Nýr Stormur - 09.02.1968, Blaðsíða 2

2
"&MMIIR
FÖSTUDAGUH 9. FEBR. 1968
4,2 millj....
Framh. aí bls. 1.
söguöld og eggjamar bitu þótt
ekki væri á sama hátt og á hin-
um fyrri þjóðveldistíma.
Ungir menn gengu um götur
og sungu baráttusöngva og
klæddust einkennisbúningum
og stundum sló í brýnu svo
harða, að hendur skiptu. Þrátt
fyrir að hart var í ári og ef til
vill fyrir það, var líf í tuskunum
og margir miðaldra menn og
eldri eiga skemmtilegar minn-
ingar frá þessum ámm.
Upp úr þessum jarðvegi uxu
margir mikilhæfir menn, sem
létu til sín taka síðar meir og
sumir þeirra em áhrifamenn
með þjóð vorri í dag.
Því miður urðu stríðsárin til
þess að slæva dug og baráttu-
vilja margra þessara manna og
sljóleikinn sem heltók þjóðina
í blóra við stríðsgróðann og vel-
megunina sitraðist inn í vitund
þeirra með aldrinum.
Nú em flestir þessara manna
ekki svipur hjá sjón. Peningar
og aftur peningar gerðu þá
væmkæra, hugsjónalausa og
blauða.
Einn þessara manna gemm
við að umtalsefni í dag, en þó
skal tekið fram, að hann er ekki
einn í flokki. Hann er þó að
mörgu leyti sérstæðari persónu-
leiki en margir hinna — eins-
konar dr. Jekyll og mr. Hyde.
AÐ KUNNA VEL TIL VERKA
Þessi maður hafði þótt einna
efnilegastur allra róttækra
manna á íslandi í árdögum full-
veldis þjóðarinnar og af þeim
sökurn hafði hann hafist til
hinna æðstu metorða. Logandi
áhugi hans fyrir málefnum
verkamanna hafði gert hann að
ráðherra þeirra, en er tímar liðu
tók áhugi hans á því að deila
kjörum við þá að hverfa.
Á vori viðreisnarinnar hugðu
margir úngir menn á fé og
frama þar sem frekari frama-
von hafði brugðist; hugðist þessi
framgjarni og greindi maður
beita fyrir sig því vopni, sem
mörgum hefir dugað vel, en það
er fésýslan.
Hann gerði sér því ferð á
hendur einn fagran sumardag á
Suðurnes að hitta fornvin sinn,
sem þar var búsettur og leitaði
aðstoðar hans um liðveizlu við
að útvega viðeigandi athafna-
svæði, sem næst hinum auðugu
fiskimiðum.
Varð það að samkomulagi að
þeir skyldu gera með sér félag
um fiskverkun, þar sem kunn-
inginn syðra var þaulkunnugur
öllu slíku, en lögmaðurinn úr
B.eykiavík sérfræðingur á sviði
fjjái|ísála. Fengu þeir vón bráðar
athafnasvæði, sem 1 daglegu
tali er nefnt lóðir og voru gerðir
upbdrættir að fiskverkunarstöð
að tillögum Suðumesjamannsins
Fyrstu framkvæmdir þeirra
voru kaup á mannvirkjum og
greiddu þeir kr. 40 þús. fyrir —
10.000 í pen. og þrjá 10 þús. kr.
víxla. Var lögmaðurinn sam-
þykkjandi að víxlunum og kunn
inginn útgefandi. Fyrsta víxlin-
um var komið inn í eilífðina á
venjulegan hátt en annar þurfti
aðstoð stéttarbróður lögmanns-
ins til að fá hvíldina, þótt út-
gefandinn hefði rétt áður lagt
inn 130 þúsund krónur á hlaupa-
reikning lögmannsins.
Þeir félagar nutu skjótrar og
velviljaðrar fyrirgreiðslu hafn-
arstjórnarinnar í Keflavík og er
þeir báðu um stærra athafiia-
svæði fengu þeir það orðalaust
í skiptum fyrir það er þeir höfðu
áður fengið.
Það mun venja er tveir menn
taka eitthvað á leigu saman, þá
skulu báðir skrifa úndir leigu-
samning. Sú regla gildir einnig
á Suðurnesjum. Staðarmaðurinn
hlýtti þeim reglum, en lögmað-
urinn ekki — fyrr en það varð,
var leigusamningurinn ekki
lagalega skuldbindandi fyrir
hafnarstjóm.
Keflvíkingurinn reyndi nú að
fá félaga sinn til að gera samn-
ing um áframhaldandi fram-
kvæmdir og framtíðarstarf, en
við það var ekki komandi.
Bar lögmaðurinn því við, að
félagi hans hefði ekki nægilegt
fjármagn og var þó alls ekki á
það reynt.
Þrátt fyrir að byggingarnefnd
Njarðvíkur hafði samþykkt
teikningar og framkvæmdir á
umræddu athafnasvæði fyrir
fiskverkunarstöð, sem hljóðaði
á nafn beggja leigutaka, hóf
lögmaðurinn framkvæmdir fyrir
eigin reikning og án samráðs
við meðeiganda sinn að leigu-
rétti á lóðunum.
Var þá Ijóst að hverju stefndi.
Hann var ekki til viðtals um sam
eign, eftir að Suðurnesjamaður-
inn hafði aðstoðað við útvegun
athafnasvæðisins vegna búsetu
sinnar og ætlaði að bola honum
út, með því að hefja einn fram-
kvæmdir. Bað meðeigandi hans
þá um lögbann á framkvæmd-
imar, sem sýslumaður fram-
kvæmdi en upphóf daginn eftir,
eftir að lögmaðurinn hafði sent
hafnarstjóm símskeyti, þar sem
hartn hótaði henni afarkostum.
Mun hinn forni frægðarljómi
stjórnmálamannsins hafa blind-
að þeim háu herram sýn, svo að
þeir hlýddu orðalaust. Sveit-
ungi þeirra skrifaði þeim nú
bréf, þar sem hann óskaði end-
urskoðunar á leigusamningi
þeirra og óskaði eftir að réttur
sinn yrði tekinn til greina, enda
bafði hann hafið framkvæmdir
á lóðinni.
Svar hafnarstjórnar var á þá
leið, að rifta leigusamningnum,
vegna þess að LÖGMAÐUR-
INN hafði ekki skrifað undir, en
daginn eftir fékk svo lögmaður-
inn leigusamninginn á SITT
nafn.
Þar með vom áætlanir, fyrir-
höfn og fé sveitunga þeirra rok-
ið út í veður og vind, en lög-
maðurinn hafði beitt lögvísi
sinni og æfingu stjómmála-
mannsins í baktjaldamakki til
að sigra í viðureigninni við al-
þýðumanninn, manninn úr stétt
þeirri er hann hafði talið sig
fulltrúa fyrir á hinum gömlu
og góðu dögum, er hann var á
Alþingi og í ríkisstjóm. Hirm
nýi samningur var undirritaður
uppi í Stjómarráði! Filisteinn
hafði sigrað.
EFTIRLEIKURINN
En nú fór að verða líf í tusk-
unum. Upphaflega hafði at-
hafnasvæðið verið ein lóð, en nú
var því breytt í þrjár lóðir. Ekki
vora byggingar komnar langt á
leið, áður en lögmaðurinn fór
að leita fyrir sér um lán út á
byggingarnar og' væntanlegan
atvinnurekstur.
í samræmi við upprana sinn
leitaði hann fyrst til sjóðs verka
manna, atvinnuleysistryggingar-
sjóðsins. Þar var honum tekið af
fornri stéttvísi og þaðan fór
hann fjögur hundruð þúsund
krónum rikari. Þá vora komnar
530 þúsund krónur í púkkið ef
með vora taldar 130 þúsund
krónurnar á hlaupareikninginn.
Þetta skeði tæpum þrem vik-
um ÁÐUR en lögmaðurinn fékk
einn lóðaréttindin.
Nú fer hinsvegar „útgerðin"
að byrja fyrir alvöra og það fisk
ast vel. Það er auðséð að lög-
maðurinn er enginn viðvaning-
ur á þessum miðum. Á fyrstu
fimm mánuðum næsta árs, en
verkamenn hlupu undir bagga
með honum 14./11 ’62, aflaðist
í þetta fiskverkunarhús ein
milljón og átta hundrað þúsund.
Þann 18/9 ’64 hlupu verka-
menn enn undir bagga og lána
200 þúsund krónur og nú er
öngullinn egndur á ný og ýmsar
lánastofnanir verða enn til að
Wlaupa uindir hagga og að síðustu
Mnar ein Mnastoínunin sex hundr
uð þúsund krónur hinn 10/5
1966 og eru þá komnar 1 fyrir-
tækið að láni 4 milljónir og tvö
hundrað þúsund krónur.
Hvort vextir hafa verið greidd
ir af þessari upphæð, eða þeir
bætzt við, veit blaðið ekki um,
en ekki sakar að geta þess, að
enn hefir ekki uggi af fiski verið
verkaður í þessu bósi og hafa ör
lög þessa fyrirtækis orðið nokk-
uð á annan veg, en Suðumesja-
maðurinn, sem lögmaðunnn
hugumstóri fékk til liðs við sig
í fyrstu, hafði ætlað.
„SEKUR ER SÁ EINN, SEM
TAPAR“
En málinu var ekki með öllu
lokið, því félagi lögmannsins
undi illa sínu hlutskipti. Það
vora allt önnur aflabrögð, sem
hann hafði hugsað sér í sam-
bandi við þessar framkvæmdir.
Fiskverkunarhús í nálægð við
þetta hafði gengið vel og að-
stæður vora fyrir hendi að þama
væri hægt að reka arðvænlegt
fyrirtæki.
Hann hafði lagt fé og vinnu í
fyrirtækið en verið bólað út á
harkalegan hátt, eins og áður er
sagt. Hann leitaði því réttar síns
fyrir dómstólum, en án árangurs
í 6 ár hefir hann reynt að leita
þess, er frá honum var tekið á
svo lúalegan hátt, en unnið fyrir
gýg. Hinn slyngi lögmaður bar
sigur úr býtum — siðferðilegi
rétturinn varð að lúta í lægra
haldi fyrir hinum dauða bók-
staf, sem bindur hendur dóm-
stóla hér á landi, svo að dómar-
ar eru neyddir til að dæma „rétt‘
þótt þeir finni sjálfir að dómar
þeirra séu ósanngjamir.
Þannig er réttvísin á íslandi
í dag. Enn einu sinni sannast
spakmæli skáldsins og hugsuðar
ins að: „sekur er sá einn, sem
tapar".
Lögmaðurinn er ekki of sæll
af „sigri" sínum í þessu máli.
Svona aðfarir leiða ekki af sér
hamingju. Fiskverkunarstöðin
við Brekkustíg er löngu orðin
fræg fyrir smán sína og eigand-
ans, en það skaðar ekki að lok-
í þessum ójafna og Ijóta leik, en
um að kynna höfuðpersónumar
prúðmennið í lögmannshemp-
unni er leikið af Áka Jakobssyni
og sá er nú er reynzlunni ríkari
af lögvísi og réttvísi, heitir
Gunnar Ásgeirsson.
Af hverju þegja ...
Framh. af bls. 1.
hin stærri málin; svo var og
nú, þegar samið var um verzl-
unarmálin og kenndi nokkurs
hita er hæst bar. Efa ég ekki,
að hann hafi haldið vel á mál-
um umbjóðenda sinna. Að
minnsta kosti fór svo, að rik-
isskipaður oddamaður varð að
leggja sitt atkvæði á vogar-
skálim, svo málið lenti ekki
í þrátefli. Hvort niðurstaðan
er rétt, er önnur saga.
Það sem hvatti mig til að
skrifa þetta greinarkorn var
tvennt. Fyrst sú dauðaþögn
sem um málið hefur ríkt, og
svo hitt, að innsti kjarni þess
er lítt ræddur. Þó eru þessi
mál mikilvæg og varða alla.
Um það hefur lengi verið deilt,
þegar breytt hefur verið gengi
íslenzkrar krónu, en það er
svo að segja daglegur viðburð
ur, hvort gömlu vörurnar skuli
seljast á sama verði og áður
gilti eða hvort heimila skuli
hækkun þeirra og þá við hið
lækkaða gengi. „Endurkaupa-
verðið“. Á hverju máli eru að
jafnaði tvær hliðar og eins ber
að í þessu máli.
Neytendur gæta þess ekki,
að i hvert sinn er kaupmaour-
inn tekur úr hyllu dós eða
aðra vöru, verður hann að
leggja til aukið fjármagn til
að fylla skörðin og það kostar
meiri peninga en áður. Þ. e.
hann þarfnast aukins fjár-
magns. Er þá sleppt að geta
þess að ríkissjóður tekur ríf-
legan aflahlut og því örðugra
fyrir vik fyrir kaupmenn, er
smásöluna annast. Hafa kaup
endur hugleitt hinn langa
vinnudag smákaupmanna?
Ekki vildi ég í þeirra sporum
standa og flæ þó ekki feitan
gölt.
Hitt málið ber hærra að
mínum dómi, samningar yfir-
manna á kaupskipaflotanum,
en þeir féllu frá beinni kaup-
hækkun eins og vitað er, en
fengu þess í stað ívilnan á
sköttum. Um þetta segir Stef-
án Jónsson í dagbl. „Tíminn“
þann 2. desember síðastliðinn,
og er rétt að taka fram að ég
er ekki kaupandi að því blaði
og mótsnúinn mörgu er þar
kemur fram. En nú er rétt að
gefa Stefáni orðið:
„Menn, sem ná 60% skatt-
heimtunni eins og flestir
munu gera nú, verða því að
hafa í huga, að fái þeir t. d.
4% kauphækkun, þá eiga þeir
aðeins 1.6% af þeirri hækkun.
Hitt, eða 2.4% af hækkuninni
á hið opinbera.
Reynslan hefur oftast verið
sú, að kauphækkun sem er of
eða úr hófi, veldur verðhækk-
un á lífsnauðsynjum í það rík
um mæli, að 100 krónu hækk-
un skapar meiri verðhækkun
á nauðsynjum en auðið er að
mæta með þeim kr. 40, sem
falla til launþeganna sjálfra.
Samningur um óraunhæfar
kauphækkanir geta því þýtt
samninga um kjaraskerðingu
en ekki kjarabót.
Með framangreint í huga
virðast full rök fyrir því hjá
yfirmönnum á kaupskipaflot-
anum að heyja verkfall gegn
beinu sköttunum i stað kröfu
um fleiri og minni krónur í
launaumslagið.
Það er athyglisvert, að þessi
raunhæfa forusta yfirmanna
á kaupskipaflotanum á sér
stað samtímis og 50 verkalýðs
félög tilkynna verkfall út af
4% kauphækkun, án skattfrið
indi yfirmanna á skipunum.
um framámanni þeirra sam-
taka hafi komið í hug hygg-
ndi yfirmanna á skipunum.
Hljóta því verkalýðsleiðtogarn
ir að hafa gert sér grein fyrir,
að í flestum tilfellum þýddi
fullur sigur ekki 4% kjarabót
fyrir einstaklinginn, heldur
1.6%, því að 2.4% átti hið opin
bera vegna gildandi skatta-
laga“. a.g.