Framsóknarblaðið - 25.04.1956, Síða 1

Utgefandi:
Framsóknarfélag
Vestmannaeyia.'
Vestmannaeyjum 25. april 1956
19. argangur.
Málgagn Framsóknar- og samvinnu.
manna í Vestmannaeyjmn.
V a r ú ð .
Þegar maður veitir eftirtekt
þeim mikla fjölda barna og ung-
linga, sem sækir skólana hér í
Vestmannaeyjum dag hvern,
vakna margskonar hugsanir og
spurningar, senr vandi er að
svara.
Vel er að þessum æskulýð bú-
ið. Skólahúsin hlý og rúmgóð,
glæsilegar byggingar að sjá, og
kennaraliðið fjölmennt og án
efa starfi sínu vaxið, enda þarf
þar að vera valinn maður í
hverju rúmi, því að mjög er
vandfarið með þessar viðkvæmu
sálir.
Mér sýnist svo mörg óheilla-
öfl toga í þetta elskulega fólk,
svo að mjög kröftuglega þurfi
að hamla á móti, ef vel á að fara.
Það er sorglegt, hvað við eldra
fólkið höfum margt ljótt og skað
legt fyrir þessum æskidýð. Hann
sér til okkar hina óhóflegu tób-
aksnautn og víndrykkju og alla
þá fylgihnetti, sem kringum
þær nautnir snúast. Æskidýðn-
um eru sýndar kvikmyndir, sem
eru mjög misjafnar að gæðum
og tæplega til þess fallnar, a. m.
k. flestar, að hafa göfgandi áhrif
á lítt mótaðar sálir. Alls staðar
eru fullar búðir af sælgæti, sem
svo er nefnt. Það er keypt og not
að, stundum í óhófi, engum til
góðs né gagns, — miklu heldur
hið gagnstæða. Með þessu er
sáð því illgresissæði, sem mjög
mikil hætta er á, að í sumum, og
e. t. v. mörgum tilvikum, kefji
þann nytjagróður, sem skólarnir
og aðrir, sem annast uppeldi,
eru að leitast við að gróðursetja.
Flestum hugsandi mönnum er
það ljóst, að hér er hætta á ferð-
um, og margt er rætt og rilað
um skaðsemi þess, sem hér lief-
ur verið rninnzt á. En það eitt
dugar ekki. Þó að orðin að
sönnu liggi til alls fyrst, eru þau
ekki einhlít. Sjón er jafnan sögu
ríkari.
„Aðgát skal höfð í nærveru
sálar,“ stendur einhvers staðar.
— Hvergi ber að hafa eins ná-
kvæma aðgát, eins og í nærveru
barna og ungmenna. Það er ótví
ræð skylda hvers lieilbrigðs
manns að hafa fullkomna gát á
orðum sínum og verkum, þegar
börn eða aðrar veiklyndar sálir
eru í nálægð. Þeir, sem ráðin og
völdin liafa, eiga að fjarlægja
hætturnar og reyna að veikja
þau illu öfl, sem svo víða eru
að verki, til tjóns og háska.
Það er hryggilegt, að óþrosk-
uð og ómótuð ungmenni skuli
sjá loreldra sína eða aðra, sem
þeim þykir vænt um, sípúandi
tóbaksreyk, og við ýmis tækifæri
að meira eða rninna leyti undir
áhrifum áfengis. Hver áhrif slík
sjón hefur eða getur haft, er óút
reiknanlegt, — en hættan, sem
því fylgir, er alvarleg.
Á flestum samkomum eru
drykkjulæti svo áberandi, að til
skannnar er og' skaða. Sumum
þessara samkvæma stjórna „f/n-
ir menn“, menn, sem vilja telj-
ast fyrirmynd annarra; jafnvel
leiðtogar eða leiðsögumenn
þeirra, sem vanþroska eru. Gera
menn sér ljóst, hve ábyrgðin er
þung, þegar um þessa hluti er íð
ræða. Eg held ekki. Því miður
er svo lítið gert til þess að glæða
ábyrgðartilfinninguna hjá eldri
og yngri. Þar af leiðir svo margs
konar rotnun í lífi manna og
samvizkum þeirra í milli.
Það er vísindalega sannað, að
tóbaksreykingar eru heilsuspill
andi, að vindlingurinn er braut-
ryðjandi háskalegra kvilla, sem
fer hraðvaxandi og veldur mörg
um langvarandi þjáningum og
að lykturn aldurtila.
Allir vita, hvert tjón hlýzt oft
og mörgum sinnum af áfengis-
neyzlu, að hún veldur heilsu-
tjóni, slysum og margskonar öðr
um óhöppum, sem engin tök eru
á að telja í tölum eða krónum
Um þetta eru flestir sammála,
enda þótt sannan vilja vanti til
að stinga við fótum. Þó eru til
menn, sem hefur tekizt að hætta
við tóbaks- og vínnautn, þó að
þeir um stund hafi átt samleið
með þessum illgoðum.
Eg hef stundum átt þess kost
að ræða við menn um þessi mál,
og hefur í þeiin efnum hver sína
sögu að segja. Sumum hefur tek
izt að vinna bug á veikleikanum,
— einatt eftir marg-endurtekna
ósigra. Öðrum hefur tekizt þetta
miður, þó að reynt hafi, og telja
þeir litlar líkur til, að þeim tak-
ist að breyta um stefnu. Sumir
þeirra viðurkenna, hversu þessi
veikleiki þeirra sé voðalegur, og
þeir telja sig ekki liafa þrek til
að standa móti, ef fyrri félági
býður þeim flöskuna. Þá er í-
löngunin vakin, góður ásetning-
ur að engu gerður, síðara ástand
ið engu betra en hið fyrra. Þann.
ig verða oft óprúttnir sérgæðing
ar til þess að draga út á óheiha-
braut bæði óreynda unglinga og
þá, senr eru að reyna að breyta
um til bættrar lífsstefnu. „Vei
þeim, sem hneykslunum veldur.
Betra væri þeim að vera sökkt í
sjó með stein um hálsinn en að
hann hneyksli einn af smælingj-
únum“.
Þetta er nokkuð þungur áfell-
isdómur yfir þeim, sem hafa ó-
knytti í frammi eða óholla siði
fyrir þeim, sem lítt þroskaðir eru
eða styrkir.
Fáum mun þykja gott bragð-
ið, þegar þeir í fyrsta sinn
bragða vín eða tóbak. Einhver
ævintýralöngun eða hermihneigð
veldur því, að rnenn taka til að
byrja á þessu smám saman, sem
verður síðan að skaðræðisvana,
sem erfitt er að losna við.
Tak þú aldrei fyrsta staupið
né fyrsta vindlinginn. Þessi orð
vildi ég að liver fulltíðamaður
léti jafnan frá sér heyrast í ná-
vist ungmenna og léti jafnframt
sjá, að hugur fylgir máli. Eg
vildi, að þessi orð væru logarún-
um rituð á hverju götuhorni og
á hverjum þeim stað, þar sem
menn koma saraan, og að þau
mættu brennast óafmáanlegu
letri inn í huga hvers ungmenn-
is.
í upphafi þessa greinarkorns
minntist ég á skólaæsktina. Síð-
ast læt ég fylgja ljóðlínur, sem
þjóðskáldið kvað til skólaæsku
sinnar samtíðar.
Margt er að lcera, Ijúfu
menntavinir,
en listin ccðsta er pó að verða
menn,
sem reynast sinnar pjóðar
heilla hlynir,
pvi harðar skúrir biða Snce-
lands enn.
Gott er að fljúga, vinna
veröld liálfa
og verða mikill, hver i sinni
byggð.
En rnest er vert að sigra vel
sig sjálfa
i sannri vizku, félagsskap og
dyggð.
M.J.
Guð blessi œskulýð íslands i
námi og starfi og forði honurn
frá glapstigum og gerningahrið-
um.
Einar Sigurfinnsson.
Ársrit
Gagnfræðaskólans kem
ur úfr innan skamms.
Við, sem stöndum að útgáfu
Bliks, ársriti Gagnfræðaskólans,
gerum okkur miklar vonir um,
að Eyjabúum falli vel í geð ritið
okkar nú eins og jafnan áður.
Að Jressu sinni hefst ritið á
því, að minnzt er heimsóknar
forsetahjónanna til Vestmanna-
eyja í fyrra sumar. í ritinu ertt
myndir af forsetahjónunum og
af móttökum þeirra hér í Eyjum.
Það er okkur ánægjuefni að
geta nú birt Eyjabúum hina stór
rnerku grein séra Jes A. Gíslason
ar um kirkjurnar í Vestmanna-
eyjurn frá kristnitöku til okkar
daga. Þá er í ritinu grein um
Jón Jónsson bónda í Gvendar-
luisi og heilsíðumynd af lionum.
Þar eru skráð nokkur hnyttin
yrði eftir hann og meinleg til-
svör, ekki alveg græskulaus.
Að þessu sinni birtum við f
ritinu nokkur gömul skjöl. Við
birtum beiðni Eyjabúa til kon-
ungs um 70 byssur og fylgifé til
stofnunar herdeildar hér í Eyj-
um. Sú beiðni var 100 ára á s. 1.
ári. Einnig birtist þarna reglu-
Framhald á 2. siðu.