SunnudagsMogginn - 07.11.2010, Blaðsíða 32

32 7. nóvember 2010
N
ú er liðið nokkuð á annan mánuð
síðan sitjandi forsætisráðherra, lam-
aður af ótta vegna útifundar, lofaði
að rétta stjórnarandstöðunni sátta-
hönd og jafnframt að koma innan fárra daga
með heildstæða lausn fyrir heimili í vanda. Nú
vita allir hvernig fór með efndirnar. Ekki sást
einu sinni glitta í litla fingur af sáttahöndinni,
enda vissi enginn hvað í tilboðinu hafði átt að
felast þegar látið var eins og verið væri að efna
það. Ekki var verið að bjóða stjórnarandstöð-
unni til samstarfs á jafnréttisgrundvelli eins og
allir vitibornir menn töldu að hlyti að vera,
þegar tilboðið var sett fram á ögurstundu. Í
ljósi þeirrar miklu angistar þjóðarinnar sem
útifundurinn endurspeglaði hlytu forystumenn
hennar að bera gæfu til að ýta stærstu ágrein-
ingsefnum út af þjóðarborðinu og setja þau mál
sem brýnust væru í afdráttarlausan forgang.
Talsmenn Hagsmunasamtaka heimilanna komu
reyndar vonglaðir út af fyrsta fundi með rík-
isstjórninni. Sitjandi forsætisráðherra hefði sagt
þeim að nú væru forystumenn ríkisstjórn-
arinnar orðnir opnir fyrir 20 prósenta nið-
urskurði skulda. „Þetta var góður fundur,“
sögðu fyrirsvarsmenn Hagsmunasamtaka heim-
ilanna. En á daginn kom að sitjandi forsætis-
ráðherra var aðeins að draga þau á asnaeyr-
unum með því að vekja með þeim vonir. Það
var ekki stórmannleg framganga. Miklu fremur
ljótur leikur.
Sex vikur farnar forgörðum
Og nú er þing loks saman aftur eftir hálfsmán-
aðar hlé, sex vikum eftir þingsetningu sem
böðuð var í eggjum og tómötum. Og þá var hið
ótrúlega upplýst: Sitjandi forsætisráðherra hafði
enn ekkert nýtt fram að færa. „Leggiði fram
vantrauststillögu á ríkisstjórnina,“ hrópaði hún
að þingmönnum sem lýst höfðu eftir stefnu
ríkisstjórnarinnar í atvinnumálum og skulda-
vanda einstaklinga, heimila og fyrirtækja. „Ég
skora á ykkur að leggja fram tillögu um van-
traust,“ var eina svarið sem þingmennirnir
fengu.
Hvað var sitjandi forsætisráðherra að fara?
Vantraustið er fyrir löngu komið fram. Það
liggur hvarvetna í loftinu. Það liggur í von-
brigðum talsmanna Hagsmunasamtaka heim-
ilanna, sem segja að sitjandi forsætisráðherra
hafi dregið þá á asnaeyrunum. Það lýsir sér í
því að forseti Alþýðusambandsins, sem er þó
sérdeilis lipur í taumi Samfylkingarinnar, hefur
lýst því yfir að ekkert sé að marka samninga
við ríkisstjórnina. Hún svíki það sem hún lofi
aðilum vinnumarkaðarins og hlaupi frá skrif-
legum samningum við þá skýringarlaust hve-
nær sem henni þykir henta. Svona hafa for-
ystumenn verkalýðshreyfingarinnar ekki einu
sinni talað til stjórnarleiðtoga úr hópi svar-
innna pólitískra andstæðinga. Vantraustið berst
með vindum frá öllum landshornum og það
blæs úr öllum áttum í einu. Fjárlagatillögur sem
fólu í sér rothögg á tilverugrundvöll lands-
byggðarinnar voru settar fram án nokkurs
samráðs við heimamenn, hvort sem í hlut áttu
sveitarstjórnarmenn, faglegir stjórnendur í
heilsugæslu, skólum, félagsþjónustu eða lög-
gæslu. Fundarhöld og málefnalegar ályktanir
alls staðar að báru með sér undrun og særindi.
Innihaldið jafnt sem umbúðirnar voru gegn-
umlituð af vantrausti á forystumenn sem þann-
ig gengu fram. Skoðanakannanir sýna að engin
ríkisstjórn hefur notið minna trausts með þjóð-
inni en þessi. Því blasir við hverjum manni að
hróp sitjandi forsætisráðherra eru merki um
tvennt: málefnalega uppgjöf og veruleikafirr-
ingu.
Sambandið við þjóðina hefur rofnað. Þangað
verður ríkisstjórnin að lokum að sækja sitt
traust. Sitjandi forsætisráðherra virtist telja að
brýnast væri nú að telja hausa í þinginu. Kanna
hvort stjórnarliðar þar væru ekki enn að formi
til 35 og stjórnarandstæðingar 28. Enginn hefur
svo sem efast um að þessa 35 megi léttilega
draga í heimadilk í slíkri atkvæðagreiðlsu. En
sitjandi forsætisráðherra hefur með hrópum
sínum undirstrikað að það er sennilega það
eina sem þessi þingmeirihluti getur. Þessi þing-
meirihluti gat í upphafi ferilsins meira að segja
sameinast um mál sem helmingur stjórnarliðs-
ins sagðist samt vera á móti. Svo hann færi
sjálfsagt létt með að láta telja sig upp í 35
fremur en að þurfa að horfast í augu við sína
fyrrverandi kjósendur. Það er það seinasta sem
hann vill. Kannski gælir hann við það í ör-
væntingu sinni að hann verði hinn fyrsti á
þessari jörð sem vinni sitt dauðastríð.
Leiðsögn sögunnar
Ef sitjandi forsætisráðherra þekkti söguna og
kynni að draga af henni lærdóm vissi hann að
það hafa áður verið uppi keimlíkar aðstæður í
þjóðfélaginu í stjórnmálalegum skilningi. Eitt
sögufrægt dæmi er frá 1958. Þá var Hermann
Jónasson forsætisráðherra. Ekki bara sitjandi
forsætisráðherra, heldur öflugur og ódeigur
forystumaður í íslenskum þjóðmálum um háa
herrans tíð. Hann hafði átt í samskiptum við
Alþýðusamband sem stóð á sínu, ólíkt því sem
nú er þegar menn láta gott heita þótt allir
samningar við þá séu sviknir og brotnir. Her-
mann þurfti ekki að láta telja stuðningsmenn
ríkisstjórnarinnar í þingsalnum. Hann vissi að
Reykjavíkurbréf 05.11.10
Sitjandi forsætisráðherra