SunnudagsMogginn - 07.11.2010, Qupperneq 43

F
yrir Íslendinga hlýtur það að virðast fáránlegt að banna bækur.
En það gerist í Bandaríkjunum. Síðastliðinn 29 ár hefur Vika
bannaðra bóka verið haldin til að vekja athygli á þeim verkum
sem hafa verið bönnuð, fjarlægð eða aðgangur að þeim tak-
markaður á einhvern hátt, aðallega í skólum og bóksöfnum. Meg-
inmarkmið vikunnar: að fagna lestrarfrelsinu – rétti einstaklingsins til
að velja sér lesefni án ritskoðunar. Á meðal þeirra bóka sem hafa lent á
bannlistanum samkvæmt Newsletter on Intellectual Freedom, eru m.a. I
Know Why the Caged Bird Sings eftir Maya Angelou, To Kill a Mock-
ingbird eftir Harper Lee, Dagbók Önnu Frank og The Joy of Sex eftir
Alex Comfort.
Þar sem kynlíf (ásamt kynþátta-
fordómum og ljótum munnsöfn-
uði) er ein helsta ástæða þess að
stofnanir eru beðnar um að tak-
marka aðgang að bókum, hefði
maður haldið að höfundar efnis um
kynlíf og kynlífsfræði væru skjálf-
andi á beinum. En í fullri hrein-
skilni hef ég ekki haft neina ástæðu
til að hafa áhyggjur.. hingað til.
Þetta eru titlarnir á þeim bókum sem ég hef skrifað:
The Hot Guide to Safer Sex
Touch Me There! A Hands-On Guide to your Orgasmic Hot Spots
Sex with Your Ex & 69 Other Things You Should Never Do
Your Orgasmic Pregnancy: Little Sex Secrets Every Hot
Mama Should Know
Pleasuring: The Secrets to Sexual Satisfaction
The Better Sex Guide to Extraordinary Lovemaking
Og svo skulum við skoða titil nýjustu bókarinnar minnar: Sultry Sex
Talk to Seduce Any Lover: Lust-Inducing Lingo & Titillating Tactics for
Maximizing Your Pleasure. Er þessi eitthvað vafasamari eða djarfari en
hinir? Þeim virðist finnast það við gamla háskólann minn, University of
Pennsylvania. Tímarit útskrifaðra nemanda, Graduate School of Educa-
tion Alumni Magazine, hefur alltaf „plöggað“ bækurnar mínar. Þar til
núna. Í tilkynningu um útgáfu bókarinnar í hausthefti tímaritsins
stendur einfaldlega: „Yvonne K. Fulbright, PhD, GEd’98 gaf út bók um
kynlíf og sambönd í júní 2010.“ Og þetta er háskólinn sem ég útskrif-
aðist frá með mastersgráðu í kynlífsfræðum.
Þetta væri kannski ekki stórmál nema af því að aðrir fyrrverandi
nemendur sem einnig hafa nýlega gefið út bækur fengu sína titla, t.d.
Professional Ethics in Midwifery Practice og Couple Therapy and Hid-
den Meanings, nefnda sérstaklega. Við skulum aðeins setja það til hliðar
að þessi stofnun virðist sjá meira gildi í því að leysa vandamál para í stað
þess að koma í veg fyrir þau með bættum samskiptum. Það sem er virki-
lega alvarlegt er að fræðastofnun, sem hreykir sér af akademísku frjáls-
ræði og óritskoðaðri útgáfu, virðist nú vera að ritskoða titil, og það á bók
sem er skrifuð til að auka heilbrigði og hamingju elskenda.
Það vekur einnig miklar áhyggjur að ýmis fagsamtök í Bandaríkjunum
hafa gerst sek um ritskoðun. Jafnvel bókasíður vefsvæðis Samtaka
bandarískra kynfræðinga, ráðgjafa og meðferðaraðila (AASECT), neit-
uðu að birta forsíðu bókarinnar Mastering Multiple Position Sex eftir
Eric M. Garrison, sem er meðlimur í samtökunum. Þrátt fyrir að kápan
hefði verið samþykkt til útstillingar í verslunum eins og Borders og Bar-
nes & Noble, þóttu myndirnar utan á bókinni af hálfnöktum ein-
staklingum of sjokkerandi fyrir heimasíðu samtakanna. Bókin endaði að
lokum á lista yfir bannaðar bækur árið 2010 eftir að bókasafnsgestur
gerði allt vitlaust og neitaði að skila þessari fræðabók um ástaratlot af
því að honum þótti þetta „klám í dulargervi fræðarits“.
Maður má kannski kannski eiga von á slíkum ummælum frá áhyggju-
samri ömmu. En maður gerir ekki ráð fyrir svona fordómum frá stofn-
unum og samtökum sem hafa gert sig út fyrir að styðja akademískt frelsi
og kynfrelsi, sem fær mann til að spyrja „af hverju?“ – af hverju er verið
að banna ákveðnar titla og bækur sem fjalla um kynlíf? Eins og Garrison
sagði sjálfur: „Meðlimir bókaklúbba, kaupendur þeirra og fræðamenn
verða að spyrja sig að því af hverju það virðist algjörlega tilviljanakennt
hvers konar titill, myndir og innihald verða til þess að bók er bönnuð. Af
hverju hneyksla sumar bækur meira en aðrar? Af hverju stendur fólki
svona mikil ógn af vel meinandi bókum sem fagna heilbrigðu kynlífi?“
Þegar þessum spurningum hefur verið svarað munum við kannski sjá
Bandaríkin sem land sem er sannanlega laust við ritskoðun þegar kemur
að lesefni, land sem er frjálslynt eins og Ísland, þar sem fólki er frjálst að
velja hvað svo sem það vill lesa, óháð innihaldi, myndefni eða titli.
Bannaðar
bækur og rit-
skoðaðir titlar
’
Það vekur
einnig miklar
áhyggjur að
ýmis fagsamtök í
Bandaríkjunum hafa
gerst sek um rit-
skoðun.
Kynlífs-
fræðingurinn
dr. Yvonne Kristín
Fulbright
7. nóvember 2010 43
Gatan mín
A
ð ósekju mættu fleiri listamenn taka
sér bólfestu hér á Flúðum. Það munar
um rithöfunda enda setja þeir oft
sterkan svip á samfélag sitt. Og það
vantar ekki heldur yrkisefnin. Hér gerist margt
skemmtilegt sem skrifa mætti um,“ segir Jón
Hermannsson á Högnastöðum á Flúðum í Hru-
mannahreppi. „Nú eru sveitasögur komnar í
tísku og viðurkenndar sem bókmenntir. Guðrún
frá Lundi þykir í dag fínn rithöfundur. Hitt er
annað mál að tími stórbokka eins og Jóns á
Nautaflötum, sem hún gerði ódauðlegan í Dalalífi,
er liðinn. Hvort heldur er í raunveruleika eða
skáldsögu koma aldrei aftur menn sem barna
vinnukonur eða drekka brennivín með fógetum
og faktorum. Þeirra tími er um garð genginn.“
Íbúar á Flúðum í dag eru nærri 400 talsins.
Þorpið stendur á bökkum Litlu-Laxár og er
beggja vegna árinnar. Stærri hluti byggðarinnar
er byggður í Högnastaðalandi en Hrauna-
mannahreppur keypti hálfa jörðina fyrir tæpum
fimmtíu árum enda var þá orðið nokkuð sýnt að
þéttbýli væri að myndast í sveitinni eins og gekk
eftir. Á þessum slóðum eru til dæmis gróðr-
arstöðvar og iðnaðarstarfsemi auk íbúðahverfis.
Austan ár eru verslun, félagsheimili, skóli, glæsi-
hótel og margvísleg starfsemi önnur.
„Það er veðursælt á Flúðum. Hér er meg-
inlandsloftslag; fáum ekki dembur úr lægðunum
sem fara með suðurströndinni og þá er skýlt af
ásunum hér ef blæs af norðan ofan af hálendinu
og fyrir vikið fer hitastig hér á sumrin oft í býsna
ljúfar tölur,“ segir Jón sem er frá Langholtskoti í
Hrunamannahreppi og flutti aftur í sveitina með
fjölskyldu sinni eftir nokkurra ára búsetu í
Reykjavík, árið 1975.
Árið 1928 tóku Hrunamenn ákvörðun um að
byggja skóla og völdu honum stað við Hellis-
holtalæk. Stofnun skólans markaði upphaf þétt-
býlismyndunar. „Skólanum fylgdi allstór land-
spilda svo skólastjórinn gæti verið með búskap.
Það þótti til of mikils mælst að maður framfleytti
sér og sínum af kennslu einvörðungu en á þessum
tíma var skólahald aðeins hálft árið. Hann fékk
því landnytjar undir nokkrar kýr,“ segir Jón.
Þegar kom fram á stríðsárin hófst ný land-
námsöld á Flúðum eins og þá var farið að nefna
staðinn. Fólk úr sveitinni þá fór að byggja og
hafði framfæri sitt af daglaunavinnu. Um og eftir
1960 var svo farið að stunda garðyrkjubúskap á
Flúðum enda til þess kjöraðstæður; frjó mold,
jarðhiti og veðursæld. Garðyrkjubýlunum fjölgaði
í fyllingu tímans og er nú svo komið að mest af
því grænmeti sem landsmenn neyta kemur af
þessum slóðum. Er þá ónefnd ferðaþjónustan sem
er gildur þáttur í atvinnulífi sveitarinnar og mun
væntanlega vaxa. „Héðan er mátuleg fjarlægð frá
Reykjavík og svo höfum við forskotið,“ segir Jón
sem telur Hrunamenn heppna að því leyti að
aldrei hafi í sveitinni myndast rígur milli þétt-
býlis og sveitar. Ástæða þess sé m.a. sú að stór
hluti þess fólk sem búi á Flúðum í dag eigi rætur
sínar í sveitinni og sé því á heimavelli beggja
vegna hryggjar.
„Samheldni í sveitinni er mikil gæfa og hefur
fleytt okkur langt. Því sé ég fyrir mér að byggðin
hér komi áfram til með að vaxa á næstu árum og
þar horfi ég sérstaklega til ferðaþjónustunnar.
Sem og landbúnaðarins sem þó býr við óvissu
vegna ákvarðana sem kunna að verða teknar í
Evrópumálum.“
sbs@mbl.is
Morgunblaðið/Sigurður Sigmundsson
Sveitasögur í tísku
Hv
am
m
sv
eg
ur
Flúðir
1
2
Ljó
na
stí
gu
r
Selsvegur
Langho
ltsvegu
r
Hr
un
av
eg
ur
Skeiða og Gnúpv.vegur
Laxár-
bakkiHö
gn
as
tíg
ur Högnastaðir
 Það er þægileg ganga héðan heiman frá mér hér
upp í brekkurnar þar sem heita Högnastaðaásar. Af
þeim er víðsýnt – til dæmis yfir Biskupstungur, Laug-
ardalinn, Grímsnesið og svo langt inn til fjalla. Sitt-
hvað er þó til þess að trufla augað. Nú leggja garð-
yrkjubændur akríldúka yfir kálakra sína og aðrir setja
rúllubaggana í plast sem eru um lengri eða skemmri
tíma úti á túnum. Það er svo sem engin prýði að
þessu, þó að ég kippi mér ekki upp við þetta heldur.
 Hraðbúðin Strax, sem mér er tamast að kalla
Grund eða Geirabúð, eftir Sigurgeiri Sigmundssyni
sem þar stóð vaktina svo lengi, er miðdepillinn í þorp-
inu. Í kaffikróknum þar hittast menn á góðum stund-
um til að ræða mál líðandi stundar. Oft er þarna
mannskapur í kringum Ásgeir Gestsson, fyrrum bónda
á Kalbak og fjallkóng sveitarinnar. Skemmtilegur hóp-
ur sem gaman er að vera með.
Uppáhaldsstaðir
Samheldni í sveitinni er gæfa sem hefur fleytt okkur langt, segir Jón Hermannsson á Högnastöðum á Flúðum.