Morgunblaðið - 03.09.2010, Blaðsíða 24

FRÉTTASKÝRING
Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
S
jö íslenskir tannlæknar
hafa flutt út og farið til
starfa á Norðurlöndum
undanfarin þrjú ár auk
þess sem nokkrir starfa
tímabundið erlendis og fleiri eru að
hugsa sér til hreyfings. Ástæðan er
fyrst og fremst mikill kostnaður við
að koma sér upp aðstöðu hérlendis
og langur vinnudagur.
Ingibjörg S. Benediktsdóttir,
formaður Tannlæknafélags Íslands
2008-2009, flutti til Bergen í Noregi
fyrir rúmu ári þar sem hún fékk
starf sem yfirmaður röntgendeildar
tannlæknadeildar háskólans þar í
borg. Hún hafði starfað sem tann-
læknir á Íslandi síðan hún útskrif-
aðist úr tannlæknadeildinni 1993.
Hún fór í doktorsnám í röntgen-
tannlækningum til Árósa í Dan-
mörku 1998 og að loknu doktors-
prófi byrjaði hún aftur að vinna á
Íslandi 2002. Þá fékk hún hlutastarf
við tannlæknadeild HÍ og var auk
þess sjálfstætt starfandi tannlæknir
þar til hún flutti til Noregs.
Allt annað umhverfi
„Þetta er allt annað umhverfi,“
segir Ingibjörg um breytt starfsskil-
yrði og telur að hún verði í Bergen
til frambúðar. Hún segir að íslenskir
tannlæknar séu eftirsóttir á Norð-
urlöndum, eins og reyndar flestir Ís-
lendingar, því þeir hafi orð á sér fyr-
ir að vera vinnufúsir og góðir
tannlæknar. Tannlæknadeild HÍ sé
líka mjög góð og íslenskir tann-
læknar standi því vel að vígi. Þegar
um fylkis- eða skólatannlækningar
sé að ræða vilji Norðmenn helst fá
tannlækna með einhverja starfs-
reynslu, þar sem þeir þurfi oft að
vinna einir á afskekktum stöðum.
Yngri tannlæknar fari frekar í vinnu
á tannlæknastofum. Hún áréttar að
eftirspurnin sé mest á minni stöðum
og ekki vanti tannlækna í Osló eða
Bergen.
Stefnuleysi
Ingibjörg segir að umhverfi
tannlækna á Íslandi hvetji þá til
þess að leita á önnur mið. Heilbrigð-
iskerfið sé allt í ólestri. Í stuttri for-
mannstíð sinni hafi setið þrír heil-
brigðisráðherrar og nú sé sá fjórði
kominn á tveimur árum. Og alltaf
þurfi að byrja frá grunni. „Mér
finnst vera óttalegt stefnuleysi í
þessum heilbrigðismálum,“ segir
hún um skipan mála.
Daði Hrafnkelsson flutti til Óð-
insvéa í Danmörku með konu og
þrjú börn um sl. áramót. Hann ætl-
aði að fara í framhaldsnám en kostn-
aðurinn við flutningana var meiri en
hann hafði áætlað og því fór hann að
vinna. Síðan þá hefur hann eignast
meirihluta í tannlæknastofunni, þar
sem starfa 13 manns og þar af fimm
tannlæknar, og stefnir að því að
opna aðra stofu í Kolding í desem-
ber með fimm tannlæknum og ein-
um starfsmanni að auki.
„Ég vinn aldrei á föstudögum,“
segir Daði og segir mikla breytingu
á vinnutíma. Á Íslandi hafi hann yf-
irleitt unnið frá klukkan átta á
morgnana til klukkan sex á kvöldin
án matarhlés, fyrir utan tíða laug-
ardagsvinnu, en nú vinni hann fjóra
daga vikunnar frá kl. hálfníu til
fimm. Launin séu betri og auk
þess fylgi mikil fríðindi starf-
inu.
Daði útskrifaðist fyrir
fimm árum. Hann telur að jafn-
aldrar sínir og yngri tann-
læknar vilji frekar fara út en
steypa sér í auknar skuldir
samfara því að opna stofu á
Íslandi. Svo séu líka mikil
uppgrip í lausamennsku á
Norðurlöndum og margir
horfi til þess.
Norðurlöndin heilla
íslenska tannlækna
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Samdráttur Komum til tannlækna á Íslandi hefur fækkað í kreppunni og ís-
lenskir tannlæknar eru farnir að huga að störfum erlendis.
24
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. SEPTEMBER 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ekki er aug-ljósthvers
vegna ráðist var í
breytingar á rík-
isstjórninni. En
myndin verður ljósari við
skoðun. Skýringarnar sem
gefnar hafa verið op-
inberlega eru hins vegar ekki
beinlínis trúverðugar. Jó-
hanna Sigurðardóttir hafði
fullyrt að hún hefði fengið
fullt og skilyrðislaust umboð
frá sínum þingflokki til að
gera hverjar þær breytingar
sem hún vildi. Það reyndist
ofmælt. Því var leikþáttur
settur á svið með henni, Jóni
Bjarnasyni og Ögmundi Jón-
assyni. Látið er líta þannig
út að Jóhanna hafi fengið lof-
orð frá þeim um stuðning við
meginmál sem þeir tveir hafa
opinberlega lýst efasemdum
um. Á þeim grundvelli veitti
þingflokkur Samfylking-
arinnar loks samþykki sitt í
þeirri tímaþröng, sem boð-
aður ríkisráðsfundur skap-
aði. Gylfi Magnússon lenti í
ógöngum fyrir fáeinum vik-
um vegna óvarlegrar um-
gengni við sannleikann. Ber-
sýnilegt varð að ráðherrann
myndi ekki lifa það sem slík-
ur að tillaga um vantraust á
hann yrði borin fram í
þinginu. Óbærilegt var fyrir
Gylfa að hrökklast úr stjórn
vegna ósanninda og það hefði
einnig verið mjög skaðlegt
fyrir ríkisstjórnina. Því var
þessi ráðherrakapall lagður.
Ragna Árnadóttir hlaut að
fylgja Gylfa brott ella væri
augljóst að ósannindamálin
væri hin raunverulega
ástæða fyrir hvarfi hans.
Látið var sem breytingar á
ráðuneytum samkvæmt áætl-
un ríkisstjórnarinnar hefðu
þegar náð fram
og þess vegna
væri uppstokkun í
stjórninni. Þær
breytingar hafa
enn ekki átt sér
stað. Ráðherrarnir sem inn
komu fara með tvö ráðuneyti
í stað eins, svo sem oft hefur
gerst áður. Engin raunveru-
leg og enn síður formleg
breyting hefur orðið á ráðu-
neytunum. Meginskýringin
sem gefin er opinberlega á
uppákomunni er því röng.
Það gerir breytingarnar
farsakenndar, svo ekki sé
fastar kveðið að. Þetta mál
og vandræðagangurinn í
kringum það undirstrikar
enn að núverandi forsætis-
ráðherra er fjarri því að
valda sínu hlutverki. Og sú
staðreynd hefur verið árétt-
uð með því að færa smám
saman öll veigamestu verk-
efnin úr forsætisráðuneytinu
og hlaða sífellt fleiri verk-
efnum og völdum á fjár-
málaráðuneytið, stundum
með stuttu stoppi í við-
skiptaráðuneytinu. Ísland
notar hlutfallskerfi við sínar
kosningar. Af því leiðir að
það er land samsteypu-
stjórna. Þegar af þeirri
ástæðu eru áhrif forsætisráð-
herrans hér minni en vera
myndi ef einmennings-
kjördæmi myndu stuðla að
eins flokks meirihluta eins og
tíðkast sums staðar. Það hef-
ur verið lykillinn að öflugu
hlutverki forsætisráðherra
hér á landi þrátt fyrir þetta
að hann hefur löngum verið
æðsti yfirmaður efnahags-
mála. Því lauk með Jóhönnu
Sigurðardóttur. Það má vera
skiljanlegt í hennar persónu-
lega tilviki en er skaðleg fyr-
ir stjórnskipunina.
Ráðherrakapallinn
var afbrigði af löngu
vitleysu}
Kapallinn gekk ekki upp
Í tengslum viðbreytingar á
ráðherraliði rík-
isstjórnarinnar
voru birtir nokkr-
ir áherslupunktar
hennar sem vinna
á að í framhaldinu. Einn
punkturinn sneri að fisk-
veiðistjórnarkerfinu. Sér-
kennilegt var að þeim punkti
var fylgt eftir með hótunum.
Ef ekki næðist „sátt“ um
fiskveiðistjórnunina, sem rík-
isstjórninni hugnaðist, myndi
hún standa fyrir þjóð-
aratkvæðagreiðslu um málið.
Slík framganga er ekki líkleg
til að skapa traust og ýta
undir málefnalega vinnu. Og
það er einnig æði
sérstakt að ein-
mitt þessir
stjórnarherrar
skuli hóta mönn-
um með þjóð-
aratkvæða-
greiðslum. Ein slík fór fram
fyrir rúmu hálfu ári. Hin
fyrsta í langan tíma. Stjórn-
arherrarnir fundu henni allt
til foráttu og sögðu hana fyr-
irfram marklausa, vegna
þess „að annar samningur
lægi þegar á borðinu“. Það
reyndust hrein ósannindi
eins og svo margt annað.
Þjóðin hélt sínu striki og
bjargaði þjóðarhag, að
minnsta kosti um sinn.
Furðuleg er fram-
ganga ríkisstjórn-
arinnar gagnvart
sjávarútveginum}
Hótanir enn F
rá örófi alda höfum við mannfólkið
verið heltekin af því hver við er-
um. Hvað felst í því að vera mað-
ur? Að hve miklu leyti erum við
fullsköpuð við fæðingu og að hve
miklu leyti ræðst eðli okkar af umhverfinu?
Sumir hafa kallað okkur blendinga af englum
og djöflum – verur sem eru færar um hræðilega
illsku og ótrúlega góðmennsku og oft er það
sami maðurinn sem getur sýnt af sér bæði
illsku og góðmennsku. Nefna má sem dæmi að
maðurinn, sem líklega verður um alla tíð þekkt-
ur sem versta eintak tegundarinnar, Adolf Hitl-
er, var víst afar góður við börn.
Aðrir hafa kallað manninn hinn nakta apa og
vilja meina að við eigum meira sameiginlegt
með okkar nánustu ættingjum í dýraríkinu en
mörgum þykir þægilegt. Þessi kenning virðist
byggjast á því að hegðun okkar og samfélagsuppbygging
eigi sér líffræðilegar rætur.
Að kalla manninn samfélagsveru er gríðarleg klisja, en
það er engu að síður satt. Margir vísindamenn telja nú að
ástæðan fyrir því að heili forfeðra okkar stækkaði jafn-
hratt og hann gerði hafi verið til að geta betur tekist á við
lífið í samfélagi við aðra menn. Til að geta tileinkað sér
tungumál og til að geta betur skilið aðra menn þurfti heili
okkar að stækka. Það má því segja að við séum hönnuð – ef
það er ekki of hlaðið hugtak – til að lifa í samfélagi við aðra.
Ég held að það hafi verið rithöfundurinn Terry Pratc-
hett sem sagði að þegar við fæðumst séum við menn en
ekki manneskjur. Mannkynið sé klúbbur, sem
þú færð ekki inngöngu inn í nema með því að
gangast undir ákveðnar samskipta- og hegð-
unarreglur. Tilgangurinn með uppeldi og
menntun barna er sem sagt að breyta þeim úr
litlum, afar sætum apaköttum í manneskjur.
Þetta er svolítið harkaleg lýsing á börnum,
en ég held að í henni sé mikill sannleikur. Ef
maður umgengst ekki annað fólk og ef maður
er of mikið út af fyrir sig þá held ég að maður
minnki sem manneskja. Ég held að það sé ekki
tilviljun að þegar maður les af mönnum í út-
löndum, sem hafa gengið inn á veitingastað eða
skólalóð og hafið skothríð á saklausa vegfar-
endur, sé þeim iðulega lýst sem einförum, sem
ekki hafi haft mikið með annað fólk að gera.
Þetta þýðir ekki að maður eigi aldrei að eiga
stund út af fyrir sig. Ég persónulega verð
skelfilega leiðinlegur félagsskapur ef ég fæ ekki reglulega
að vera einn með sjálfum mér. En allir þurfa á öðru fólki
að halda, svo ekki sé til annars en að minna þá á hvað það
er að vera manneskja og að annað fólk séu manneskjur
líka.
Það má vel vera að við fæðumst sem naktir apar en sam-
félag við foreldra okkar og fjölskyldu lyftir okkur upp á
æðra plan. Líkja má okkur við engla og djöfla, en hættan á
því að djöfullinn nái yfirhöndinni er meiri ef hann er sá eini
sem maður talar við. Við erum öll partur af tegundinni
homo sapiens, en það eru vinir okkar og vandamenn sem
gera okkur að manneskjum.
Bjarni
Ólafsson
Pistill
Engillinn, djöfullinn og nakti apinn
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Sigurður Benediktsson, for-
maður Tannlæknafélags Ís-
lands, segir að mikil eftirspurn
sé eftir tannlæknum á Norð-
urlöndum og sérstaklega nýút-
skrifaðir tannlæknar hugsi sér
gott til glóðarinnar. Menn sjái
fyrir sér minni vinnu og betri af-
komu erlendis. Dýrt sé að koma
sér upp aðstöðu á Íslandi og lít-
ið hafi verið um að nýjar tann-
læknastofur hafi verið opnaðar
undanfarna mánuði og misseri.
Árlega útskrifast 6-7 manns
úr tannlæknadeild HÍ. Sigurður
segir að miðað við óbreytt
ástand sé ástæða til að ótt-
ast að nýútskrifaðir tann-
læknar hverfi í auknum
mæli til starfa erlendis,
en þeir sem séu með stof-
ur séu fastir í báða fætur.
Reyndar hafi tannlæknar
almennt nóg að gera en þeir
þurfi að vinna mikið til þess
að þéna nóg. Góð kjör er-
lendis heilli því marga.
Minni vinna
og hærri laun
TANNLÆKNAR ERLENDIS
Sigurður
Benediktsson
tannlæknir