Austri - 19.02.1969, Síða 1

A ustrf
14. árgangur. Neskaupstað, 19. febrúar 1969. 3. tölublað.
með fjöregg
Rltstjórar og ábyrgðarmenn:
Rristján Ingólfsson
Vilhjálmur Hjálmarsson
Fjármál og auglýsingar:
Björn Stelndórsson,
Neskaupstað.
NESPRKNT
Leikið
Vinnuaflið, mátiur mannsing til
líkamlegra. eða andlegra átaka,
er ein dýrmætasta eign hverrar
þjóðar,
Frá því sjónarmiði gat verið
eðlilegt að kveðja til vitrustu
menn þegar hjólin í vél athafna-
lífsins hættu að snúast hvert -af
öðru.
Hið nýja atvinnumálanefnda-
kerfi rikisstjórnarinnar hefur að
vonum vakið athygli. Og menn
hafa spurt: Hvernig verður unn-
ið undir þessu nýja kerfi og
hver verður útkoman í heild og
á einstökum stöðum,
Hið fyrra hefur nú skýrzt.
Megintilgangurinn með lands-
fundi allra nefndanna var að
kenna þeim að vinna! Enda
kvaddar suður af skyndingu án
málefnaundirbúnings heima. Síð-
an fóru þær heim og dreifðust.
Nú skulu fyrirtæki sækja um
lán og stuðning til Efnahags-
stofnunar íslands á eyðublöðum
frá Atvinnujöfnunarsjóði, en
senda formönnum héraðsnefnda
afrit.
Starfsmenn Efnahagsstofnunar
íslands og Atvinnujöfnunarsjóðs
alhuga umsóknir og ,,matreiða“
þær fyrir Atvinnumálanefnd rík-
isins'.
Atvinnumálanefnd ríkisins fær
nú umsagnir frá héraðsatvinnu-
málanefndunum, sem nú eiga að
hafa fengið afrit af öllum um-
sóknum og kannað þær á sameig-
inlegum fundi, hver á sínu starfs-
svæði.
1 Atvinnumálanefnd ríkisins er
neitunarvald og ekki getur hún
veitt lán eða aðra fyrirgreiðslu
nema héraðsatvinnumálanefndin
gefi samþýkki.
Atvinnujöfnunarsjóður mun
eiga að afgreiða lánin í gegnum
banka, svo sem þar er venja.
Ekki er enn ákveðið hver láns-
kjör verða, t. d. ekki hvorl allt
verður lánað með gengisáhættu.
En fyrirtækjum í áhætture’kstri
er augljóslega um megn að laka
á sig gengisáhættu vegna rekstr-
arlána.
Ekki er búið að útvega hið
væntanlega lánsfé — þrjú hundr-
uð milljónirnar — svo vit*að sé.
Skipun austiirzku nefndarinnar
er handaliófskennd sbr. það, að
gengið er framhjá framkvæmda-
stjóra Sambands sveitarfélagn í
Austurlandskjördæmi, sem síðan
í haust hefur unnið að því á veg-
um sambandsins að kanna at-
vinnuástandið í fjórðungnum og
undirbúa álitsgerð fyrir sam-
bandsstjórnina. — Foi-maður hér-
aðsnefndarinnar bætti úr þessu
eftir því sem í hans valdi stóð,
með því að óska samstarfs við
framkvæmdastjórann.
Fyrirsjáanlegir eru talsverðir
erfiðleikar á því að ná héraðs-
nefndinni saman til funda þar
sem hún er dreifð um svæðið frá
Vopnafirði til Stöðvarfjarðar.
Ekki hefur það farið dult, að
margir óttast að hið nýja kerfi
verði þungt í vöfum ef það á
annað borð á að verða annað en
„skrautsýning" einber.
Menn segja: ríkisstjórninni var
nær að fallast á tillögur stjórn-
arandstöðunnar á þingi fyrr í
vetur um hliðstæða fjárútvegun,
snúast síðan við því af hörku að
afla fjáring og ráðstafa því sem
tafaminnst eftir venjulegum leið-
um.
Sýnist mörgum sem stjóm At-
vinnujöfnunarsjóðs hefði verið
nær að úthluta lánum að fengn-
um álitsgerðum sveitarstjórna og
annarra aðila, er þegar höfðu
fjallað um þessi mál hver á sínu
sviði. En miklu skipti að forðast
óþarfa tafir til að fyrirbyggja
þá óheillaþróun vaxandi atvinnu-
leysis sem fyrirsjáanleg var á
haustnóttum.
Hér á Austurlandi lágu málin
e. t. v. alveg sérstaklega ljóst
fyrir.
Austfirðingar höfðu sjálfir haft
forgöngu um skipakaup þar sem
þörfin var brýnust fyrir fleiri
skip.
Síðan var það meginatriði með
allri sfr-andlengjunni að efla
frystihúsin til iþess að þau gætu
hagrætt re'kstri gínum af fullum
krafti.
Jafnframt þurfti að veifa stuðn-
ing þeim iðngreinum gömlum og
nýjum sem hér starfa eða eru í
uppsiglingu, bátasmíðar, netagerð,
skóverksmiðja, svo dæmi séu
nefnd.
Ef syo er litið lengra til, er
virkjun Lagarfoss nr. 1 í hugum
flestra eða allra Austfirðinga —
eins og hann hefur verið um
langt árabil, þótt misvitrum
stjórnarvöldum raforkumála liafi
tekjzt að svæfa það mál æ ofan
í æ og efla hér rekstur olíustöðva
til skammar og skaða fyrir alla
er hlut eiga að máli.
Hin nýja nefndarskipan breytir
þessum staðreyndum í engu.
Þeir ágætu Austfirðingar sem í
hina nýju nefnd hafa valizt, eru
hér áðreiðanlega á sömu nótum
Islendingar hafa nú fyrir aug-
um það stjórnleysi og þá upp-
lausn, sem níu ára viðreisn hefur
leitt yfir þjóðina.
Atvinnuvegirnir berjast í bökk-
um og sumar greinar atvinnulífs-
ins stöðvast. Atvinnuleysi magn-
ast. Vöruskiptajöfnuður við út-
lönd á sl. ári er óhagstæður um
5000 millj. kr. Skuldir hlaðast
upp hjá einstaklingum, fyrirtækj-
um og ríkinu.
Hinum dýrmæta erlenda gjald-
eyri, sem þjóðinni féll í skaut á
nokkrum veltiárum, hefur verið
sóað, til þess að hér mætti heita
frelsi í innflutningsverzlun og ut-
anríkisviðskiptum af ýmsu tagi.
Og skort hefur umsjón með því,
að þær framkvæmdir, sem þjóð-
inni er mest þörf á, sitji í fyrir-
rúmi um fjármagn og vinnuafl.
Fjárfestingin hefur verið stjórn-
laus og margt af því, sem fram-
kvæmt hefur verið af hálfu rík-
isins á undanförnum veltiárum,
hefur verið unnið fyrir lánsfé.
Þau lán þarf að fara að greiða,
þegar að 'kreppir í þjóðfélaginu.
Framsóknarmenn hafa marg-
sinnis lagt rika áherzlu á, að við
svo búið mætti ekki standa. Rik-
isvaldið yrði að hafa stjórn á
gjaldeyrismálum og að flokka
yrði framkvæmdir og raða verk-
efnum þannig, að það sitji í fýr-
irrúmi hverju sinni, sem nauðsyn-
legast er.
Framsó'knarflokkurinn hefur nú
flutt frumvarp um Atvinnumála-
stofnun, fjárfestingu og gjaldeyr-
isnotkun. Samkvæmt því skal
setja á fót Atvinnumálastofnun
á vegum ríkisins. Hlutverk henn-
ar er að semja áætlanir til langs
tíma um þróun atvinnuveganna
og marka stefnu í atvinnumálum
þjóðarinnar og að hafa forgöngu
um ghrð framkvæmdaáætlana á
Ctgefandi:
Kjördæmlssamband
Framsókrrarmanna i
Austurlandskjðrdæml.
og allir hinir og munu þvi njóta
stuðningg 1 sínu gtarfi.
En hlutur ríkisstjórnarinnar
eins og hún leikur þetta tafl, hann
er ekki góður. — Hér hefur hún
með augljósu yfirlæti samið um
sjálfsagða hluti, dregið lífsnauð-
synlegar framkvæmdir á langinn,
vanrækt að stjórna gjaldeyris-
notkun og fjárfestingu og þann-
ig leikið með fjöregg þjóðarinnar
á örlagastund.
sviði atvinnulífsins, þ. á. m. um
atvinnuuppbyggingu einstakra
landshluta, á meðan gerð lands-
hlutaáætlana er ekki falin sam-
tökum sveitarfélaga. Ennfremur
að beita sér fyrir ráðstöfunum
til að auka atvinnuöryggi í öllum
byggðarlögum landsins, svo og að
hafa á hendi heildarstjórn fjár-
festingar- og gjaldeyrismála og
þá einkum með því að setja um
þau almennar reglur. Stofnunin
skal í starfi sínu hafa sem nán-
asta samvinnu við stéttarsamtök
launþega og atvinnurekenda.
Einnig skal hún hafa samstarf
við sveitarstjórnir um atvinnu-
mál í umdæmum þeirra. Samtök
helztu atvinnuveganna, svo og
heildarsamtök launþega ásamt
gjaldeyrisbönkunum fá rétt til
þess að tilnefna menn í stjórn
stofnunarinnar.
Með ákvörðunum Atvinnumála-
stofnunarinnar í fjárfestingar- og
gjaldeyrismálum, skal stefnt að
hagræðingu fjárfestingar og
gjaldeyrisnotkunar í landinu og
skulu þær við það miðaðar að sú
fjárfesting og sú gjaldeyrisnotk-
un, sem nauðsynlegust er og
einkum aðkallandi á hverjum
tíma, sé tekin fram yfir annað og
þá m. a. sú fjárfesting, sem Al-
þingi ákveður í fjárlögum. Skal
þá sérstaklega haft í huga, að
með þessum ákvörðunum sé
stuðlað að framleiðslu- og at-
vihnuaukningu, framleiðni og
jafnvægi milli landshluta.
1 meðalárferði og þegar þröngt
er í þjóðarbúi verður stjórnleysi
í gjaldeyrismálum og fjárfesting-
armálum tilfinnanlegra en svo, að
við það verði unað. Meira en 40
ár eftir að þjóðin varð fullvalda,
var líka lengst af talið nauðsyn-
legt að höfð væri heildarstjórn á
'Framhald á 3. síðu.
Hikilvsðt þinamdl