Fréttablaðið - 31.10.2011, Blaðsíða 13

MÁNUDAGUR 31. október 2011 13
Í síðustu viku voru haldnir í Hörpu heimsleikarnir í hag-
fræði. AGS kvaddi hingað alls
kyns heimsfræga hagfræðinga
til að leggja mat á það hvernig
til hefur tekist við endurreisn
Íslands. Stjórnmálamenn og aðrir
gæslumenn hagsmuna eru náttúr-
lega þegar í óða önn að vinsa úr
það sem hentar hverjum og einum
að halda á lofti en stinga hinu
undir stól. Þannig gengur það – en
almennt talað var sláandi hversu
ánægðir þessir hagfræðingar voru
upp til hópa með árangur Íslend-
inga eftir hrun: þeir voru hrifnir
af krónunni og ómældum mögu-
leikum til að fella hana og skerða
þannig kjör almennings án þess að
þurfa beinlínis að lækka launin;
þeir voru hrifnir af niðurskurð-
inum á fjárlögunum og þeir voru
hrifnir af því hversu atvinnuleysis-
tölur hafa staðið í stað.
En umfram allt virtist allt þetta
fólk afar hrifið af því hversu vel
Íslendingum hefði tekist að standa
vörð um sitt „glæsilega velferðar-
kerfi“ eins og Emat Shafik, aðstoð-
arframkvæmdastjóri AGS, orðaði
það í samtali við Egil Helgason í
Silfrinu í gær.
Á bak við tölurnar
Jamm. Bak við þetta allt saman er
nú samt einhvers konar raunveru-
leiki. Öll þekkjum við (en ekki
þau) þá geggjun sem felst í því
að búa við krónuna og verðtrygg-
inguna sem henni fylgir og þegar
við bætist verðtrygging og ströng
séreignastefna á húsnæði ásamt
miklum félagslegum þrýstingi að
skuldsetja sig til bílakaupa verður
veruleikinn óneitanlega ófrýni-
legri „en hagfræðina þína grunar“.
Atvinnuleysistölur kunna að
vera lágar – en hversu margir
hafa flutt af landi brott og fundið
sér góða vinnu og gott þjóðfélag –
og góða framtíð fyrir börnin sín?
Hvaða fólk er þetta? Er þetta fólkið
sem hefur í sér döngun og dug til
að drífa sig burt frá rigningunni
og rokinu og röflinu og skuld-
unum? Er þetta menntað fólk?
Læknar og hjúkrunarfræðingar?
Er þetta fólk sem vont er að missa?
Gæti svo farið að Íslands biði það
hlutskipti sem sum kauptún úti
á landi þekkja, að lenda í víta-
hring fólksfækkunar og úrræða-
leysis? Getur hugsast að Ísland
verði eilífðar-útkjálki, verstöð þar
sem mikil verðmæti skapist í hrá-
efnavinnslu en beint og óbeint sé
stuggað við sérhæfðu og menntuðu
vinnuafli? Gæti samfélagið sogast
ofan í slíkan svelg?
Hagfræðingarnir vega og meta,
mæla og pæla, skoða tölur og tak-
ast á um rök. Við megum samt ekki
halda að hagfræðin sé vegurinn,
sannleikurinn og lífið. Við þurfum
að muna að hagfræðingar vita ekk-
ert meira um lífið en við hin. Þeir
vita ekkert meira um réttlætið,
hamingjuna, hjálpræðið eða heils-
una. Þeir hafa sínar takmörkuðu
forsendur. Til dæmis hagvöxt sem
er hávaðinn í samfélaginu, umsvif-
in, burtséð frá því hversu gáfuleg
þau eru. Samkvæmt hagfræðinni
er til dæmis viskulegra að byggja
risa-sjúkrahús í Þingholtunum í
Reykjavík en að veita aukið fé í
rekstur spítala sem þegar eru til
– og búa við fjársvelti. Bygginga-
framkvæmdum fylgja meiri
umsvif – meiri hávaði í hagkerfinu.
Við hin vitum hins vegar að
það verður að fara að hætta
þessum eilífa niðurskurði í rekstri
heilbrigðiskerfisins.
Fyrir okkur öll
Flestir þekkja það af eigin raun
hversu frábært fólk starfar á
íslenskum sjúkrahúsum – og
gerir enn þrátt fyrir endalausan
niðurskurð og markvissa við-
leitni stjórnvalda til að flæma
heilbrigðisstarfsfólk til Skandi-
navíu, einkum Noregs og Svíþjóð-
ar. Góðir spítalar þar sem gott
starfsfólk fær að njóta sín í hvetj-
andi umhverfi skipta samt meira
máli en næstum því allt annað –
fyrir okkur öll, hvað sem við heit-
um, hvað sem við gerum, hvað sem
við þykjumst vera. Öll eigum við
ástvini sem hafa þurft á þjónustu
spítalanna að halda og flest eigum
við í vændum að veikjast og liggja
varnarlaus, þjáð og öðrum háð í
sjúkrarúmi. Það er hreinlega ekki
sæmandi siðuðu samfélagi að láta
einungis endalaus sparnaðarsjón-
armið ráða þegar kemur að því að
reka heilbrigðiskerfi sitt. Það er
dýrt og það verður dýrt og það á að
vera dýrt.
Við ætlumst til þess að fólkið
sem vinnur þessi sérhæfðu og dýr-
mætu störf sé vel launað og geti
látið stjórnast fyrst og fremst af
mannúðar- og líknarsjónarmiðum
fremur en að hugsa alltaf bara um
afköst og nýtingu. Hvað sem líður
landlægum barlómi þá er íslenskt
samfélag hundríkt og hefur vel
efni á því að rekja sómasamlegt
heilbrigðiskerfi.
Hagfræðin mælir ekki angist
sjúklings sem veit ekki hvort
honum verður vísað heim á morg-
un eða hinn. Hún mælir ekki
öryggisleysi starfsfólks sem veit
ekki hvað komandi fjárlög bera í
skauti sér fyrir lífsstarf þess. Hún
mælir ekki þau lífsgæði sem felast
í traustu og vel reknu heilbrigðis-
kerfi.
Haldi menn áfram að höggva
svona og höggva í heilbrigðiskerf-
ið, flæma lækna og hjúkrunar-
fræðinga úr landi, neita að kaupa
ný tæki, loka deildum og þar
fram eftir götunum er raunveru-
leg hætta á að heilbrigðiskerfinu
okkar hraki skyndilega mikið –
hrapi niður á nýtt stig – og erfitt
og dýrt verði að ná aftur fyrri
gæðum.
Það vill enginn – nema kannski
hagfræðingar.
Náttúruvörur úr íslenskri ætihvönn
Mikið mál? Minna mál
með SagaPro
www.sagamedica.is
Tíð næturþvaglát eru
heilmikið mál fyrir marga
karlmenn. SagaPro er
náttúruvara úr íslenskri
ætihvönn ætluð þeim sem
eiga við þetta vandamál að
etja. Með SagaPro fækkar
næturferðum á salernið og
þar með færðu betri hvíld.

SagaPro fæst í heilsuvöruverslunum, apótekum,
stórmörkuðum og Fríhöfninni.
Guðmundur Andri
Thorsson
rithöfundur
Í DAG
Eigi skal höggva
Hagfræðin mælir ekki angist sjúklings
sem veit ekki hvort honum verður vísað
heim á morgun eða hinn. Hún mælir
ekki öryggisleysi starfsfólks sem veit ekki hvað kom-
andi fjárlög bera í skauti sér fyrir lífsstarf þess.
Fréttablaðið og Vísir hvetja lesendur til að leggja orð í belg um málefni líð-
andi stundar. Greinar og bréf skulu vera stutt og gagnorð, að hámarki um
4.500 tölvuslög með bilum. Aðeins er tekið við yfirlesnum og villulausum
texta. Greinahöfundar eru beðnir að hafa í huga að því styttri sem greinin
er, þeim mun líklegra er að hún fái skjóta birtingu.
Eingöngu er tekið við raunverulegum umræðugreinum, en ekki greinum
sem eru fyrst og fremst kynning á til dæmis fyrirtæki eða félagasamtökum,
ráðstefnu eða átaki. Tekið er á móti efni á netfanginu greinar@frettabla-
did.is eða á vefsíðu Vísis, þar sem finna má nánari leiðbeiningar. Ritstjórn
ákveður hvort efni birtist í Fréttablaðinu eða á Vísi eða í báðum miðlum
að hluta eða í heild. Áskilinn er réttur til leiðréttinga og til að stytta efni.
Sendið okkur línu