Austri - 15.03.1967, Blaðsíða 3

Neskaupstað, 15. marz 1967.
AUSTRI
Skólamál
Framh. af 4. síðu.
hefur eins og öll önnur tvær hlið-
ar ef ekki fleiri.
Með því móti að leggja niður
fyrsta bekk Alþýðuskólans á Eið-
um er unnt að taka fleiri nem-
endur í hina bekkina, og sjálfsagt
þróast þetta í þá átt að 2. bekk-
ur kveðji líka með tímanum.
Hinsvegar verður fræðslumála-
stjórnin að sjá svo um, að mögu-
legt verði fyrir aðra skóla að
veita þeim unglingum imóttöku,
er annars hefðu farið í 1. bekk
Alþýðuskólans. Á ég þá sér í lagi
við heimavistarbarnskólana tvo.
Hvernig er heimavistarrými þeirra
varið til að taka við mörgum nem-
endum utan síns skólahéraðs?
E. t. v. leysist þetta mál þó
auðveldar en skyldi, þar eð' hinir
tveir fyrrnefndir skólar spanna
nú yfir 6 af 9 sveitahreppum
Fljótsdalshéraðs, svo „utanhér-
aðsunglingar“ verða aldrei ýkja
margir. En fræðslumálastjórnin á
engu að síður að aðstoða þá við
að útvega sér skólavist.
Reyni maður að skapa sér yfir-
sýn yfir ástandið í málefnum
gagnfræðastigs hér á Austurlandi,
þá er sú staðreynd ljós, að á fyrri
hluta þess, fram að unglinga-
prófi mun unnt að koma flest-
öllum unglingum fyrir við skóla-
borð. Kauptún og kaupstaðir sjá
um sig, allmargar sveitir eru á
góðum vegi imeð að byggja upp
aðstöð'u fyrir þessa tvo bekki.
Enn eru þó margar sveitir þann-
ig settar, að þær hafa enga mögu-
leika á unglingaskólahaldi. Ung-
lingar þeirra hafa því um tvennt
að velja, annað það að knýja á
'dyr hjá unglingadeildum „heima-
vistarbarnaskólanna" en hitt að
koma sér fyrir á heimilum í kaup-
túnum eða kaupstöðum og setjast
þar við1 náim í unglingaskólum.
Hvorugur kosturinn er fram-
tíðarlausn. Einasta lausnin er sú
að allir unglingar geti lokið a. m.
k. unglingaprófi í heima-skólahér-
aði. Það mál verður hinsvegar
ekki komið í skorður fyrr en all-
ar sveitir eiga orðið aðild að
heimavistarskólum, sem ná yfir
skyldunámsstigið allt. Því miður
á það mál enn talsvert langa leið
til lands, en er hinsvegar svo
bráðnauðsynlegt, að því ber þjóð-
félagslega séð forgangur uimfram
mjög margt, er verið hefur látið
sitja í fyrrúmi.
Framkvæmdin í dag
En snúum okkur nú að síðari
hluta gagnfræðastigsins, og fram-
kvæmd þess hér á Austurlandi.
Fyrst skulum við athuga þann
fjölda unglinga, sem á næstu ár-
um imá búast við að leiti skóla-
vistar 3. og 4. bekkjar. Tala
þeirra unglinga er Ijúka eiga ung-
lingaprófi samkvæmt aldrei hér í
kjördæminu í lok yfirstandandi
skólaárs, svo og á næstu árum er
sem hér segir:
Ungl. fæddir árið 1952 alls 213
— — — 1953 — 249
— _ — 1954' — 232
— — — 1955 — 231
— - —• 1956 — 232
Allir þessir unglingar eiga
kröfu á hendur samfélaginu til að
njóta fræðslu, svo að þeir öðlist
þann undirbúning undir fullorð-
insárin, er flestir telja nú al-
menna nauðsyn, þ. e. miðskóla,
eða gagnfræðapróf. Hverjir eru
hinsvegar möguleikar til að full-
nægja þessari kröfu hér heima
fyrir ?
í vetur starfa hér í kjördæm-
inu 4 skólar, er halda uppi
fræðslu á síðari hluta gagnfræða-
stigs, þ. e.:
1. Alþýðuskólinn á Eiðum.
Hann getur tekið u. þ. b. 115
nemendur. Eins og fyrr er frá
greint mun hann a. ö. 1. aðeins
hafa 2., 3. og 4. bekk á næsta
skólaári, og má því ætla að þar
verði rúm fyrir 70—80 3. og 4.
bekkjar nemendur.
2. Gagnfræðaskólinn í Neskaup-
stað. Þar munu nú í vetur stunda
nám 115—120 nemendur. Flestir
munu úr Neskaupstað, en þó
hljóp skólinn drengilega undir
bagga með' unglingum1 annars
staðar að úr fjórðungnum, sem
hvergi áttu höfði sínu að að halla
með skólavist.
Þessir aðkomuunglingar verða
að koma sér fyrir á heimilum,
þar sem um enga heimavist er
að ræða.
3. Miðskólinn á Seyðisfirði. Þar
starfar nú í fyrsta skipti 3.
bekkur og eru neimendur 14. Þar
hefðu eflaust komizt fyrir fleiri
nemendur í 3. bekk, en sama
vandamálið bagar þar og í Nes-
kaupstað, heimavistarskortur.
4. Miðskóli á Höfn í Horna-
firði. Þar eru nú 10 nemendur í
3. bekk. Hefði þar eflaust verið
unnt að koma fyrir fleiri nem-
endum, en sami skorturinn á
heimavist og við skóla 3 og 4.
Á sl. hausti var það staðreynd,
að ýmsir unglingar áttu í miklum
örðugleikum með að fá skólavist
í 3. bekk. Hefði almennt verið vit-
að um skólana miðskóladeildirn-
ar) á Seyðisfirði og Höfn, hefði
það eflaust bjargað einhverju.
Hinsvegar þyrftu að vera fyrir
hendi heimavistir, sem tækju á
móti þeim aðkomuunglingum, seim
til skólanna sæktu. Slíkt hefur
marga kosti fram yfir það að
þurfa að koma þeim fyrir hér og
þar á heimilum, þótt ágæt séu.
Framtíðin
En hvernig á að skipuleggja
gagnfræðanáim í náinni framtíð
hér á Austurlandi? Við ákvörðun
í því máli verður að taka tillit til
æði margs, svo sem nemenda-
fjölda, hagkvæmni í rekstri o. s.
frv.
Ætla má að unglinga á gagn-
fræðaaldri í Austurlandskjör-
dæmi verði á næstu árum að
staðaldri í kringum 900. Þar af
um helmingur á 3. og 4. bekkj-
araldri, eða uim 450. Gera má ráð
fyrir að 4 af hverjum 4 a. m. k.
leiti áfram, að loknu unglinga-
prófi. Til að unnt sé að sinna því
fólki heima í fjórðungnum þarf í
það minnsta að vera unnt að
taka á móti 360 unglingum á 3.
og 4. ári gagnfræðastigs.
Mér sýnist að miðað við nú-
verandi fólksfjölda —• ég undir-
strika núverandi — beri að stefna
að framkvæmd eftirgreindra at-
riða í imálum gagnfræðastigs á
Austurlandi:
I. Að allir unglingar fái lokið
unglingaprófi í heimaskólahéraði
sínu, hvort sem þeir búa í sveit
eða við sjó.
II. Að á Vopnafirði, Seyðis-
firði, Eskifirði, Reyðarfirði, Fá-
skrúðsfirði og í Egilsstaðakaup-
túni verði komið upp varanlegri
aðstöðu fyrir miðskóladeild.
III. Gagnfræðaskólar fjórðungs-
ins er kenni til 4 ára gagnfræða-
prófs verði þrír, þ. e. 1) Alþýðu-
skólinn á Eiðum er verði í fram-
tíðinni 3. og 4. bekkjaskóli með
sem fullkomnastri deildaskiptingu
milli verknáms og bóknáms, svo
og landsprófsdeild. Hugsanlegt að
stækkun hans kæmi til greina. 2)
Gagnfræðaskóli í Austur-Skafta-
fellssýslu. Tel ég að það eigi að
verða mál Austur-Skaftfellinga
sjálfra, hvar þeir velja honum
stað. 3) Gagnfræðaskólinn í Nes-
ikaupstað enda verði byggð þar
heimavist í sambandi við skólann.
I sambandi við skaftfellska
skólann yrði að sjálfsögðu lögð á-
herzla á verknáms- og bóknáms-
deildaskiptingu, eins og á Eiðum,
svo og kennslu undir landspróf.
Hér imiðast við núverandi
Samsýning
Myndlistarfélag Neskaupstaðar
heldur samsýningu um páskana.
Stjórnin.
^W/V/WAA/\A/\A/WN/W\AÍN/WVS/W\A/WWi'>AAA/\/
Bíll til sölu
6 tonna Volvo-vörubifreið,
smíðaár 1961, í góðu lagi, er til
sölu. Góðir greiðsluskilmálar.
Gunnar Davíðsson,
sími 137, Neskaupstað.
VWWWWWWWWWWWWWWWVAAAAAA/
f 3
—-------------------------------•
ástand og íbúafjölda, eins og áður
er fram tekið. Taki einhver stað-
ur stökkbreytingu um íbúafjölg-
un mundi eflaust ástæða til end-
urskoðunar á þessum atriðum.
En framkvæmd þessi á langt í
land. Skólahúsnæði stendur víða
í vegi fyrir henni. Viðreisnar-
stjórn okkar Islendinga undan-
farin ár hefur átt önnur óska-
börn en skólabyggingar úti á
landi. Um gagnfræðanám á Aust-
urlandi hefur hún verið fáskipt-
in. Þó ber okkur Austfirðingum
að hafa það í huga, að Jónas
Pétursson á meðaumkun skylda
fyrir skrið sitt, þegar hann. þing-
maðurinn að austan lagðist
þversum fyrir heimavistarmál
gagnfræðaskólans í Neskaupstað.
Merkilegt að ekki óskýrari — og
ekki illviljaðri maður en Jónas er,
skuli geta látið draga sig svo
langt til andstöðu við austfirzka
hagsmuni.
Loðnuveiði
Margir Austfjarðabátar stunda
nú loðnuveiðar við suðvestur-
ströndina. Afli hefur verið mikill
og hafa orðið erfiðleikar á nýt-
ingu aflans, sem nær allur fer í
gúanó.
Loðnan er því ekki verðimikil. í
fréttaauka fyrir helgina drap
Hjálmar Vilhjálmsson, fiskifræð-
ingur á tilraunir Kanadamanna
til verðmætari vinnslu þessa
fiskjar, sem í rauninni er hinn
ljúffengasti ef hann er matreidd-
ur á réttan hátt. Hann skýrði og
frá því að japanskir sendimenn
hefði verið að kanna möguleika á
því að flytja héðan hraðfrysta
loðnu til vinnslu í Japan en á
því virtust vera mjög miklir erf-
iðleikar. M. a. er hæpið að hægt
sé að! fullnægja kröfum Japan-
anna urm að ríflegur hundraðs-
hluti aflans sé kvenioðnur hrogna-
fullar.
Aðspurður um hættu á ofveiði
kvað Hjálmar það skoðun sína
og fleiri, sem um þessi mál hafa
fjallað, að meginþorri þeirrar
loðnu, sem veiðist, sé komin á
fallandi fót. Auk þess verður
loðnan fljótt kynþroska en fjölg-
unarmöguleikar hennar því imiklir.
Reynsla annarra þjóða, sem
lengur hafa veitt loðnu en við,
bendir ekki til þess að hætta sé
á ofveiði þessarar sjókindar.
Loðnuveiðin er töluverð búbót
síldveiðibátunuim yfir dauða tím-
ann, þrátt fyrir lágt verð, en
þorskveiði hinna stóru síldveiði-
skipa er fyrirfram dauðadæmd,
að margra dómi, eins og nú er
komið um verðgildi krónunnar.
AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA
Þökkum innilega auðsýnda saimúð og vinarhug við andlát
og jarðarför eiginmanns míns, fósturföður og bróður
BJÖRNS JÓNSSONAR
Miðbæ.
' María G. Björnsdóttír, fósturdóttir,
' fjölskylda og systkini.