Morgunblaðið - 20.05.2010, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. MAÍ 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það verður seint
sagt að rík-
isstjórnin fari
laumulega með
þau áform sín að
leggja auknar
byrðar á sjávar-
útveginn svo hann riði til
falls. Í þessu efni líkt og öðr-
um ræður Samfylkingin ferð-
inni og nú hefur starfshópur
um breytingar á fisk-
veiðistjórnunarkerfinu, und-
ir forystu Guðbjarts Hann-
essonar, þingmanns
Samfylkingarinnar, lagt
drög að „réttri“ niðurstöðu í
rannsókn á fyrningarleiðinni.
Á síðustu mánuðum hafa
þrjár skýrslur verið birtar
þar sem skoðaðar eru afleið-
ingar þess að fara leið stjórn-
arflokkanna, fyrningarleið-
ina, í sjávarútvegi.
Sl. haust birti endurskoð-
unarfyrirtækið Deloitte
skýrslu þar sem fram kemur
að innköllun aflaheimilda á
20 árum, líkt og stjórn-
arflokkarnir hafa verið með
hugmyndir um, myndi setja
stærstan hluta sjávarútvegs-
ins í þrot. Síðan hafa tvær
skýrslur verið skrifaðar um
svipað efni þar sem nið-
urstaðan er sú sama. Önnur
skýrslan var skrifuð í Há-
skólanum á Akureyri og hin í
Háskóla Íslands.
Starfshópur Guðbjarts
Hannessonar hefur
þess vegna nýlegt
álit sérfræðinga úr
þremur ólíkum átt-
um sem allir kom-
ast að sömu nið-
urstöðu:
Fyrningarleiðin er ófær vegna
þess að hún mundi kalla fjölda-
gjaldþrot yfir undirstöðu-
atvinnuveg þjóðarinnar.
Þetta er hins vegar ekki
„rétt“ niðurstaða að mati Sam-
fylkingarinnar, sem leggur allt
kapp á að koma sjávarútveg-
inum á kné. Þess vegna hefur
Jón Steinsson, hagfræðikenn-
ari við Columbia-háskóla í
Bandaríkjunum, verið fenginn
til að „rýna“ skýrslu háskól-
anna tveggja. Sjávarútvegur
er að vísu ekki sérsvið Jóns en
hann hefur þann kost að vera
sammála Samfylkingunni um
að leggja þurfi auknar byrðar
á sjávarútveginn. Sú afstaða
hans er eina sjáanlega ástæða
þess að til hans er leitað um að
rýna skýrslur sérfræðinganna.
Starfshópur Guðbjarts hefði
getað leitað til ýmissa sem
hafa sérhæft sig á þessu sviði
en þá hefði ef til vill verið
meiri vafi um niðurstöðu rýn-
andans.
Þó að stjórnsýslan sé al-
mennt ekki opin og gegnsæ
eins og lofað var hefur þessi
tiltekni leikþáttur Samfylking-
arinnar verið alveg gegnsær.
Ríkisstjórnin leynir
því ekki að hún vill
koma sjávarútveg-
inum á kné }
Gegnsær leikþáttur
Einn hinna þekkt-
ari fréttaskýrenda
um efnahagsmál,
Martin Wolf, segir
í blaði sínu Finaci-
al Times að „alveg sé hugs-
anlegt að evran lifi af“. Þetta
hefðu þótt ótrúleg ummæli
fyrir fáeinum misserum eða
jafnvel mánuðum. Nú birtast
mönnum reglulega nýjar frétt-
ir af björgunaraðgerðum, sem
tengdar eru einstökum aðild-
arríkjum ESB en snúa þó mest
að evrunni og óttanum um að
tiltrú hennar og jafnvel tilveru
sé ógnað. Nú síðast tilkynntu
Þjóðverjar að þeir hefðu ein-
hliða bannað svonefnda skort-
sölu gegn gjaldmiðlinum og
bréfum stórra fjármálafyr-
irtækja í Þýskalandi. Þessi
ákvörðun er harðlega gagn-
rýnd í Evrópu af tveimur
ástæðum. Sú fyrri snýr að ein-
leik Þjóðverja og skorti á sam-
ráði og hin að efni hennar og
umgjörð. Slíkt bann haldi ekki
fyrst mönnum sé frjálst að
fara framhjá því utan landa-
mæra Þýskalands. „Þýskir
gætu rétt eins bannað mönn-
um að skora hjá þeim mörk í
heimsmeist-
aramótinu í fót-
bolta,“ segja gagn-
rýnendur. (Það
hefur reyndar ekki
verið auðsótt hingað til). Áður
höfðu þeir ákveðið að sér-
hverja ákvörðun um greiðslur
um björgunarsjóði evru yrði í
hvert eitt sinn að bera undir
þýska þingið sem þá gæti sett
skilyrði fyrir greiðslunum.
Þetta segja aðrar evruþjóðir
að séu brigð á því sem áður
hafi verið sammælst um. En
kanslari Þýskalands er í mikl-
um vanda. Merkel hefur þegar
fengið að súpa á beiskum bikar
kosingaútreiðar sem beint má
rekja til vandræða Grikklands
og evrunnar. Vegna kostnaðar
við björgunaraðgerðir hefur
hún orðið að falla frá kosn-
ingaloforðum um skattalækk-
anir. Og yfir henni vofir að
stjórnlagadómstóll landsins
segi að atbeini ríkisins að
björgunarstarfinu sé kominn
út fyrir þau mörk sem stjórn-
arskráin setur. Það horfir því
ekki vel en hægt er þó að taka
undir að enn er alveg hugs-
anlegt að evran lifi þetta af.
Traust og tiltrú á
evru hefur laskast}Evran við öndunarvélina
H
inn mikli stuðningur Reykvík-
inga við framboð Besta flokks-
ins stafar ekki af því að borg-
arbúar hafi svo einstaklega
mikla kímnigáfu að þeir vilji
gera lýðræðislegar kosningar að sprelli.
Stuðningurinn við Besta flokkinn stafar af því
að kjósendur eru búnir að fá nóg af litlausum
stjórnmálamönnum með hjarðeðli sem lofa
öllu fögru fyrir kosningar en svíkja loforðin
síðan við fyrsta hentugleika. Fólk nennir ekki
lengur að greiða götu sljórra stjórnmála-
manna sem stöðugt setja eigin hagsmuni í for-
grunn.
Framboð Besta flokksins er ekki eintómt spaug þótt það
sé bráðskemmtilegt. Þetta er framboð þar sem óspart er
gert grín að fjórflokknum og innihaldslausum loforðum
stjórnmálamanna. Þegar stjórnmálamennirnir sem Besti
flokkurinn hæðist að koma síðan fram í fjölmiðlum og segj-
ast vera alvarlegi valkosturinn í komandi borgarstjórn-
arkosningum er flestum ljóst að stjórnmálamennirnir
skynja ekki takt tímans. Þeir ríghalda í þá draumsýn sína
að ekkert hafi breyst og brýnt sé fyrir þjóðarhag að þeir
nái kjöri. Ekki er ljóst hvaðan þeim kemur sú hugmynd að
þeir séu ómissandi en það hvarflar að manni að sú hug-
mynd hafi fæðst sama kvöld og stjórnmálamaðurinn náði
kjöri í borgarstjórn.
Stjórnmálamennirnir þora fæstir að lasta kröftuglega
framboð Besta flokksins enda er ekki viturlegt að hæða
það sem er fjörugt og frumlegt. Slíkt gera bara fýlupokar.
Um daginn var Sóley Tómasdóttir reyndar í
nokkru uppnámi vegna góðs gengis Besta
flokksins í skoðanakönnunum. Hún sagði af
miklum þunga að borgarbúar yrðu að muna
að kosningarnar snerust um framtíð
barnanna. Ekki verður með góðu móti séð
hvaða ógn börnum stafi af því að Jón Gnarr
setjist í borgarstjórn. Varla étur hann ung-
börn í morgunmat.
Dagur B. Eggertsson tók svo fram í viðtali
að á lista Samfylkingar væru ný andlit. Hon-
um fannst það greinilegur kostur á framboði
síns flokks. En þegar kemur að endurnýjun
slær enginn út lista Besta flokksins. Þar eru
allir frambjóðendur ný andlit í augum kjósenda. Engir pró-
grammeraðir stjórnmálamenn á þeim bænum.
Það er engin ástæða fyrir atvinnustjórnmálamennina að
tala eins og ekki sé hægt að treysta frambjóðendum Besta
flokksins fyrir nokkurs konar uppbyggingu í borginni. Þar
er fólk sem hefur náð góðum árangri í lífinu, hefur sköp-
unarkraft, ríkt ímyndunarafl og kraft til að koma hug-
myndum í framkvæmd. Þetta hljóta að vera eiginleikar
sem henta í pólitík.
Mánuðum saman hefur almenningur reynt að koma
þeim skilaboðum til stjórnmálamanna að þeir standi sig
ekki. Stjórnmálamennirnir hafa ekki hlustað. Það eina sem
fær þá til að vakna af doðanum er ef atkvæðin rata ekki til
þeirra. Það þarf að koma stjórnmálamönnunum í snertingu
við raunveruleikann. Sennilega er það helst gert með því að
kjósa þá ekki. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Skilaboð til stjórnmálamanna
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Hlynur Orri Stefánsson
hlynurorri@mbl.is
D
ómarafélag Íslands bíð-
ur eftir umsögn Evr-
ópusamtaka dómara
um 10 til 15% lækkun
dómaralauna sem
kjararáð ákvað í mars 2009. Dóm-
arafélagið hefur mótmælt kjara-
skerðingunni og lagði á fundi Evr-
ópusamtakanna í byrjun maí fram
gögn og bað samtökin að veita álit á
því hvort skerðingin væri lögmæt og
hvort jafnræðis hefði verið gætt.
„Viðbrögð Dómarafélagsins við
kjaraskerðingunni munu meðal ann-
ars ráðast af því hver niðurstaða
Evrópusamtakanna verður,“ segir
Ingveldur Einarsdóttir, héraðsdóm-
ari og formaður félagsins.
Alþingi samþykkti í lok árs 2008
lög þar sem kveðið er á um 5 til 15%
launalækkun ráðherra og alþing-
ismanna og að kjararáð skuli til sam-
ræmis endurskoða kjör annarra sem
undir það heyra. Jafnframt var
kveðið á um að launin mættu ekki
hækka til ársloka 2009, sem síðar
var framlengt til 30. nóvember 2010.
Taki tillit til sérstöðu dómara
Í frumvarpi að lögunum segir
sérstaklega að lækka skuli laun
dómara til samræmis, en að teknu
tilliti til stjórnskipulegrar sérstöðu
þeirra – þ.e. mikilvægis þess að þeir
séu óháðir löggjafar- og fram-
kvæmdavaldinu. Í athugasemdum
með frumvarpinu kemur þó fram sú
afstaða að sjálfstæði dómstóla komi
ekki í veg fyrir að Alþingi lækki
dómaralaun að því gefnu að lækk-
unin sé almenn en snúi ekki bara að
dómurum.
Kjararáð klofnaði í afstöðu sinni
til málsins er meirihluti þess ákvað í
mars 2009 að lækka laun dómara á
grundvelli laganna. Töldu tveir af
fimm kjararáðsmönnum að ekki
hefði átt sér stað sú almenna launa-
lækkun sem vegna sérstöðu dóm-
stóla er skilyrði þess að lækka megi
laun dómara.
Athyglisvert er að þegar hækk-
unarbannið var framlengt með lög-
um sem samþykkt voru fyrir síðustu
áramót, skilaði meirihluti efnahags-
og skattanefndar áliti þar sem lögð
er áhersla á að kjararáð nýti það
svigrúm sem orðalag laganna veiti
til að taka mið af sérstöðu dóms-
valdsins.
Dómarafélagið sendi kjararáði í
framhaldinu erindi þar sem meðal
annars er vísað til álitsins og kjara-
ráð beðið um að upplýsa hvort það
telji jafnræðis hafa verið gætt við
launalækkunina.
Telja forsendur óbreyttar
Í svarbréfi kjararáðs, sem sent
var undir lok síðasta mánaðar, kem-
ur fram að meirihluti ráðsins telur
ekki tilefni til að endurskoða laun
dómara. Segir þar að ráðinu hafi
verið falið að lækka laun allra þeirra
sem undir það heyra, en dómarar
séu 8% af þeim hópi. Lækkunin sé
því nægilega almenn til að lækkun
dómaralauna vegi ekki að sjálfstæði
dómstólanna. Þá bendir meirihlut-
inn á að Alþingi fjölgaði nýverið í
þeim hópi sem fellur undir ráðið, en
sem kunnugt er lækkaði ráðið laun
svonefndra ríkisforstjóra sem áður
heyrðu ekki undir það.
Minnihluti ráðsins áréttar hins
vegar fyrri skoðun sína og segir
ekkert hafa gerst síðan laun
dómara voru lækkuð sem
breyti þeirri afstöðu. Telur
minnihlutinn rétt að taka launa-
kjör dómara til endurskoðunar
og að hafa beri hliðsjón af áð-
urnefndu áliti meirihluta efna-
hags- og skattanefndar um sér-
stöðu dómsvaldsins við þá
endurskoðun.
Dómarafélagið ósátt
við kjaraskerðingu
Morgunblaðið/G.Rúnar
Launin lækkuð Með úrskurði sem kjararáð felldi í mars 2009 lækkuðu
laun dómara, bæði við Hæstarétt og héraðsdóma landsins, um 10 til 15%.
Héraðsdómur Reykjavíkur
komst í lok árs 2006 að þeirri
niðurstöðu að ákvörðun Alþing-
is um að afnema með lögum úr-
skurð Kjaradóms (sem nú heitir
kjararáð) um hækkun dómara-
launa samrýmdist ekki grunn-
reglum stjórnarskrárinnar um
sjálfstæði dómstóla.
Kjaradómur hafði í lok árs
2005 hækkað laun forseta um
6,15% og annarra sem undir
hann heyrðu um 8,16%. Hækk-
unin vakti hörð viðbrögð og
felldi Alþingi dóminn ur gildi en
ákvað að hækka þess í stað
launin um 2,5%.
Guðjón St.
Marteinsson,
dómari við hér-
aðsdóm Reykjavík-
ur, hafði höfðað mál
gegn ríkinu sem var
dæmt til að greiða
honum vangreidd
laun og máls-
kostnað.
Vegið að
sjálfstæðinu
ÁÐUR DÆMT UM LÆKKUN