Skólablaðið - 01.04.1981, Blaðsíða 22

/jáf/tœdi/flokkurinn
Flokkur einstaklingsfrelsis og valddreifingar.
Sjálfstæðisstefnan.
Sjálfstæðisflokkurinn var stofnaður 25.maí
1929 og hefur frá upphafi verið fjölmennasti
stjórnmálaflokkurinn. En hver er stefna hans?
Kjarninn i ágreiningi hinna ýmsu stjórnmálastefna
kemur vel i ljós, þegar að þvi kemur að taka
afstöðu til skipunar eignarréttarins í þjóðfélag-
inu og rekstrarforms framleiðslutækja þess.
Afstaða Sjálfstæðisflokksins til þess ágreinings-
efnis er sú, að atvinnutækin skuli yfirleitt
vera í eigu einstaklinga og félaga þeirra og
rekin af þeim. 1 þessu birtast meginandstæður
hins frjálsa hagkerfis - sem Sjálfstæðisflokkur-
inn aðhyllist og grundvallast á eignarétti ein-
staklinganna og frjálsri samkeppni, en takmörk-
uðum afskiptum ríkisins af efnahagsstarfseminni -
og hinu sósxalíska hagkerfi, sem byggir á bví að
ríkið eða aðrir opinberir aðilar eigi og reki
öll helstu framleiðslutæki þjóðfélagsins, þ.e.
þau séu þjóðnýtt og áætlunarbúskapur sé tekinn
upp.
Enda þótt gengið væri ut frá meginásökun and-
stæðinga séreignarskipulagsins á hendur þvi
skipulagi, að einkaatvinnurekandinn hugsi einkum
um það að hagnast sem mest, en ekki hvaó þjóðinni
er fyrir bestu, þá verður ljóst við nánari athug-
un, að einmitt i þessu er fólgin skýringin á sér-
eignarskipulaginu sem virkasta og áhrifaríkasta
hagkerfi sem þekkst hefur. Til þess að fullnægja
hagnaðarhvöt sinni verður atvinnurekandinn að
inna af hendi eitthvert starf sem er mikilvægt
frá sjónarmiði annarra og fullnægir þeirra
þörfum. Ágóði hans er undir tvennu kominn,
hversu ódýrt honum tekst að framleiða vöru sina
og hversu vel honum tekst aó selja hana. Þannig
verða það óskir og þarfir nevtendanna eins og þær
koma fram i kaupum þeirra á markaðnum, sem ráða
úrslitum um það, hvað framleitt skuli. Um leið
og einstaklingurinn sinnir þannig hagnaðarvoninni
sem er i eðli sinu eigingjörn hvöt, innir hann af
hendi þjóðhagslega mikilvasgt starf.
Þá trvggir séreignarskipulagið þá verkaskipt-
ingu milli einstakra atvinnurekenda, sem er nauð-
synlegt skilvrði skynsamlegrar hagnýtingar fram-
leiðslubáttanna, þannig að afköst framleiðslunnar
séu sem mest, og best samræmi sé milli framleiðslu.
og þarfa. Eigendur framleióslutækjanna hafa hver
um sig sérþekkingu á þvi, hvernig þau verða best
hagnýtt. Hin sama á að sinu leyti við á við-
skiptasviðinu, þvi að þeir, sem sjá um dreifingu
framleiðsluvaranna, kosta kapps um að þekkja sem
best óskir og þarfir viðskiptavina sinna og að
sja um að þeim verði fullnægt sem best.
1 hinu frjálsa hagkerfi, sem sjálfstæðisstefn-
an berst fyrir, verða bað þannig óskir og þarfir
þjóðfélagsþegnanna, sem raunverulega stjórna fram-
leiðslustarfseminni og viðskiptalifinu. í hinu
sósialiska hagkerfi verður það á hinn bóginn
vilji valdhafanna og skoðanir beirra á börfum
borgaranna, sem mestu og oft öllu ráða.
Hér er komió að hinum nánu tengslum sem eru á
milli skipunar efnahagskerfisins og stjórnar-
háttanna. Það er engin tilviljun að lýóræóis-
legir stjórnarhættir hafa ekki verið taldir henta
þeim rikjum sem búa við sósialiskt hagkerfi. Lýð-
ræðisskipulagið er annars vegar natengt hinu
frjálsa hagkerfi með þeirri dreifingu efnahaas-
valdsins, sem leiðir af séreignarréttinum, en fær
hins vegar ekki samrýmst hinu sósialiska skipu-
lagi i efnahagsmálum. I séreignarskipulaginu
ráða margir yfir framleiðslutækjunum, bannig aó
hvorki einn aóili né fáeinir geta fengið of
mikið vald yfir efnahagslegri afkomu einstak-
linganna. 1 sósialisku skipulagi, þar sem
rikið er eini atvinnurekandinn, fengju stjórn-
völdin á hinn bóginn algert vald yfir efnahags-
legri afkomu allra borgaranna, þvi beir hefðu
ekki til annarra að leita til þess að hafa ofan
af fyrir sér og sinum. Menn geta sagt sér sjálf-
ir, hvaða afleiðingar liklegast er að andstaða
gegn vilja slikra yfirvalda mundi hafa. Hér við
bætist, að telja verður pólitiskt einræói bein-
linis skilyrði fvrir bvi, að hin sósialiska
skipulag geti verið starfhæft. 1 hinu sósialiska
þjóðnýtingarskipulagi fengju yfirvöldin ráð yfir
öllum framleiðslutækjum, prentsfiiðjum og opin-
berum samkóinustöóum, svo að hætt er við, að litió
yrði úr grundvallaratriðum stjórnmálalegs lýð-
ræðis,prentfrelsis. skoðanafralsi og fundafrelsi.
Eitt af sérkennum sjálfstæðisstefnunnar er, að
hún hefur hagsmuni allra stétta fyrir augum.
Sjálfstæðisflokkurinn er mótsnúinn þeim tilraunum
að efna til óvildar og togstreitu milli hinna
ýmsu starfstétta og afneitar kenningum um óumfl-
ýjanlega stéttabaráttu. Grundvöllur sjálfstæðis-
stefnunnar er sá, að vegna þess hve hagsmunir
stéttanna eru í raun og veru samofnir, hljóti þær
að eiga samleið. Þess vegna er eitt af megin-
kjörorðum sjálfstæðisstefnunnar: „Stétt með stétt"
Atvinnustétt er heldur ekki óumbreytanlegur hónur
manna. 1 framfaraþjóðfélagi einkaframtaks er
stéttaskiptingin breytingum háð, sonur er
annarrar stéttar en faðir. íslenskt þjóðlif getur
aldrei einkennst af rigskorðaðri stéttaskiptingu.
Unnió m.a. úr bókinni Sjálftæóisstefnan.
Anton Pjetur þorsteinsson
Steinþór Asgeir Als