Skólablaðið - 01.12.1985, Blaðsíða 8

INÆeim mega
ekki gleyma þeim fjár-
sjóðum, er tungan
býr yfir
Ólafur Markús Ólafsson kennari fæddist 16. júní 1916 í Reykjavík
og hefur búið þar síðan, „algert malarbarn“, eins og hann kemst sjálf-
ur að orði. Kona hans heitir Anna Hansen, og eiga þau tvö börn. Ólaf-
ur er, ef svo má að orði komast, hluti af skólanum, og eru þeir nem-
endur ófáir, sem hafa notið leiðsagnar hans, því að hann hefur kennt
hér við skólann frá haustinu 1951. Senn lætur Ólafur af störfum, og
þótti okkur við hæfi að taka hann tali. Reyndist það auðsótt mál, og
fer árangur samtalsins hér á eftir.
Við spurðum Ólaf fyrst um skóla-
göngu hans.
Fyrst gekk ég í barnaskóla og því næst
einn vetur í gagnfræðaskóla, svokallað-
an Ágústarskóla, en heilsan bannaði nú
framhald af því. Þá gerði ég nokkurra
ára hlé, og þegar ég fór að hressast fór ég
í Verslunarskóla íslands og lauk þaðan
prófi 19 ára gamall. Þá missti ég heilsuna
alvarlega, en náði mér samt eftir nokkur
ár og hefur ekki orðið misdægurt síðan.
Birni heitnum Guðfinnssyni, velgerð-
armanni mínum, á ég það að þakka, að
ég las utanskóla til stúdentsprófs við
Menntaskólann í Reykjavík. Ég kveið
fyrir að damla þetta einn, en þá bættist
mér liðsmaður, betri en ekki, Jón S.
Guðmundsson, en við vorum félagar úr
Verslunarskólanum og urðum samferða.
Við lukum gagnfræðaprófi á hálfgerð-
um hrakningi, en sóttum áður námskeið
til hjálpar utanskólamönnum, í svokall-
aðri vísindadeild. Er Bretar hernámu ís-
land, hraktist skólinn úr þessum húsa-
kynnum, svo að við tókum gagnfræða-
prófið í Alþingishúsinu.
Voru þetta ekki erfiðir tímar?
Nei, ég varð nú lítið var við það, ef þú
átt við hernámið, því að Bretarnir voru
friðsemdarfólk.
Við Jón teljum okkur brot af þing-
mönnum, því að í teikningu sátum við í
þingsalnum, í sæti þingmanna. Þá var
kubbi stillt upp á miðju gólfi, og hann
áttu menn að teikna, hver úr sínu sæti.
Eftir gagnfræðapróf lásum við svo upp á
líf og dauða í eitt ár og tókum stúdents-
próf suður í Háskóla, en þar hafði
Menntaskólinn fengið inni á efstu hæð.
Þar leið okkur vel. Meðal samstúdenta
voru Gunnar heitinn Norland mennta-
skólakennari og Kristín Kaaber, sem
kennir hér enn.
Eftir stúdentspróf nam ég íslensk
fræði í Háskólanum, enda kom aldrei
neitt annað til greina. Ég lauk kandídats-
prófi 1946, á hundrað ára afmæli
Menntaskólans. Hátíðahöldin af tilefni
afmælisins urðu mér ógleymanleg.
Hér hef ég kennt frá hausti 1951. Við
Guðni Guðmundsson komum að skól-
anum samtímis.
Nú hafa miklar breytingar orðið á ís-
lensku skólakerfi á þessum tíma. Fjöl-
brautaskólakerfið hefur þar líklega vegið
þyngst?
Já, fjölbrautaskólakerfið þekktist
ekki þá. Það þóttu mikil tíðindi. þegar
Verslunarskólinn braust í því að fá rétt til
að útskrifa stúdenta. Sumir voru ekki
sáttir við það, en aðrir fögnuðu því. Það-
an hefur komið margt öndvegisfólk. Það
er hins vegar engin launung á því, að í
fjölbrautaskólum komast menn áfram
með minna en til dæmis á þessu heimili,
þó að afburðanemendur fái þar sjálfsagt
allt, sem þeir þarfnast.
Nú hefur þú lagt stund á germönsk
fræði, er ekki svo?
Jú, fyrst hér heima, eins og áður kom
fram. Síðan nam ég sömu eða skyld
fræði í tvö ár við háskólann í Köln.
Svo að við víkjum nú talinu í fram-
haldi af þessu að vestrænni menningu al-
mennt. Síðustu aldir, sem sagnfræðingar
hafa nefnt nýöld, hafa Vesturlandabúar
drottnað yfir fjarlægum landsvæðum og
flutt vestræna menningu með sér. Nú
virðist skeið þetta vera á enda. Vestur-
landabúar hafa látið völdin í hendur inn-
fæddum. Aðeins eru eftir leifar í Suður-
Afríku. Gæti ekki verið, að næstu aldir
eigi aðrir kynþættir eftir að hafa frum-
kvæðið í stjórnun heimsins, svo sem
Austurlandabúar fjær, Kínverjar, Jap-
anar?
Það dettur mörgum í hug. Kínverjar
eru feikileg þjóð, og Japanar hafa þegar
8