Framsóknarblaðið - 21.12.1983, Blaðsíða 8

8
Kaupfélagið
Drífandi 1920
Árið 1920 var Kaupfélagið
Drífandi stofnað í Vm. og var
það þá þriðja starfandi kaup-
félagið í bænum. En þá höfðu
Bjarmi og fram dafnað vel s.l.
ár og vildu verkamenn einnig
fara að græða á samskonar
samtökum.
Kaupfélagið gekk ansi vel
til að byrja með og árið 1922
sögðu þeir sig úr Samband-
inu. Ástæðan fyrir því var, að
þeir voru hræddir við sám-
ábyrgð kaupfélaganna, voru
hræddir um að illa rekin
kaupfélög uppi á landi
myndu hirða af þeim allan
hagnað.
Miklar pólítískar hræring-
ar urðu svo innan félagsins
sem náðu hámarki þegar 6
félagsmönnum var vikið úr
félaginu „logaði“ þá allt í
bænum. Talað var um pólí-
tísk svik, félaga Stalíns sem
tignuðu goð fyrir austan tjald
og fleira í þessum dúr.
Með aukinni skuldasöfnun
var allt komið á vonarvöl
síðustu árin og árið 1931 lét
Sambandið (aðallánadrottn-
arinn) slíta félaginu og eign-
aðist þar með allar eignir
þess.
Talað var um tvær megin-
ástæður slita Drífanda, en
þær voru fjárhagskreppan
mikla og hin pólítíska
sundrung innan félagsins.
Það var ekki samstaða um
einn einasta hlut síðustu árin
sem kaupfélagið starfaði.
Kaupfélag
Verkamanna
1931
Fyrrum __ kaupfélagsstjóri
Drífanda, Isleifur Högnason,
hafði sérstakan áhuga á
nagsmunamálum verkalýðs-
ins og naut hann trausts
forystumanna S.I.S. þósvona
heföi farið með Drífanda.
ísleifur afréð að stofna nýtt
kaupfélag og skyldi það heita
Kaupfélag Verkamanna (K.
V. M.). Kaupfélagþetta gekk
vel og var búið að koma sér
fyrir í mjög góðu verlunar-
húsnæði á tveimur hæðum.
En 1943 hætti ísleifur sem
kaupfélagsstjóri en við tók
Eyjólfur Eyjólfsson sem var í
sex ár, en þá tók við Friðjón
Stefánsson sem verið hafði
kaupfélagsstjóri á Akranesi
og Seyðisflrði og hefði átt að
hafa reynslu, en ekkert stoð-
aði, Kaupfélag Verkamanna
varð gjaldþrota 7 árum eftir
að ísleifur Högnason hætti þó
þeir hefðu átt nýja verslunar-
húsnæðið að mestu skuldlaust
er hann fór.
Kaupfélag
Alþýðu 1932
Kaupfélag þetta var stofn-
að árið 1932 og var aðeins
með eina verslun sem seldi
nauðsynjavörur og var aðeins
opin eftir kl. 3 á daginn.
Sumarið 1933 reistu þeir
svo í sjálfboðavinnu nýtt
verslunarhús. Mikil sam-
keppni var á milli Kaup-
félags Alþýðu og Verka-
manna, en eina sem þeir
höfðu vit á að panta sam-
eiginlega var kol.
Silla, Egill, Guðni kaupfélagsstjóri og Baddí við opnun nýrrar verslunar að
Heimagötu 35 - 37, í nóvember 1969.
öllum rekstri sínum. Það
skvldi fá afnnt af verslunar-
húsi Kaupfélags Verka-
manna við Bárugötu nr. 6. Þá
skyldi það einnig fá vörulager
þess keyptan við vægu verði.
Stofnfundur Kaupfélags
Vestmannaeyja, sem er
skammstafað K.F.V. sam-
kvæmt firmaskrá, var svo
haldinn 29. október 1950 og
sátu hann milli 70 - 80 manns,
heimilisfeður og húsmæður í
bænum.
Tilgangur félagsins var:
a) Að útvega félagsmönnum
góðar vörur og ná hagkvæm-
um kaupum á þeim.
b) Að selja framleiðsluvörur
félagsmanna og efla vöru-
vöndun.
c) Að sporna við skuldaversl-
un og óreiðu í viðskiptum.
Fljótlega eftir stofnfundinn
var sóst eftir inngöngu í
Sambandið, en eitthvað gekk
það treglega að fá svar frá
forstjóra þess. Áramót nálg-
uðsust og þá átti hið nýja
félag að taka við vörubirgð-
um hins gjaldþrota Neyt-
endafélags og reka eigin
verslun eftir það.
Neytendafélagi Vest-
Kaupfélagsstjóri Kaupfél-
ags Alþýðu var Þorsteinn
Víglundsson skólastjóri og
fórst honum reksturinn vel úr
hendi. Nýja verslunin var
beint á móti verslun Einars
,,ríka“ og er haft eftir Einari
að Kaupfélag Alþýðu hefði
orðið stórveldi ef Þorsteins
hefði notið þar við framvegis.
En þegar Þorsteinn hætti
afskiptum sínum af félaginu
tók við kaupfélagsstjóri að
sunnan og fór allt í vitleysu
svo að skuldir og vanskil urðu
því að falli.
Það var aðeins velvild Jóns
Baldvinssonar bankastjóra að
þakka að verslunin var svo
lengi opin. I mars mánuði
1938 lést Jón Baldvinsson og
ekki hafði hann fyrr verið
borinn til grafar þegar aug-
lýsing stóð á búðarhurð
Kaupfélags Alþýðu í Vest-
mannaeyjum. Aðeins tvö orð:
Búðinni lokað.
^ —
mannaeyjabyggð að brjóta KaUDfélaq VeSt-
heifann um hvað gera skyldi í ^ r t . -
þessum verslunar og við- ITiannaeyja 1950
skiptamálum almenningi og Tveir af starfsmönnum
Flokknum til hagsældar. Ekki S.I.S. mættu í bæinn til þess
Guðlaugur og Jónas í Timbursölunni. Nú hefur
verkfærasöluna að Bárustíg 1.
Kaupfélag
Eyjabúa 1932
Kaupfélag Eyjabúa var
stofnað 1932 og lánaði Ut-
vegsbankinn í Eyjum fé til
reksturs þessa nýja fyrirtækis
ásamt öðru láni sem félagið
fékk til byggingar á nýju
verslunarhúsnæði.
Þeir peningar höfðu ekki
verið til þegar hin kaupfél-
ögin sem fyrir voru í kaup-
staðnum beiddust þeirra.
Eftir u.þ.b. 16 mánaða
rekstur var Kaupfélag Eyja-
búa svo gjaldþrota. Þá rak
fólk upp stór augu. Hvað
hafði gerst í rekstri þessa
samvinnufélags? Gárungarn-
ir sögðu að misskilningur
hefði ráðið þarna mestu um.
Álagning hefði í ógáti verið
dregin frá í stað þess að bæta
henni við innkaupsverðið.
Að sjálfsögðu drógust við-
skiptavinirnir að þessu lága
vöruverði en er 16 mánuðir
voru liðnir lauk þessu fram-
taki einstaklinganna innan
Kaupmannaflokksins í bæn-
um.
Neytendafélag
Vestmannaeyja
1936
Eftir að Kaupfélag Eyja-
búa var gert gjaldþrota, tóku
ýmsir sjálfstæðismenn í Vest-
var við það unað að hinir
stjórnmálaflokkarnir í bæn-
um rækju verslunarfyrirtæki
kjósendum sínum til hag-
sældar og fylginu til festu en
þeir aðhefðust ekkert í þeim
efnum. Þessum hugsjóna-
mönnum var þó vissulega
vandi á höndum, því að
kaupmannavaldið í bænum
var máttarvaldið í flokknum
og vildi halda fast um sitt.
Þessar hugleiðingar um
framkvæmdir forgöngumanna
hinna stjórnmálaflokkanna í
bænum í verslunarmálum
leiddu til þess að nokkrir
kunnir Sjálfstæðismenn í bæn-
um stofnuðu með sér pönt-
unarfélag og var Steingrímur
Benediktsson forgöngumaður
þess.
Árið 1936 hófust þessir
Sjálfstæðismenn handa og
stofnuðu formlegt verslunar-
fyrirtæki, samvinnufélag, sem
þeir kölluðu Neytendafélag
Vestmannaeyja. Félagið rak
verslun að Bárugötu 6 gegnt
verslunarhúsi Kaupfélags
Verkamanna og var einnig
með útibú að Skólavegi 21.
Árið 1950 var svo starfsemi
Neytendafélagsins lögð nið-
ur.
að gera upp reikning Kaup-
félags Verkamanna sem þá
var orðið gjaldþrota. Starfs-
menn þessir voru Björn Stef-
ánsson og Kristleifur Jónsson
núverandi bankastjóri Sam-
vinnubankans í Reykjavík.
Þeir gerðu sér erindi til
Þorsteins Víglundssonar og
báðu hann að beita sér fyrir
stofnun nýs Kaupfélags og
gerast jafnframt formaður í
stjórn þess.
Hið nýja kaupfélag skyldi
að sjálfsögðu fá, strax og skil-
yrðislaust inngöngu í S.I.S.
og njóta stuðnings þess í
Guðlaugur flutt sig með
mannaeyja stjórnpðu fúlustu
andstæðingar S.I.S svo og
Framsóknarflokksins í land-
inu. I málgagni þeirra sjálf-
stæðismanna mátti m.a. lesa
eftirfarandi:„Er ef til vill
meira framtíðaröryggi í hinu
nýja félagi sem hefur blekk-
ingar og pólítíska valdagræðgi
að hyrningasteini?“
Stuttu eftir birtingu þess-
ara svívirðinga birtist hérna
fulltrúi forstjóra S.I.S. og
sagði stjórn K.F.V. að þeir
fengju ekki inngöngu í Sam-
bandið nema þeir hirtu upp
.leifar neytendafélagsins, eign-i
Aætlun m/s Herjólfs
um jól og nýár
Aðfangadagur, frá Vestmannaeyjum kl. 7:30
og frá Þorlákshöfn kl. 11:00.
Jóladagur, engin ferð.
Gamlársdagur, frá Vestmannaeyjum kl. 7:30
og frá Þorlákshöfn kl. 11:00.
Nýársdagur, engin ferð.
Önnur áætlun óbreytt. Upplýsingar í símum
1792 og 1433.