SunnudagsMogginn - 07.11.2010, Side 24

24 7. nóvember 2010
ekki síst þegar horft er til listgreina. Ég
veit satt að segja ekki hvað maður þarf að
horfa upp á margar „afbyggingar“ af hinu
og þessu, hvort sem er í bókmenntum
eða öðrum listgreinum, áður en búið er
að afbyggja allt sem nöfnum tjáir að
nefna. Kannski styttist í að hægt sé að
byrja einhvers konar uppbyggingu. Ég
vona það. En hvað varðar samfélag okkar
um þessar mundir sýnist mér að við séum
að ganga í gegnum Ragnarrök.“
Á hvaða hátt?
„Eru þetta ekki Ragnarök? Er ekki
Fenrisúlfur laus? Hver höndin er upp á
móti annarri, heimilin standa í björtu báli
á meðan Surtur bankastjóri hlær. Hvert
sem litið er blasir sundrungin við. Það er
engu líkara en gervöll norræna goða-
fræðin sé orðin að samtímasögu, að
Völuspá hafi ræst: nýtt land er enn ekki
risið úr ægi og við vitum ekki hvenær það
gerist. Kannski ekki í okkar lífi.“
Þú býrð fjarri höfuðborginni, hver er
kosturinn við það?
„Við fjölskyldan búum austur á Hvols-
velli, nánar tiltekið á blaðsíðu eitt í Njálu.
Það er málvenja á Suðurlandi að segja
„út“ þegar farið er í vesturátt. Það er því
einfaldlega rangt mál að segja að lands-
byggðin sé „úti á landi“ því það er
Reykjavík sem er á „útnesi“. Þegar Snorri
sagði „út vil ek“ þá vildi hann til Íslands,
sem sagt í vestur. Þess vegna fara menn
inn í landið þegar þeir fara frá Reykjavík.
Og það er góður kostur að búa inni á Ís-
landi. Stundum fer ég út til Reykjavíkur,
svo fer ég aftur heim – til Íslands.“
Af hverju býrðu á Hvolsvelli?
„Ég flutti frá Reykjavík um aldamótin
og settist að á Eyrarbakka. Þar kynntist
ég konu minni, Kristínu Þórðardóttur,
sem er Eyrbekkingur en var þá flutt aust-
ur í Rangárþing, svo ég einfaldlega elti
hana. Nú eigum við tveggja ára son og ég
á fjögurra ára son á Eyrarbakka. Ég er
svolítið að upplifa nýjar víddir í föð-
urhlutverkinu, því það er margt sem
hvorki er hægt að skilja né upplifa fyrr en
maður er orðinn foreldri. Maður upplifir
nýja gleði sem maður vissi ekki að væri
til. Og líka nýjan ótta. Til dæmis óttast ég
að sonum mínum muni bara leiðast að
lesa bækur eftir pabba sinn.“
Gáfulegast að þegja
Barnabókin Benjamín dúfa er lang-
þekktasta bókin þín, verðlauna- og
metsölubók. Finnst þér stundum eins og
viðtökur við henni hafi verið eins og að
fá Óskarinn, það sé varla hægt að ná
lengra?
„Það má kannski segja það. Velgengni
Benjamín dúfu hefur verið mikil blessun,
en samt ekki alltaf þægileg. Vinsældir
bókarinnar hafa kannski bitnað á þeim
verkum sem komu þar á eftir, eins og til
dæmis Góða ferð Sveinn Ólafsson sem
kom út 1998 og Bróðir Lúsífer sem kom
út 2000. Sveinn Ólafsson er núna kom-
inn út í Englandi og hefur fengið fanta-
góðar viðtökur og forlag mitt þar gefur
Bróðir Lúsífer út á næsta ári. En stund-
um er eins og ég sé „bara“ höfundur
Benjamíns dúfu. Ég veit hins vegar að
Kannski til að öskra úr sér leiðindin eftir
lestur vondra bóka.“
Hvaða leið finnst þér best til að koma
sögu eins og sögunni um Þór til skila til
barna og unglinga?
„Ég hef enga aðra leið til að skrifa sögu
fyrir ungt fólk en að skemmta sjálfum
mér við skriftirnar. Ég hef heimsótt
marga skóla og talað við fjölda barna og
unglinga. Þetta eru fyrst og fremst ungar
manneskjur með hugann á fullu við að
taka inn upplýsingar, skilgreina, velja og
hafna – þetta eru afburða snjallar mann-
eskjur og maður hittir ekki skemmtilegra
fólk. Margir höfundar sem skrifa svokall-
aðar unglingabækur falla því miður enn í
þá gryfju að skrifa fyrir ungt fólk eins og
afmarkaðan hóp með takmarkaðan
skilning, eins og þetta fólk sé einhverjar
geimverur. Slíkir höfundar gleyma því að
ungur lesandi vill að það sé talað við hann
eins og manneskju, ekki eins og geim-
veru og þaðan af síður einsog ‘ungling’.“
Skrifaðir þú bókina um Þór í og með
til að varðveita fornan arf?
„Nei. Ég tel enga hættu á því að þessi
arfur glatist, hann verður alltaf til í einni
eða annarri mynd. Ég lít ekki svo á að það
sé mitt hlutverk að varðveita hann, til
þess höfum við Árnastofnun. En í nor-
rænni goðafræði er spennandi efni sem á
rætur í sögu okkar og menningu. Mér
finnst bæði gott og rétt að ganga í þann
sjóð og sækja þaðan hugmyndir, sem
vonandi verða skemmtilegar bækur. Hins
vegar verða höfundar á hverjum tíma að
gefa sér fullt frelsi til að umskapa þessi
fornu stef svo sem þeim sýnist. Ég er
sannfærður um að Snorri stundaði mikla
nýsköpun þegar hann setti sínar skræður
saman, því hver tími lýtur sínum lög-
málum og bæði höfundar og lesendur búa
við annan himinn á okkar tímum en á
dögum Snorra.“
Bý inni á Íslandi
Þú sagðir mér fyrir mörgum árum að þú
værir ekkert hrifinn af nútímanum, á
það ennþá við?
„Algjörlega. Mér finnst nútíminn
skelfing leiðinlegur og frekar snautlegur,
N
ýjasta bók Friðriks Erlings-
sonar er Þór – Leyndarmál
guðanna, spennandi og
skemmtileg bók fyrir ungt
fólk þar sem guðinn Þór er í aðal-
hlutverki. Á næsta ári verður síðan frum-
sýnd alþjóðleg teiknimynd, byggð á fyrri
bókinni, Þór í heljargreipum, sem ís-
lenska teiknimyndafyrirtækið CAOZ
framleiðir, en Friðrik skrifar handrit að
þeirri mynd.
„Ef sagan um Þór skemmtir ein-
hverjum og gleður þá hefur allt gengið
upp,“ segir Friðrik. „Bókin er ekki „létt
endursögn“ á goðafræðinni heldur nýtt,
sjálfstætt verk og á kannski meira skylt
við hið sígilda strákaævintýri. En ég nýti
mér ákveðin minni um leið og ég sný
svolítið upp á nefið á Snorra og vonandi
hefur mér tekist að gefa lesendum sitt
hvað að hugsa um að lestri loknum.
Gamli bókmenntaarfurinn hefur heillað
mig síðan ég var barn, svo kannski er ég
alltaf að leita í þessi augnablik bernsk-
unnar á rússíbanareið ímyndunaraflsins
með góða bók í hönd meðan rigning var
úti. Ég hef alla tíð verið á kafi í fornum
heimi: sagnfræði, Íslendingasögum, nú
eða Prins Valiant og félögum. Nútímaleg-
ustu bókmenntir sem ég las voru Múm-
ínálfarnir. Ég kaus frekar fantasíuheim
en bækur eins og Sjáðu sæta naflann
minn, enda á raunsæi ekki heima í skáld-
skap.“
Skemmti mér við skriftirnar
Útskýrðu hvað þú átt við með því að
segja að raunsæi eigi ekki heima í
skáldskap.
„Kannski er réttara að segja að góður
skáldskapur sé eina raunsæið sem skiptir
máli. Þegar ég var unglingur átti að upp-
fræða börn í gegnum barna- og ung-
lingabækur og það var sterkur raunsæis-
skandinavíu uppeldistónn í bókunum.
Hrútleiðinlegt allt saman. Í dag vita allir
að þetta var tóm vitleysa. Það kom ekkert
betri kynslóð út úr því en kynslóðin sem
á undan fór. Eiginlega mesta furða að mín
kynslóð skyldi ekki tortímast af þessu
rugli. Og þó; sumir fóru að vísu í pönkið.
Viðtal
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Leita í
augnablik
bernskunnar
Rithöfundurinn Friðrik Erlingsson, sem býr á
Hvolsvelli, segist búa inni á Íslandi. Í viðtali ræðir
hann um íslenska umræðuhefð sem hann segir
vera rifrildi og talar um nýja bók sína, skáldskap-
inn, samtímann, landið og trúna.
’
En um þessar mundir er eiginlega gáfulegast að
þegja. Það er nokkurn veginn sama hvað sagt er,
það er snúið út úr öllu. Maður bíður eftir því að
þessi holskefla af rifrildi gangi yfir svo að fólk geti farið að
ræða saman – ef það er þá einhvern tíma hægt hér á landi.
Ég leyfi mér reyndar að stórefast um það. Umræðan er
bara hártoganir og rifrildi, skætingur og þvættingur, allt
frá hinu háa alþingi niður í alþingi götunnar.