hefðu skilað okkur fyrsta sætinu
árið 2007, líkt og raunin var með gömlu viðmiðunum.
Helstu breytingarnar á vísitölunni eru þær að nú er menntunarstig
mælt í meðallengd menntunar hjá fólki 25 ára og eldra sem og áætlaðri
meðallengd menntunar hjá sex ára börnum. Áður var meðallæsi mikil-
vægur þáttur í mælingum á menntunarstiginu en þar sem það var stöð-
ugt um 100% hjá þróuðustu þjóðunum þótti það ekki gildur mælikvarði
á menntunarþróun lengur.
Þá eru kjör nú mæld í vergum þjóðartekjum á mann í stað vergrar
þjóðarframleiðslu áður. Er þetta gert þar sem verg þjóðarframleiðsla
endurspeglar ekki ráðstöfunartekjur þjóðarinnar, en í raun eru það þær
sem skipta mestu máli upp á velferð einstaklinga og fjölskyldna.
Samhliða hinni hefðbundnu lífskjaravísitölu eru nú birtar þrjár aðrar
vísitölur, sem mæla jöfnuð í samfélaginu, jafnrétti kynjanna og fátækt,
en gögn vantar til að síðasttalda vísitalan sé reiknuð út fyrir Ísland. Lífs-
kjaravísitala allra landa á listanum lækkar vegna ójöfnuðar í samfélag-
inu, mismikið þó, sem veldur því að Ísland hækkar upp um fimm sæti á
listanum, að teknu tilliti til jöfnuðar. Ísland er hins vegar talið í 13. sæti
kynjajafnréttisvísitölunnar, en að baki henni liggja mælingar á menntun
kynjanna, atvinnuþátttöku kvenna, fjölda kvenna á Alþingi, andlát af
barnsförum, frjósemi o.fl.
Ný viðmið og vísitölur
Þó að lífskjör hér séu minni en árið 2005 eiga börnin okkar bjarta framtíð
fyrir sér enda Ísland enn meðal mestu velferðarþjóðfélaga í heimi.
Morgunblaðið/Eggert
Polarolje
Meiri virkni
Hátt hlutfall Omega 3
fitusýrur
Minn læknir mælir með
Polarolíunni, en þinn ?
Selolía, einstök olía
Gott fyrir:
Maga- og þarmastarfsemi
Hjarta og æðar
Ónæmiskerfið
Kolesterol
Liðina
Polarolían fæst í:
apótekum, Þín verslun Seljabraut,
heilsuhúsum, Fjarðarkaupum,
Fiskbúðinni Trönuhrauni og Melabúð
Nú líka
í hylkjum
Nýtt!
Pólarolía góð fyrir líkamann
Í nýlegri doktorsrannsókn Linn
Anne Bjelland Brunborg kom í ljós
að selolía, sem var gefin í gegnum
sondu beint niður í skeifugörn,
linar liðverki, dregur úr liðbólgum
og hefur að auki jákvæð áhrif á
þarmabólgu. Fæða áVesturlöndum
inniheldur hlutfallslega mikið magn
af omega 6 fitusýrum í samanburði
við omega 3 fitusýrur. Þetta getur
orsakað ójafnvægi í líkamanum, sem
að einhverju leyti getur útskýrt af
hverju margt fólk þjáist af offitu og
ýmsum lífsstílstengdum sjúkdómum
eins og hjarta- og æðasjúkdómum,
sykursýki og krabbameini.
Besta leiðin til að greiða úr þessu
ójafnvægi er að auka neyslu á sjávar-
fangi sem almennt er auðugt af lang-
keðju omega fitusýru og samtímis að
minnka neyslu á matvörum sem eru
ríkar af omega fitusýrum.
Þarmabólga og liðverkir
Rannsókn Brunborgs á selkjöti
bendir til að það sé bæði holl og
örugg fæða. Selspikið er mjög ríkt
af langkeðju omega fitusýrum sem
hefur áhrif á staðbundin hormón,
sem meðal annars eru mikilvæg fyrir
bólguviðbrögð líkamans.Virkni sel-
olíunnar á bólguviðbrögð var prófuð
í klínískri tilraun á sjúklingum með
liðverki og IBD. IBD-sjúklingar hafa
oft minnkandi starfsgetu og lífsgæði
vegan sjúkdómsins og möguleikar á
lækningu eru litlir. Lyf sem draga úr
liðverkjum geta gert þarmabólguna
verri. Brunborg sýndi með tilraunum
að selolía, sem var gefin í gegnum
sondu, linar liðbólgur, liðverki
og hefur að auki jákvæð áhrif á
þarmabólgu. Að neyta nægilegs
sjávarfangs með omega fitusýrum
getur haft fyrirbyggjandi áhrif þegar
um þróun sjúkdóma eins og IBD og
annarra bólgusjúkdóma, hjarta- og
æðasjúkdóma er að ræða. Selolía fæst
í öllum helstu apótekum og heilsu-
búðum og ber nafnið Polarolje.
A U G L Ý S I N G
Linar verki og minnkar bólgur