Morgunblaðið - 20.05.2010, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. MAÍ 2010
fyrirtækið sýni þá vegi og vegslóða
sem sannarlega séu til og séu opnir.
Á hálendinu séu ótal vegir og slóðar
sem aldrei hafi verið formlega sam-
þykktir. Þess vegna væri m.a. veg-
urinn norðvestur með Langasjó
sýndur á korti Samsýnar en upplýs-
ingar um hann komu frá Ferða-
klúbbnum 4x4. Fái fyrirtækið
ábendingu um að á kortum fyr-
irtækisins séu slóðar sem hafi verið
lokað, séu þeir teknir út af kort-
unum. Slóðarnir séu hins vegar inni
á eldri útgáfum kortagrunnsins, líkt
og gildir um prentuð kort. „Það er
ekki okkar vilji að sýna vegi sem
bannað er að keyra eftir,“ segir
Kristinn.
Á umræddu korti er ekki gerður
greinarmunur á veginum upp með
Langasjó og öðrum vegum í ná-
Engar reglugerðir gilda um korta-
gerð á Íslandi og ekkert eftirlit er
haft með því að upplýsingar sem
birtast á kortum séu réttar, að sögn
Magnúsar Guðmundssonar, for-
stjóra Landmælinga Íslands. Ein af
afleiðingunum er að kort af sama
landsvæðinu getur sýnt mismunandi
upplýsingar, eftir því hver það er
sem gefur kortið út.
Dæmi um slíkt er við Langasjó
þar sem GPS-kort frá Samsýn sýnir
veg norðvestur með vatninu en sá
vegur er ekki á kortagrunni Land-
mælinga Íslands, ekki heldur á
kortum Máls og menningar né er
hann á skipulagsuppdrætti sveitar-
félagsins.
Eftir lagabreytingar árið 2006
hættu Landmælingar að gefa út
prentuð kort en stofnunin gefur
hins vegar út stafræna kortagrunna
sem kortaútgefendur hér á landi
kaupa og nýta við kortagerð. Útgef-
endur kortanna hafa síðan frjálsar
hendur um hvort þeir bæta ein-
hverjum upplýsingum við.
Magnús Guðmundsson, forstjóri
Landmælinga, telur mikilvægt að
ríkið og sveitarfélög láti gera korta-
grunn sem sýni hvert sé hið op-
inbera vegakerfi landsins. Þeir sem
geri landakort eða gefi út gps-
leiðsögukerfi, verði síðan að taka af-
leiðingum þess að fylgja ekki þeim
upplýsingum sem þar koma fram.
Slíkur kortagrunnur þyrfti þó einn-
ig að sýna þá vegi sem væri búið að
loka því þannig upplýsingar gætu
t.d. nýst björgunarsveitum. Sýna
yrði á kortunum hvort viðkomandi
vegum hefði verið lokað með greini-
legum hætti.
Kristinn Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri Samsýnar, segir að
grenninu. Sverrir Þorsteinsson,
framkvæmdastjóri hjá ferðaþjón-
ustufyrirtækinu Blue Mountain,
hefur farið með ferðamenn um um-
ræddan veg og í eitt skiptið mætti
hann tveimur taílenskum ferða-
mönnum sem höfðu ekið af stað eftir
veginum á Toyota Yaris-smábíl.
Þeir komust þó ekki ýkja langt.
Kristinn segir að á nýrri útgáfum
sé gerður greinarmunur á þeim veg-
um sem Vegagerðin hefur umsjón
með og vegum fyrir utan hið op-
inbera vegakerfi sem nú séu sýndir
með brotalínu, þ.e. sem jeppavegir.
„En þetta takmarkast af því
hvaða tök gps-tækin hafa á að birta
upplýsingar um mismunandi ástand
vega,“ segir hann. Einnig verði að
höfða skynsemi ferðamanna í þess-
um efnum.
Á jeppavegi á Yaris
 Ferðamenn á smábíl á veginum meðfram Langasjó
 Nýr vegur þarf ekki samþykki til að birtast á korti
Utanvegaakstur Við Hengilinn hefur graslendi látið töluvert á sjá.
Á korti Máls og menningar af Kili
og nágrenni frá árinu 2009 eru tvö
dæmi um að vegarslóði sé sýndur
á kortinu á stöðum þar sem ekki
má aka. Annars vegar er Kjalvegur
hinn forni sýndur sem vegarslóði
en er í raun göngustígur og reið-
vegur. Í hinu tilfellinu er sýndur
vegarslóði austur með Bláfelli en
þar er enginn vegur. Þar hefur
aldrei verið hægt að aka og það
hefur heldur aldrei verið gert.
Örn Sigurðsson, ritstjóri korta-
deildar hjá Máli og menningu, seg-
ir að þetta hafi verið mistök og
kortagrunnur fyrirtækisins hafi
verið leiðréttur. Mistökin eigi upp-
runa sinn hjá Landmælingum.
Því hafnar Magnús Guðmunds-
son, forstjóri Landmælinga. At-
hugun hjá stofnuninni hafi sýnt að
merkingarnar hafi aldrei verið með
þeim hætti sem sýnt er á kortum
Máls og menningar. Villan sé því
ekki hjá Landmælingum.
Vegir birtast upp úr þurru
VILLUR Á KORTUM MÁLS OG MENNINGAR
Vegleysa „Vegurinn“ austur með Bláfelli er merktur nákvæmlega
eins og vegir á hálendinu , s.s. vegurinn upp í Kerlingafjöll.
Vegagerð Gömul þjóðleið, göngu-
leið og reiðleið breyttist í akveg.
FRÉTTASKÝRING
Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Hjá flestum sveitarfélögum sem liggja að há-
lendi Íslands er nú verið að ákveða hvaða vegi
og vegslóða á hálendinu megi aka og hverja
ekki. Sum eru reyndar búin og önnur alveg við
að ljúka þessari vinnu.
Á hálendi Íslands eru ótal vegir og slóðar sem
hafa myndast utan við hið opinbera vegakerfi. Í
mörgum tilfellum er deilt um hvort akstur um
þá sé heimill. Niðurstaða í málinu ætti að liggja
fyrir næsta vor, sjö árum eftir að umhverf-
isráðherra skipaði starfshóp til að vinna á vand-
anum. Til samanburðar má geta þess að bygg-
ing Kárahnjúkavirkjunar tók fimm ár.
Skipulagsvald á hálendinu er í höndum sveit-
arfélaganna og þegar þau hafa ákveðið hvað
teljist vera vegur sem aka má eftir verður nið-
urstaðan sett inn í aðalskipulag viðkomandi
sveitarfélaga. Vonast er til að þeirri vinnu ljúki í
haust þótt reyndar sé viðbúið að í sumum til-
vikum dragist hún eitthvað lengur.
Réttarbót en leysir ekki vandann
Þegar sveitarfélögin hafa lokið skipulags-
vinnu sinni ætlar umhverfisráðuneytið að birta
kort sem sýnir nákvæmlega hvar á hálendinu
megi aka og hvar ekki, væntanlega næsta vor.
Aksturinn verður takmarkaður við þessa kort-
lögðu vegi með reglugerð „Þar með ætti að vera
hægt að útrýma óvissu í þessum málum og sak-
fella í utanvegaakstursmálum sem hingað til
hefur lokið með sýknu,“ segir Sesselja Bjarna-
dóttir, sérfræðingur hjá umhverfisráðuneytinu
og formaður starfshóps um skilgreiningu á veg-
um á hálendinu.
Það skyldi þó enginn
ímynda sér að vandi vegna
utanvegaaksturs verði úr
sögunni um leið og kortið lít-
ur dagsins ljós.
Sesselja minnir á að akst-
ur utan vega sé bannaður
með reglugerðum og lögum
en hún segist heyra sömu
söguna frá sveitarstjórn-
armönnum í öllum lands-
hlutum. „Það er verið að
keyra uppi á heiðum, jafnvel á númerslausum
hjólum, og spólað út um allt. Menn hringja í lög-
reglu sem er með fámenna vakt og á erfitt með
að senda menn á svæði sem eru langt í burtu,
jafnvel tveggja tíma akstur aðra leið. Svo er
jeppamaðurinn eða mótorhjólamaðurinn farinn
þegar lögreglan kemur. Þetta vandamál leysist
ekki með breytingu á reglugerðum.“
Þarf meiri virðingu fyrir landinu
Sesselja segir nauðsynlegt að ná til þeirra
sem stunda utanvegaakstur með öðrum hætti.
„Við þurfum einhvern veginn að hafa áhrif á
virðingu fólks fyrir náttúrunni. Það þarf að
koma inn meiri umhverfisvitund hjá fólki. Í
þessu óbyggða landi okkar felast mikil tækifæri,
meðal annars fyrir ferðaþjónustu. Það má ekki
skemma það,“ segir hún.
Starfshópur Sesselju var skipaður árið 2008
en vinna við viðbrögð við utanvegaakstri hófst
árið 2004.Aðspurð hvers vegna starfi hefði tekið
svo langan tíma sagði Sesselja að helsta skýr-
ingin væri sú að kortlagningin á hálendinu hefði
verið tímafrekari en ráð var fyrir gert. Mæl-
ingarátakið hefði í raun ekki verið sett í gang
fyrr en árið 2007. Sjálfsagt hefði mátt ljúka
átakinu fyrr með meiri fjármunum.
Skilgreining vega tímafrekari
en bygging Kárahnjúkavirkjunar
 Kort og reglugerð frá umhverfisráðuneytinu á
að útrýma óvissu um utanvegaakstur vorið 2011
Sesselja
Bjarnadóttir
Umferð utan vega
Akstur utan vega hefur verið vandamál árum
saman og með mikilli fjölgun torfæruhjóla í
upphafi aldarinnar jókst vandinn enn. Tölu-
vert hefur verið fjallað um utanvegaakstur
torfæruhjóla í Morgunblaðinu og frá 2003
hefur verið bent á að hluti af vandanum felist
í óskýrri lagaumgjörð.
Siv Friðleifsdóttir, þáverandi umhverfis-
ráðherra, skipaði haustið 2004 starfshóp til
að móta tillögur um viðbrögð við utanvega-
akstri. Aðeins sjö mánuðum síðar lágu til-
lögur hans fyrir. Hópurinn taldi m.a. að með
átaksvinnu mætti ljúka kortlagningu vega og
slóða á hálendinu á árið 2007.
Farið var að sumum tillögum hópsins en
öðrum ekki. Það sem mestu máli skiptir er
að ekkert sérstakt átak var til dæmis gert í
kortlagningu en án slíkrar kortlagningar er
ekki hægt að ákveða hvar megi aka og hvar
ekki. Nýr starfshópur var skipaður árið
2008. Skilgreiningu á vegum og slóðum á
hálendinu lýkur væntanlega, í bili, vorið 2011.
Fóru ekki að tillögum árið 2005
NÆSTA VOR LIGGUR FYRIR HVAR MÁ AKA Á HÁLENDINU
Morgunblaðið hefur fjallað reglulega um vandann árum saman. Á meðan hefur málið mallað í kerfinu.