Morgunblaðið - 06.10.2010, Blaðsíða 4

FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
„Þetta er bara þverskurður af þjóðlífinu,“ segir
Helgi Gunnlaugsson, prófessor við félagsvís-
indadeild Háskóla Íslands, um mótmælin við Al-
þingishúsið í fyrrakvöld. Fleiri taka í sama streng,
þarna hafi verið fólk úr öllum aldurshópum og af
öllum stigum þjóðfélagsins. Langflestir hafi mætt í
friðsamlegum tilgangi en lítill hópur mótmælenda
unnið skemmdarverkin og verið með óeirðir.
Mótmælin fjölmennu á Austurvelli virðast
vera sjálfsprottin. Engin öfl stýra þessum aðgerð-
um á bak við tjöldin að mati viðmælenda. Þau end-
urspegli mikla óánægju og reiði í öllu samfélaginu,
ekki síst vegna yfirvofandi nauðungaruppboða,
skorts á aðgerðum og mismununar við úrlausn á
skuldavandanum.
Helgi Gunnlaugsson segir að það hafi verið
undirliggjandi ólga í samfélaginu alveg frá banka-
hruninu og telur að orsök þess að hún brýst fram
núna sé sú að fólki finnist að það sé í gangi mis-
munun í þjóðfélaginu, ,,það sé verið að hygla til-
teknum aðilum á meðan aðrir þurfa að éta það sem
úti frýs,“ segir Helgi. Upplifun fólks virðist vera sú
að það séu tvær stéttir í landinu, fjármagnseig-
endur og aðrir í viðskiptalífinu sem standi nálægt
stjórnvöldum og bönkunum njóti annarra og betri
kjara en venjulegu fólki standi til boða.
Hissa á hvað fólk er rólegt
„Það var alveg við þessu að búast. Þetta hefur
kraumað undir lengi,“ segir Hörður Torfason.
„Fjármagnseigendur, stórkarlar og stórfyrirtæki
eru að fá afskriftir á afskriftir ofan en einstakling-
urinn blæðir.“ Hörður þekkir vel til mótmæla eftir
bankahrunið. Hann stóð fyrir fjölda mótmæla-
funda á Austurvelli í kjölfar hrunsins veturinn
2008-09. Þessa dagana er Hörður hins vegar á tón-
leikaferðalagi út á landi og hefur aðeins fylgst með
úr fjarlægð. „Ég er hissa á hvað fólk er rólegt. Ég
sá að lögreglan hefur komið fyrir girðingum í
kringum Alþingishúsið. Þeir hafa náttúrlega lært
af reynslunni en ég er hræddur um að það fari stig-
mögnun í gang,“ segir hann. „Það er alveg greini-
legt að þessu er ekki stjórnað, andstætt búsáhalda-
byltingunni, því henni var miklu meira stjórnað á
bak við tjöldin.“
Þarna birtist einfaldlega óheft reiði fólks. „En
ég skil ekki að fólk skuli voga sér að fara með börn
á svona mótmæli. Mér finnst það mikið ábyrgð-
arleysi.“
Gunnar Helgi Kristinsson, prófessor í
stjórnmálafræði við HÍ, segir mótmælin
nú líkjast fremur mótmælafundunum sem
haldnir voru fyrstu vikurnar og mán-
uðina eftir bankahrunið, en búsáhalda-
byltingunni svokölluðu í janúar 2009.
Mótmælin hafi í upphafi fremur lýst
mikilli reiði en að mótmælendur hafi haft einhver
skýr markmið. ,,Síðan gerðist það með tímanum að
mótmælin fengu tiltölulega skýrar kröfur sem voru
um mannaskipti í ríkisstjórn, á þingi og hjá eft-
irlitsstofnunum.“ Þau hafi náð inn í annan stjórn-
arflokkinn, Samfylkinguna, sem hafi slitið stjórn-
arsamstarfinu við sjálfstæðismenn. Spurningin
núna sé því sú hvort mótmælin nái með einhverjum
hætti inn í stjórnarflokkana, hvort t.d. órólega
deildin í Vinstri grænum hafi verið stödd á Aust-
urvelli í fyrrakvöld. Gunnar Helgi á þó ekki von á
að ríkisstjórnin falli einmitt núna, sérstaklega
vegna þeirrar miklu óvissu sem uppi er í stjórn-
málalífinu eftir landsdómsákæruna. En mjög erfitt
sé að reyna að segja hvernig mál muni þróast á
næstunni.
Réttlætiskennd er mjög rík í Íslendingum, að
sögn Helga Gunnlaugssonar. „Það svíður mjög
djúpt í Íslendingum ef þeir hafa á tilfinningunni að
stjórnvöld séu að gera mannamun. Ef fregnir af því
tagi halda áfram að berast og menn sjá fleiri dæmi
um slíkt, þá geta þessi mótmæli magnast og mót-
mælendum fjölgað. Þetta eru skýr skilaboð til
stjórnvalda um að halda vöku sinni og gæta vel að
almennum leikreglum,“ segir Helgi. Hörður telur
víst að mótmælunum sé ekki lokið. „Það gengur
ekki að láta almenning í landinu blæða á meðan við
sjáum afskriftirnar eiga sér stað hjá auðmönnum.
Fólk bíður eftir einhverju réttlæti. Fólki er mis-
boðið og ekki að ástæðulausu.“
Fólki er misboðið og bíð-
ur eftir einhverju réttlæti
 Mismunun við skuldauppgjör rót reiðinnar  Mótmælin gætu magnast
Morgunblaðið/Ómar
Mótmæli Lögreglan telur að hátt í 8.000 manns hafi verið við Austurvöll í fyrrakvöld þegar mót-
mæli fóru fram fyrir utan þinghúsið á meðan umræður um stefnuræðu forsætisráðherra fóru fram.
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. OKTÓBER 2010
ódýrt og gott
Grillaður kjúklingur og
Pepsi eða Pepsi Max, 2 l
998kr.pk.
Bílar ráðherra og þingmanna voru
grýttir þegar þeim var ekið upp úr
bílakjallara Alþingis seint á mánu-
dagskvöld og létu mótmælendur
höggin dynja á þeim með skiltum og
öðrum bareflum.
Þó svo engan sakaði var mönnum
verulega brugðið, og mátti það
heyra á bílstjórum ráðherra sem
biðu fyrir utan stjórnarráðshúsið í
gærdag meðan á ríkisstjórnarfundi
stóð. Á sama tíma mátti skoða
skemmdirnar sem metnar eru á að
minnsta kosti aðra milljón króna.
Einna verst farin var bifreið
Steingríms J. Sigfússonar, fjár-
málaráðherra.
Töluverðar
skemmdir á
bifreiðum
Skemmd Bifreið fjármálaráðherra.
„Meginhluti mótmælenda var fólk sem vildi koma mót-
mælum sínum á framfæri og er það ekkert nema full-
komlega eðlilegt. En hluti fólksins vinnur þessi skemmd-
arverk og það er afskaplega dapurlegt,“ segir Helgi
Bernódusson, skrifstofustjóri Alþingis. Þrifum á Alþing-
ishúsinu lauk um hádegisbil í gær en viðgerðir voru þá
eftir. Helgi segir kostnaðarmat hljóða upp á eitthvað á
fimmtu milljón króna, og er þá ekki tekinn inn í kostn-
aður vegna mótmæla á föstudag.
Grjóti, glerflöskum og golfkúlum var meðal annars
kastað að Alþingishúsinu í mótmælunum á mánudags-
kvöld og fram á nótt, en einnig mjólkurvörum, málningu
og eggjum. Vel á fjórða tug rúða brotnuðu og húsið sjálft
var sérlega illa útleikið. Að mati Helga sem skoðaði um-
merkin eftir að mótmælendur voru horfnir á brott að-
faranótt þriðjudags hefur Alþingishúsið aldrei litið verr
út eftir mótmæli.
Eftir mótmælin í janúar 2009 var komið fyrir styrktu
gleri í Alþingishúsinu og þó svo það hafi brotnað kom
ekki gat á glerið. Með því er öryggi starfsmanna Alþing-
is, þingmanna og ráðherra aukið. Engu að síður þarf að
skipta öllu glerinu út og kostar það sitt. Kemur það illa
við Alþingi sem á sama tíma er gert að spara harkalega.
„En heilt yfir tel ég að þarna hafi meginþorri manna ver-
ið kominn til að mótmæla. Skemmdarverkin voru afar
ljótur blettur á annars friðsamlegum mótmælum.“
andri@mbl.is
„Afar ljótur blettur á annars
friðsamlegum mótmælum“
 Alþingishúsið sjaldan ef nokkurn tíma jafnilla útleikið
Morgunblaðið/Ómar
Ljót sjón Rúður brotnar, málningu skvett og eggjum
kastað. Afraksturinn er kostnaðarsöm þrif.
Búist er við að dýpkunarskipið Perla
hefji á ný dýpkun í Landeyjahöfn á
föstudag eða um næstu helgi en nú
er unnið að viðgerð á skipinu.
Siglingastofnun hefur óskað eftir
tilboðum í viðhaldsdýpkun í Land-
eyjahöfn og var byrjað að afhenda
gögn í gær. Sigurður Áss Grét-
arsson, forstöðumaður hjá Sigl-
ingastofnun, segir að talsverður
áhugi sé fyrir þessu verkefni og
nokkrir aðilar, erlendir sem inn-
lendir hafi sótt gögn. Tilboð verða
opnuð 21. október.
Miðað er við að nýr aðili hefji
vinnu í Landeyjahöfn í nóvember og
verði við dýpkun fram til 1. apríl.
Dýpkunarskipið á að vera staðsett í
Vestmannaeyjum í vetur. aij@mbl.is
Perlan til
starfa að nýju
um helgina
Mótmælin við Alþingi í fyrrakvöld voru mun
fjölmennari en mótmælafundirnir í bús-
áhaldabyltingunni í janúar 2009, að mati
Geirs Jóns Þórissonar yfirlögregluþjóns.
Hann tekur undir að sennilega hafi þarna ver-
ið meiri breidd í hópnum en áður hefur sést,
m.a. töluvert um eldra fólk og barna-
fjölskyldur. „Það vill bara koma sínum mál-
stað á framfæri með eðlilegum hætti,“ segir
hann. Það geti þó verið varasamt að
mæta með börn. Flugeldar hafi verið
sprengdir í miðju mannhafinu, sem
sé stórhættulegt. Geir Jón segir að
fólk hafi auðsjáanlega lagt áherslu á
að mótmælin snerust ekki upp í of-
beldi. Ákveðinn hópur hafi hins
vegar nú líkt og 2009 grýtt
hlutum, kveikt elda og verið
með óspektir.
Breiðari hópur en í
búsáhaldabyltingu
FLESTIR MÓTMÆLTU FRIÐSAMLEGA
Geir Jón Þórisson