Skólablaðið - 01.12.1985, Qupperneq 24

Hinn 7. janúar árið 1906 var Ung-
mennafélag Akureyrar stofnað, og var
það hið fyrsta í röð margra ungmennafé-
laga. Helstu hvatamenn að stofnun þess
voru þeir félagarnir Jóhannes Jósefsson
og Þórhallur Björnsson. Höfðu þeir
kynnst norskum ungmennafélagsskap
og fundist svo mikið um, að þá fýsti að
stofna slíkan félagsskap meðal íslenskrar
æsku. Tilgangur þessa félagsskapar var
fjórþættur:
1. Að reyna að vekja æskulýðinn af hin-
um þunga svefni hugsunarleysis og
sljóleika fyrir sjálfum sér tii einingar
og framsóknar, vekja lifandi og starf-
andi œttjarðarást í brjóstum íslenskra
ungmenna, en eyða flokkshatri og
pólitískum flokkadrætti.
2. Að reyna af alefli að vekja löngun hjá
æskulýðnum, á aldrinum 15—30 ára,
tilþess að starfá fyrir sjálfan sig, land
sitt og þjóð.
3. Að temja sér að beita starfskröftum
sínum í félagi og utan félags.
4. Að reyna af fremsta megni að styðja,
viðhalda og efla allt það, sem er þjóð-
legt og rammíslenskt og horfir til
gagns og sóma fyrir hina íslensku
þjóð. Sérstaklega skal leggja stund á
að fegra og hreinsa móðurmálið.
Hvílíkir hugsjónamenn hafa þessir
brautryðjendur ungmennafélagshreyf-
ingarinnar verið! En hvernig skyldi svo
hafa gengið að fylgja þessum fögru fyrir-
heitum eftir? Lítum á árangur þessa
starfs: Mikill hluti æskulýðs nútímans
lætur mata sig á allra handa afþreyingar-
efni í sjónvarpi,útvarpi eða af mynd-
böndum. Oft er þetta afþreyingarefni
argasta rusl; morð, barnaklám, nauðg-
anir og þaðan af verri hlutir eru uppi-
staða söguþráðarins. Allt of lítið er um
það, að ungt fólk taki sjálfstæðar
ákvarðanir í stað þess að láta berast með
straumnum og „gera eins og allir hinir“.
Ekki verður heldur sagt, að hinn íslenski
meðalunglingur sé þungt haldinn af ætt-
jarðarást — öðru nær. Hvarvetna þar
sem tvö eða fleirí íslensk ungmenni eru
saman komin, er næstum ómögulegt að
heyra óbrenglað íslenskt tungutak.
Stundum þarf ekki tvo til, einn nægir
alveg, þegar sumir nemendur í þessum
skóla eiga í hlut. Með þessu er ég ekki að
fara fram á, að æskan temji sér tungutak
hinna fornu íslendinga Egils Skalla-
Grímssonar, Gunnars á Hlíðarenda o.fl.,
þótt slíkt væri æskilegt. Ég bið aðeins
um að fá að heyra óbrenglað íslenskt
tungutak.
Hin þjóðlega og rammíslenska íþrótt,
íslensk glíma, hefur lengi þótt horfa til
gagns og sóma vorri þjóð. Einu sinni
þóttu þeir piltungar, sem lítt sinntu
glímubrögðum, undarlegir mjög, og
önnur börn forðuðust þá sem heitan eld-
inn. Nú er þessu öfugt farið: Ef ungur
drengur nú á dögum fær þá undarlegu
flugu í höfuðið að ætla að æfa glímu,
liggur við, að hringt sé á lækni og beðið
um lyf við óráði. Hvað skyldi verða sagt
úti um heim, ef þangaðbærust þær frétt-
ir, að þjóðaríþrótt íslendinga, glíman,
heyrði nú sögunni til? Ef til vill ættum
við íslendingar að leggja glimubúning-
inn á hilluna margfrægu og taka í stað-
inn upp þann „göfuga“ sið að narta í
steikta hænsnfugla, sem falboðnir eru á
þar til gerðum stöðum, hverra nöfn virð-
ast flest hafa á sér einhvern undarlegan
„American Style“. Þórbergur Þórðarson
lýsti þessu ástandi þjóðarinnar einstak-
lega vel á sínum tíma:
„Þjóðin er að úrkynjast — einu sinni
var hún þó hraust. Menn eru orðnir kjöt-
rýrir og gauðalegir, rétt eins og þeir
standi í eilífu ástabralli, afþví að enginn
nennir að fljúgast á. Það þarf að endur-
reisa þjóðina: steyta hana upp í áflog og
rofavinnu og skíðabrautarvesen og
kenna henni að stinga sér kollskít, til
þess að hún fái holdin aftur. — Islandi
allt! Áfram! Upp og fram en hvergi
niður! Islandi alt! Allir eitt!“
Flestum ætti að vera kunnugt að ung-
mennafélagshreyfingin fær mestan hluta
tekna sinna af hinum svokölluðu sveita-
böllum. Þeir, sem komið hafa á slíka
samkundu, munu vera mér sammála um,
að óvíða séu fjörugri skemmtanir. Ýms-
um þykir það þó skjóta allskökku við, að
ungmennafélögin skuli standa fyrir þess-
um skemmtunum, því að þeim fylgir
undantekningarlítið talsverð áfengis-
neysla, sem látin er óátalin af dansleikja-
höldurum (ungmennafélagsforkólfun-
um). Ég hélt í barnslegri sannfæringu
minni að títtnefnd ungmennafélög
hefðu einsett sér að stuðla að heilbrigðu
ALLES
skemmtanahaldi, þar sem fólk væri með
fullri meðvitund og hefði fulla stjórn á
gjörðum sínum. Það er greinilega mesti
misskilningur hjá mér. Á bak við fögur
vígorð og fallega fána lúrir samkunda
nokkurra manna, sem hugsa um það eitt
að komast yfir sem mest fé á sem
skemmstum tíma. Helsta uppfinning
þessara manna til slíks eru þær rosalegu
útihátíðir, sem haldnar eru víðs vegar um
land, fyrstu helgi ágústmánaðar ár hvert.
Þær virðast vettvagur taumlítillar
drykkju unglinga, sem flykkjast á þær í
stórum hópum.
Sé litið aðeins á þjóðrembinginn sem
gætir í stefnuskrá þessara samtaka, kem-
ur kyndugt í ljós. M.a. eiga þau nokkuð
sameiginlegt með mið-evrópskri þjóð-
ernishreyfingu, sem skaut upp kollinum
seint á 3. áratug þessarar aldar. Vígorð
íslensku hreyfingarinnar eru íslandi allt!
en mið-evrópsku Deutschland úber alles!
Magni Þ. Pálsson, 6X
ISLAND ÚBER
VIDEO - GULL
VESTURGÖTU 11 — REYKJAVÍK
OPIÐ FRÁ KL. 14.00 til KL. 23.00 ALLA DAGA
24