Framsóknarblaðið - 04.02.1956, Page 1
Malgagn Framsóknar- og samvinnu
manna í Vestmannaeyjum.
19. argangur.
Útgef andi:
Framsókn arf élag
Vestmannaey ja..
„íslendingar viljum vér allir vera,“
HVORKI BANDARÍSK HANASTBL NE RVSSADINDLAR.
„íslendingar viljum vér all-
ir vera“. Þannig hlóðar eitt
af kjörorðum Fjölnismanna.
Þessir fjórir mætu synir ís-
lenzku þióðarinnar létu hið
fræga kjörorð verða meira en
orðin tóm. Þá hefði það held-
ur ekki lifað í sögu þjóðarinn-
ar, — orðið frægt. Þeir sýndu
það í hugsun sinni og verk-
um, Fjölnismenn, að þeir
vildu vera íslendingar.
Tómas Sæmundsson kynnti
sér framfarir og menningu
margra erlendra þjóða. Hann
dáðist að mörgu, sem hann sá
þar. En hann skreið aldrei í
duftinu fyrir erlendri menn-
ingu og lifði aldrei og hrærð-
ist undir erlendum áhrifum.
Hann óskaði þess eins, að allt
það bezta, sem hann kynntist
erlendis, mætti notast íslenzku
þjóðinni, samlagast staðhátt-
um hennar og hugsunarhætti,
svo sem kostur væri, en aðeins
það bezta. Tómas var sannur
íslendingur í orði og æði, í
hugsun og tilfinningum.
Fjölnismenn fórnuðu mikl-
um tíma og kröftum til þess
að vekja íslenzku þjóðina til
meðvitundar um allt, sem ís-
lenzkt var og er. Þeir unnu
landi og þjóð af allri sálu sinni.
Ekkert í lífinu mátu þeir
meira en íslenzkt þjóðerni.
Að þessu leyti eru þeir sígild
fyrirmynd allra sannra íslend-
inga.
Þessi heita og einlæga ætt-
jarðarást seiddi fram úr hugar
fylgsnum Jónasar Hallgríms-
sonar hin undurfögru kvæði.
sem enn eru hugljúf og hug-
stæð hverjum sönnum íslend-
ingi og andlegir gimsteinar ís-
lenzku þjóðarinnar. Skáldsál
Jónasar naut yls í ríkum mæli
af ættiarðarást hans og heitri
trú. Kvæði hans bera þess vott,
að hann skreið ekki á hnján-
um eða kraup fyrir erlendum
áhrifum og sorameinaðri
menningu
Mundi ekki mega staðhæfa,
að íslenzka þjóðin skiptist nú
í þrjá hópa? Langstærsti hóp-
urinn getur kinnroðalaust og
án allrar blygðunar fyrir sjálf
um sér, sálarkenndum sínum,
tekið undir með Fjölnismönn
um og gert þeirra kjörorð að
sínu. Sá stóri hópur íslend-
inga vill vera trúr íslenzku
þjóðinni og öllu, sem íslenzkt
er.
Þá er annar hópur með
þjóðinni, er einblínir til vest-
urs, scr ekkert annað en banda
ríska menningu og bandaríska
'dollara. Sá hópur íslendinga
lifir og hrærist undir banda-
rískum áhrifum. Flest, sem ís-
lenzkt er, verður smátt og lít-
ilvægt í augtun þessara íslend
inga. Hin rnyrka hlið Holly-
woodmenningarinnar heillar
þá mest. Amerískar glæpa-
myndir eru mörgum þeirra
helztu fróðleikslindir. Glæpa-
rit, skrifuð í bandarískum
stíl og af bandarískum hugs-
unarhætti, svo sem hann ger-
ist dýrslegastur, er þeirra hug
Ijúfasti bókmenntalestur. —
Bandaríski dollarinn er þeirra
guð. Fyrir hann fórna þeir
jafnvel mannorði sínu og æru.
Bandarískir herliðar eru
„verndarenglar“ í augurn þess
ara íslendinga. Bandarísk há-
menning er þeim einskis virði.
Þeir hafa lítinn þroska eða
engan til að tileinka sér hana.
En bandarísk soramenning er
þeim allt, sérstaklega ef þeir
geta dorgað upp úr henni
dollara.
Þessi hópur getur orðið
mikill skaðræðishópur ís-
lenzku þjóðinni, ef hún sjálf
er ekki á verði um líf sitt, þjóð
erni sitt og alla tilveru, því að"
í hópi þessum eru nokkrir á-
hrifamenn, sem hafa aðstöðu
til að beita þeim. Þessi hópur
getur orðið einskonar skólp-
v,eita, þar sem um streymir
bandarísk soramenning inn í
íslenzkt þjóðlíf.
Þriðja hópinn skipar svo
það fólk íslen2kt, sem starir í
blindri trú og von í austur,
sér ekkert annað en Rússland
og rússneskt skipulag á öllum
hlutum. Allt er gott, sem
gjörðu þeir og gera. Fréttir
um kúgun þeirra og ofbeldis-
verk virðast smjúga jafn sæt-
lega inn í hjörtu rússnesku til-
beiðendanna íslenzku eins og
sannar fréttir af framtaki og
sannri menningu þar austan
tjaldsins. Nokkurn hluta af
þessu fólki þekki ég persónu-
lega. Margt af því er bezta
fólk, en haldið oftrú eða ofsa-
trú á tilveru, sem aldrei get-
ur samrýmzt íslenzku hugar-
fari og íslenzku þjóðlífi. Rússn
eskt þjóðlíf er jafn fjarskylt
íslenzku þjóðlífi eins og slaf-
inn er fjarskyldur íslendingn
um. Sálarástand forustunnar í
þessum hópi íslendinga er al-
veg hliðstætt sálarástandi
bandarísku tilbeiðendanna ís-
lenzku. Væri t. d. rússneskt
setulið í landinu, er ekki ann-
að sýnna en að það yrði hugð-
arefni og hughrífandi „vernd-
arenglar“ forustumanna þess-
arar tegundar íslendinga. Svo
blindir eru þeir sumir af rússn
eskum áhrifum, að út úr þeim
hefur hrokkið opinberlega:
„Hvað varðar mig um íslenzk
an þjóðarhag?“ Þannig verð-
ur hugsun þess einstaklings,
sem einskis metur sitt éigið
land og þjóðerni, en lifir og
hrærist undir áhrifum erlendr
ar menningar, sérstaklega ef
hún er menguð sora og á illt
með að samlagast íslenzkum
staðháttum, íslenzkri hugsun
og íslenzku þjóðlífi.
Þeíta-skilia frændþjóðir okk
ar á Nörðurlöndum. Þær efla
sócíalisma sinn og samvinnu-
stefnn á hreinum og ómeng-
uðum lýðræðisgrundvelli, sexn
sæmir norrænni menningu.
Jafnframt varast þær að opna
gáttir fyrir „ismum“ einræðis
ríkja og yfirgangsríkja.
Auðvitað getum við lært
mikið af menningarþjóðum
eins og Bandaríkjamönnum
og Rússum í vísindum, listum
og allskonar tækni. En það
megum við ekki hirða „ómelt“
eða án þess að samræma þá
menningarþætti íslenzkum
staðháttum og íslenzku þjólífi.
Og umfram allt megum við
ekki veita soramenningu þess-
ara þjóða inn yfir og inn í ís-
lenzkt þjóðlíf, fremur en lág-
menningu annarra þjóða.
Sjálfstæði okkar íslendinga
er ungt og stendur enn veik-
um stoðum. Við höfum til
skamms tíma verið sárfátæk
þjóð. Bágindin og baslið
smækkaði okkur. Minnimátt-
arkenndin hefur oft staðið okk
ur fyrir þrifurn og lamað hug-
dirfsku okkar og sjálfstæða
hugsun. Þó erum við gömul
menningarþjóð. En við höfum
orðið fyrir óhöppum og slys-
um í lífinu. Minnin um þau
óhöpp er sá eldur, sem heitast
brennur á okkur sjálfum. Við
eigum gnægð þjóðernislegra
auðæfa, sem ættu að megna að
vekia okkur til skilnings á sjálf
um okkur, ef við metum þau
auðæfi sem skyldi. Við búurn
yfir nægum gáfum, nægum
dugnaði, nægum mannkost-
um urn vit og hjartalag til þess
að verða stórþjóð í menningar
legum skilningi, ef við lærum
að þekkja sjálfa okkur, treysta
sjálfum okkur og íslenzku ætt
arbergi og vixða að verðleik-
urn þjóðerni okkar, tungu
og sögu, Sterkasta stoðin í þeim
efnum er einlægur og stei'kur
vilji til að vera sannur ísland-
ingur. Það sé okkur ætíð efst
í hvxga. Þegar við höfum lært
Jxað, svo að þær tilfinningar
gagntaki hug okkar, þá lokast
af sjálfu sér fyrir þær veitur,
sem leitast við að flytja erlenda
soramenningu inn í íslenzkt
þjóðlíf.
Hver einasta menningar
þjóð vill og þarf að kynnasN
Framhald á 2. síðu.