Morgunblaðið - 18.05.2010, Qupperneq 27

Raflist Tinna Þorsteinsdóttir held-
ur tónleika í Sölvhóli á morgun.
Nú stendur sem hæst raflistahá-
tíðin RAFLOST – Pikslaverk á veg-
um Raflistafélag Íslands og Lorna.
Meðal viðburða eru fyrirlestrar,
gjörningar, vinnustofur og tón-
leikar og á morgun kl. 20 heldur pí-
anóleikarinn Tinna Þorsteinsdóttir
tónleika í Sölvhóli, sal Listaháskóla
Íslands.
Á tónleikunum leikur Tinna með-
al annars píanóverk Magnúsar
Blöndals Jóhannssonar, Sonorities,
frá árunum 1963-1972, en eitt
þeirra, Sonorities II frá árinu 1968,
hefur ekki heyrst áður á tónleikum.
Magnús samdi röð verka sem
bera þetta heiti fyrir mismunandi
hljóðfærasamsetningar og í Sonori-
ties II, sem frumflutt er á þessum
tónleikum, leikur Tinna alfarið á
strengi píanósins með tólum og
tækjum. Þriðja verkið í röðinni, So-
norities III, er samið fyrir píanó og
tónband, en Magnús var einn helsti
frumkvöðull elektrónískra tón-
smíða á Íslandi.
Í kjölfar tónleikanna verður
heimildarmyndin Surtur fer sunn-
an eftir Ósvald Knudsen frá árinu
1965 um Surtseyjargosið sýnd, en
Magnús samdi tónlistina við mynd-
ina og byggði hana á hljóðum úr
gosinu sjálfu.
Aðgangur að tónleikunum er
ókeypis.
Píanótón-
leikar á raf-
listahátíð
Frumflutt verk eftir
Magnús Blöndal
Samstarf Sinfóníuhljómsveit Vaasaborgar leikur finnska og íslenska tón-
list með Caput-hópnum og íslenskum og finnskum einleikurum á morgun.
Árni Matthíasson
arnim@mbl.is
Meðal gesta á Listahátíð í Reykja-
vík 2010 er Sinfóníuhljómsveit
Vaasaborgar sem heldur tónleika
með Caput-hópnum í Íslensku óp-
erunni á miðvikudaginn. Yfirskrift
tónleikanna er Söngvar harms og
hláturs og á efniskránni eru finnsk
og íslensk gleðilög og sorgar-
söngvar frá síðustu 100 árum; Sibe-
lius, Markus Fagerudd, Toivo
Kuula og Jón Nordal. Einnig verður
Flautukonsert nr. 2 eftir Atla Heimi
Sveinsson frumfluttur á Íslandi.
Þrír einleikarar og einn söngv-
ari koma fram á tónleikunum:
Bryndís Halla Gylfadóttir, selló,
Kolbeinn Bjarnason, flauta, Tatu
Kantoma, harmónikka og Jorma
Uotinen „chanson“-söngvari.
Langaði að gera meira
Stjórnandi á tónleikunum er
Guðni Franzson sem segir samstarf
Caput-hópsins og Sinfóníuhljóm-
sveitar Vaasaborgar hafa hafist er
hluti úr Caput-hópnum fór utan á
síðasta ári og lék þá með Sinfóní-
unni í Vaasa.
„Við frumfluttum meðal annars
flautukonsertinn eftir Atla með Kol-
bein á flautu og Bryndís Halla spil-
aði Canto elegiaco eftir Jón Nordal.
Það gekk svo vel að vinna með
hljómsveitinni að okkur langaði að
gera meira og þá kom upp sú hug-
mynd að fá hana hingað á Listahá-
tíð.“
Guðni segir að hljómsveitin sé
borgarhljómsveit Vaasa og þó hún
sé ekki fjölmenn sé hún mjög góð.
„Það var gaman að tengjast
hljómsveitinni á þennan hátt, að
það gerðist ekki i gegnum opinber
apparöt, millilandasamstarf og
sendiráð. Þegar listamenn tengj-
ast í gegnum tónlistina og eru á
svo svipuðu róli náum við svo góðu
sambandi.“
Auk ofangreindra verka eftir
Atla Heimi og Jón Nordal verða
fluttir þættir úr Pelleas og Mel-
isande eftir Jean Sibelius, sem
Guðni segir ofsalega vel samda
tónlist og skemmtilega. Einnig
verður fluttur Konsert fyrir harm-
óníku og hljómsveit eftir finnska
tónskáldið Markus Fagerudd, sem
er staðartónskáld Sinfón-
íuhljómsveitar Vaasaborgar. Ein-
leikari í því verki er Tatu Kant-
omaa.
Af öðrum verkum má nefna
lag eftir Tatu, og tónverk eftir
tónskáldið Toivo Kuula sem er frá
Vaasaborg, en hann var uppi frá
lokum nítjándu aldar og lést þegar
hann varð fyrir skoti í kjölfar
finnska borgarastríðsins árið 1918.
„Hann er ekki stórt nafn,“ segir
Guðni, „en margt af því sem hann
skrifaði er mjög falleg músík.“
Ný hlið á Uotinen
Undir lok tónleikanna verður
síðan óvenjulegt atriði, því þá mun
Jorma Uotinen, einn þekktasti og
áhrifamesti danslistamaður Finna
sýna á sér nýja hlið.
„Jorma er þekktur danshöf-
undur og var á sínum tíma yfir
finnska þjóðarballettinum, en
hann á sér aukaferil sem chanson-
söngvari og við ætlum að enda
tónleikana á því að hann syngur
meðal annars tangóa, finnsk lög
og Edith Piaf. Hann er ekki
menntaður söngvari en er með
frábæra, dökka og djúpa rödd.
Hann er líka meira kvenkyns en
karlkyns og það verður dregið
fram með búningum og sviðs-
framkomu. Hann syngur ofsalega
fallega og mig hefur langað til
þess lengi að setja eitthvað upp
með honum.“
Finnsk-íslenskt samstarf á Listahátíð í Reykjavík
Söngvar harms og hláturs
Ísland - Finnland
» Sinfóníuhljómsveit Vaasa-
borgar, Caput-hópurinn og ís-
lenskir og finnskir einleikarar
leika á tónleikum í Íslensku óp-
erunni á miðvikudag kl. 20:00.
» Á efnisskránni eru finnsk
og íslensk verk frá síðustu 100
árum.
» Einleikarar eru Bryndís
Halla Gylfadóttir á selló, Kol-
beinn Bjarnason á flautu og
Tatu Kantoma á harmónikku.
Menning 27FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. MAÍ 2010
Sjöundu og síðustu hádegistón-
leikar Óp-hópsins í Íslensku
óperunni í vetur verða haldnir í
dag og hefjast kl. 12.15. Fram
koma meðlimir hópsins ásamt
Antoníu Hevesí píanóleikara
og Gissuri Páli Gissurarsyni
tenórsöngvara.
Efnisskráin á þessum loka-
tónleikum er alíslensk og eru á
efnisskránni aríur, sönglög og
samsöngvar úr íslenskum óp-
erum og söngleikjum eftir Jón Ásgeirsson, Þorkel
Sigurbjörnsson, Þórunni Guðmundsdóttur, Gunn-
ar Reyni Sveinsson, Tryggva M. Baldvinsson,
Hreiðar Inga Þorsteinsson og Gunnar Krist-
mannsson. Tónleikarnir standa í um 40 mínútur.
Tónlist
Gissur Páll gestur
Óp-hópsins
Gissur Páll
Gissurarson
Kór Hjallakirkju heldur vor-
tónleika í kirkjunni í dag og
hefjast þeir kl 20. Á efnis-
skránni er að mestu veraldleg
tónlist, til að mynda lög eftir
Árna Harðarson, Báru Gríms-
dóttur, Friðrik Jónsson,
Hjálmar H. Ragnarsson, Inga
T. Lárusson, Jón Nordal, Karl
O. Runólfsson og Stefán S.
Stefánsson. Einnig verða flutt
erlend lög.
Einsöngvarar með kórnum eru Einar Clausen
og Kristín Ragnhildur Sigurðardóttir.
Píanóleikari á tónleikunum er Julian Isaacs og
gítarleikari er Halldór Másson. Söngstjóri kórsins
er Jón Ólafur Sigurðsson.
Tónlist
Vortónleikar Kórs
Hjallakirkju
Kristín Ragnhildur
Sigurðardóttir
Dr. Annette Kreutziger-Herr,
prófessor í tónlistarfræði við
tónlistarháskólann í Köln flyt-
ur erindið „Af hverju konur í
(tónlistar)sögunni skipta máli“
kl. 17 í dag í Sölvhóli, sal
Listaháskóla Íslands við Sölv-
hólsgötu. Í fyrirlestrinum
fjallar Kreutziger-Herr um
mikilvægi kvenna í vestrænni
tónlistarsögu. Fyrirlesturinn
fer fram á ensku. Að loknum
fyrirlestri verður boðið upp á veitingar.
Fyrirlesturinn er haldinn með stuðningi frá
Þýska sendiráðinu og í samvinnu við Listaháskóla
Íslands og Rannsóknastofu í kvenna- og kynja-
fræðum við Háskóla Íslands.
Kvennasaga
Mikilvægi kvenna í
tónlistarsögunni
Annette
Kreutziger-Herr
Það þykir bara
frekar eðlilegt að
menn hlusti á danstónlist
eða væmnar stelpusveitir
32
»
Það var mikið ævintýri aðhlusta á og sjá nokkrahelstu nýdjasslistamennNorðurlanda í Óperunni í
tilefni tvöfalds Reykjavíkurafmælis:
Listahátíð fertug og Jazzhátíð tvítug.
Ekki hefði þetta þó gerst nema með
tilstyrk Norska sendiráðsins í
Reykjavík, sem verið hefur kynd-
ilberi skandinavískrar menningar
hér í bæ undanfarin ár.
Listamennirnir voru allir norskir
utan Marilyn Mazur hin danska, einn
fremsti slagverksleikari okkar tíma,
sem gert hefur garðinn frægan með
Miles Davis, Jan Garbarek og
Wayne Shorter auk eigin sveita, og
svo má ekki gleyma að Marilyn
stjórnaði alþjóðlegu vinnustofu-
hljómsveitinni í Brande 1997 þar sem
Veigar Margeirsson var einn einleik-
ara.
Fyrir hlé ríkti tónlist Sidsel
Endresen. Hún hefur verið í fremstu
röð ryþmískra söngkvenna Evrópu í
áratugi. Hún upphóf ferilinn í rokk-
sveit en varð frægust fyrir samvinnu
sína með Bugge Wesseltoft. Ég hef
hustað á Sidsel og Bugge um langt
árabil og hrifist af mörgu sem þau
hafa gert. Þó hefur Sidsel aldrei
heillað mig eins og þarna í Óperunni.
Kannski af því að rödd hennar hefur
þroskast eftir að hún tók að nálgast
sextugt; er djassaðri og grófari – laus
við seljastúlkuhreiminn hefði Múlinn
sagt – annað að það er eins og hinn
ungi saxófónleikari, Håkon Korn-
stad, hafi blásið nýju lífi í söng henn-
ar.
Það var engin efnisskrá, svo ég
dreg þá ályktun að lögin sem Sidsel
söng/spann hafi verið hennar en
einsleikslög Håkons hans. Það er
ekki langt síðan ég heyrði í Håkon
fyrst, var að hlusta á einar fimmtíu
norskar sveitir sem ég þekkti fæstar
og hann sat einna fastast í minninu.
Tónleikar Sidsle og Håkons, sem
skipta má í níu kafla, hófust á fögrum
ballöðusöng Sidsle en fljótt kom
hljóðspuninn til sögunnar og ansi
gaman að saxriffunum undir böb-
bluðum söng Sidsle. Í þriðja verki
voru náttúrhljóðin allsráðandi: vind-
ur/brim uns gaggandi babblið tók við
og minnti á stundum á þöglu gam-
anmyndirnar, enda skemmti sal-
urinn sér konunglega. Svo söng Sid-
sel ein og lék á strengleik –
undurfallegt. Spennan var meiri í
einleikslögum Håkons sem var
magnaður á tenórinn – flaut frá harð-
asta Garbarek til mýksta Byasar –
og tunguskotin svo mögnuð að undir
tók í salnum. Öllu var svo smalað í
rafappatrötin sem mögnuðu stemn-
inguna. Ekki má gleyma að minnast
á flautónettuna hans, eins konar
bastarð flautu og klarinetts, flautu-
leika hans, munnstykkisblásturs og
flauts. Þarna var hann nærhendis
landa sínum Arve Henriksen sem gat
þetta allt með trompet í hendi.
Tónleikum Sidsel og Håkans lauk
á verki söngkonunnar um setustof-
una, slappelsið og tívíið. Falleg ball-
aða og fín lok á flottum tónleik – sem
ekki voru, síður fyrir augað en eyrað.
Augað en eyrað segi ég; tónleik-
unum í Óperunni eftir hlé væri
óhugsandi að njóta til fullnustu nema
bæði sjón og heyrn komi til. Marilyn
Mazur er drottning slagverksins og
maður verður helst að sjá hana sitj-
andi við settið umkringda óteljandi
trommum, gjöllum, hristum, krús-
um, dollum og dóti til að undirbúa sig
undir hljóðgosið er hún framkallar. Í
upphafi slegið á gong – og hljóm-
urinn endurómar sterkt og í kjölfarið
tónaveggur Nils Petters og Eivinds.
Allt er þetta spunnið á staðnum, en
að sjálfsögðu byggt á áratuga
reynslu – þau þrjú eins og einn. Nils
Petter er styrkur í hljómnum og á
stundum ógnardimmur, síðan eilítið
Miles-legur áður en hann umlar í
hljóðnemann í bjöllu trompetsins.
Eivind byggir fyrst og femst upp
óvinnandi hljóðvegg sem er und-
irstaða tónsköpunar þremenning-
anna; gítarsólóa hans í klassískum
skilningi má telja í mínútum. Svo er
það Mailyn. Alllt verður henni að
hljóði og settið, gjöllin og bjöllurnar
gella svo salurinn er töfrum sleginn –
hún toppar það þó þegar hún hendist
um sviðið og slær potta og tunnur og
allt hvað er. Íslenska búsáhaldabylt-
ingin vaknar að nýju til lífsins í þess-
um hamförum – eða kannski Eyja-
fjallajökull. Svo ríkir hún ein við
leirkerald frá Afríku, sem hljómar
líkt og indversk tabala, en er trúlega
bara keypt á basar í Kaupmanna-
höfn. Húsið nötrar við bassahljóminn
sem hljóðnemi, falinn í kerinu, magn-
ar og hrynurinn er ómótstæðilegur,
félagar hennar taka undir og hún
sest við setti; djasshrynur af bestu
gerð og tónleikunum er lokið. En sal-
urinn vill meira og Nils Petter leikur
ljúfan söng og þau magna hann upp –
allt er þetta spunnið frá uppahafi til
enda þó að söngurinn eigi sér ætt og
óðul. Slíkur er galdur spunans, sem
sumir trúa að ekki sé til, en hefur
verið kveikjan að helstu meist-
araverkum vestrænnar tónlistar frá
Bach til Armstrongs. Aftur á móti er
eitt víst; svona spinna engir saman
sem ekki þekkja hverja aðra til fulln-
ustu í tónlistinni.
Magnþrunginn galdur tónanna
Íslenska óperan
Tvennir tónleikar: Sidsel Endresen &
Marilyn Mazur bbbbm
Sidsel Endresen rödd, Håkon Kornstad
tenórsaxófón, flautónettu og flautu auk
hljóðsmala/ Marlyn Mazur slagverk,
Nils Petter Molvær trompet, hljóðsmala
og Eivind Aarset gítar og hljóðsmala.
Föstudagskvöldið 14.5. 2010
VERNHARÐUR
LINNET
TÓNLIST