Hamar - 22.09.1950, Page 1

Brjóstmynd aí Bjarna riddara
Sfvertsen reisl í Heilisgerði
Sunnudaginn 10. þ. m. var af-
hjúpuð í Hellisgerði brjóstmynd
af Bjarna riddara Sívertsen. Ut-
gerðarfélögin Vífill h.f. og
Hrafna-Flóki h.f. gáfu myndina.
Við þetta tækifæri fluttu ræð-
ur: Adolf Björnsson bankamað-
ur, Kristinn J. Magnússon málara
meistari og Helgi Hannesson bæj
arstjóri. Attmennigar sungu
og Lúðrasveit Hafnarfjarðar lék
á milli atriða undir stjórn Albert
Klahn. Stefán Júlíusson yfirkenn-
ari stjórnaði athöfninni.
í ræðu sinni rakti Adólf Björns
son ævi- og athafnaferil Bjarna
riddara Sívertsen en hann var
fæddur 6. apríl 1863 í Nesi í Sel-
vogi en kaupmaður og útgerðar-
maður var hann í Hafnarfirði frá
L793—1832 að hann fluttist til
Kaupmannahafnar en þar lézt
hann í júnímánuði 1833.
Bjarni riddari Sívertsen var
mikill brautryðjandi í verzlun,
útgerð og skipasmíðum og átti
hann stóran þátt í því að rífa
Jijóðina upp úr niðurlægingu ein-
okunarinnar og leiða hana á
braut framfara og betra lífs.
í lok ræðu sinnar bað Adólf
frú Þórunni Bjarnadóttur frá
Ilúsavík, en Þórunn er afkom-
andi Bjarna Sívertsen, að afhjúpa
myndina. Um leið og það var
gert var íslenzki fáninn dreginn
að hún á þremur stöngum, sem
komið hafði verið fyrir rétt hjá
styttunni, ennfremur var mynd-
inni heilsað með fánakveðju á
aðalfánastöng Hellisgerðis. Var
þessi athöfn öll hin virðulegasta.
Þar sem ræða Kristins J. Magn-
ússonar lýsir bezt aðdraganda og
framkvæmd þessa máls birtist
hún hér orðrétt.
„Það er mikils virði fyrir nú-
tíð og framtíð, að haldið sé á
lofti minningu mikilhæfra
manna. Saga íslenzku þjóðarinn-
ar greinir nöfn fjölmargra hug-
sjóna og athafnamanna, sem
höfðu forystu á ýmsum tímum
hver á sínu sviði.
En þó að gott sé að eiga sagn-
ir og sögur um slíka menn og af-
rek þeirra, þá er hitt ekki síðurj
mikils vert að hafa daglega fyfir
augum myndir af þeim sem voru
boðberar betri tíma, og fyrir
mynd sinnar samtíðar, og um
leið ljósberar framtíðarinnar.
Lífið er ei langt, en lýsa skal
öðrum dæmi hvers dáðríks
manns, segir skáldið og er það
vissulega rétt. Einum slíkum
manni hefur verið reistur minn-
isvarði hér, Bjarna Sívertsen ridd
ara, og hefur hr. Adólf Björnsson
í ræðu sinni rakið athafnasögu
Framli. á hls. 3
Hilmar Biering:
Stefán Gunnlaiigsson
og kapitalisminn hans
Greinarkorn mitt í síðasta tölu-
blaði Hamars virðist hafa komið
heldur illa við unga jafnaðaV-
manninn í Stefáni Gunnlaugs-
syni, að minnsta kosti ríkur hann
upp til handa og fóta í síðasta
tbl. Alþýðublaðs Hafnarfjarðar
og reynir að afsaka sig og segir
til dæmis að ég fari rangt með
hans orð, hann hikar þó ekki við
að gera slíkt hið sama, mismun-
urinn á þessum rangfærslum er
bara sá, að það sem ég hafði eftir
honum var kjarni máls hans, en
ekki tekið orðrétt upp, en vís-
vitandi rangfærir hann úr grein
minni og segir: „kryfja íslenzka
orðið kapitalisma til mergjar."
Þótt Stefán leitaði með stækkun-
argleri í grein minni held ég að
það yrði erfitt fyrir hann að finna
Vainsveituláníð
Sala vatnsveitubréfanna
stendur nú yfir og ættu þeir,
sem hafa hug ó að kaupa
þau að gera það sem fyrst.
Bréfin eru til 5 ára með
6% vöxtum og þriggja ára
vextir greiddir fyrirfram.
Skuldabréfin fást á bæjar-
skrifstofunni í Ráðhúsinu og
ennfremur á eftirtöldum stöð-
um:
í Hafnarfirði:
AkurgerSi h. t.
BæjarútgerS HaínartjarSar.
Loftur Bjarnason.
Einar Þorgilsson & Co. h. t.
Gunnlaugur Steíánsson
(GunnlaugsbúS)
Stefán SigurSsson
(StebbabúS)
Kaupíélag HatntirSinga.
Ingólfur Flygenring (íshús
HatnaríjarSar)
Jón Gíslasson (Frost h. f.)
SparisjóSur HatnaríjarSar.
Haínarskrifstofan.
í Reykjavík:
Landsbanki Islands.
Utvegsbanki íslands h. í.
Kauphöllin, Nýjabíó, Lækjar-
götu 2.
þessum stöfum stað. Annars er
grein hans öll svo hláleg vitleysa,
að ekki er víst nema ég geri hon-
um of hátt undir höfði með því
að svara henni, en þar sem Stef-
án virðist langa í framhaldsum-
ræður tel ég rétt að veita honum
tækifæri til að úthella vizku sinni.
„íslenzka orðið kapítalismi"
Stefán er geysilega hneykslað-
ur yfir því að ég skuli ekki kryf ja
orðið kapítahsma til mergjar, en
stuttu síðar segir hann: „Að sjálf-
sögðu verður hér ekki gerð til-
raun til að kryfja það hugtak til
mergjar“!!! Stefán þarf ekki að
afsaka það, að hann getur ekki
gert orðinu skil en til þess að
hann fari ekki jafn ófróður frá
lestri þessarar greinar skal ég
skýra honum frá hvernig á orð-
inu stendur og hvað í hugtaki
þess felst, fræðilega séð, því það
virðist heldur ófróðlegt fyrir
mann eins og Stefán Gunnlaugs-
son að vita ekkert um þetta orð
sem honum virðist samt vera svo
tungutamt. Stofn orðsins er dreg-
inn af latneska orðinu caput, sem
í eignarfalli er capitis, sem þýðir
höfuð, af eignarfallinu er dregið
orðið kapítal = fjármagn, en
eins og Stefán væntanlega veit
hefir íslenzka orðið fé tvær merk-
ingar, fé samanber fjármagn og
fé samanber sauðfé, og því meira
sauðfé sem einhver á því fleiri
höfuð og því meira fé (fjármagn).
Eg veit ekki hvort þetta er svo
einfaldlega fram sett að Stefán
skilji það, en á það verð ég að
hætta.
Svo er það aftur annað mál
hvaða skilning jafnaðarmenn
vilja leggja í hugtakið kapítal-
isma, en bókstaflega þýtt held ég
að það yrði eitthvað nálægt því
að vera fjármagnsstefna, að ég
orðaði það í síðustu grein minni
auðvaldsskipulag er vegna þess,
að ég hélt, að það færi næst
skilningi Stefáns í orðinu.
Sjónarhóll Stefáns
Af grein Stefáns Gunnlaugs-
sonar verður ekki annað séð en
að sjónarhóll hans í stjórnmálum
sé ákaflega lágur. Skoðanir hans
til dæmis á Sjálfstæðisflokknum
eru svo lágkúrulegar og einstreng
ingslegar að undrum sætir. Það
er engu líkara en að fyrir öðru
auganu á honum standi fast orð-
ið kapítalismi og hinu íhald þeg-
ar hann lítur á Sjálfstæðisflokk-
inn. f þessu sambandi væri ef til
vill rétt að bera saman markmið
þessara tveggja flokka, Alþýðu-
flokksins og Sjálfstæðisflokksins,
og sjá hvor þeirra er meiri íhalds-
flokkur og hvor J)eirra er kapítal-
iskari.
Þjóðnýtingarhugmynd jafnað-
armanna vill safna öllu fé og fram
kvæmdum á eina hendi, með öðr-
um orðum skapa f jármagnsstefnu
sem væri svo sterk að ekkert ein-
staklingsframtak kæmist þar í
hálfkvisti. Og þá um leið kapítal
istískt þjóðfélag. Hér kemur á
móti stefna Sjálfstæðisflokksins
um frelsi einstaklingum til handa
af því leiðir skipting f jármagns á
margar hendur, auknar fram-
kvæmdir og almenn velmegun.
Plata Alþýðuflokksins um vöku
lögin, alþýðutryggingar o. s. frv.
er orðin svo slitin að ekki verður
annað á henni séð en að þar sem
Aljrýðuflokkurinn er, eigi í hlut
málefnalaus og lítilsigldur aftur-
haldsflokkur, sem einu sinni í
fyrndinni hafi ef til vill getað
einhverju áorkað en lifi nú helzt
á fornri frægð og reyni sem lengst
að halda í hana. Þó mætti ef til
vill leggja þá spurningu fyrir
Stefán hvort Alþýðuflokkurinn
hafi haft meirihluta á Alþingi
þegar vökulögin voru samþykkt,
því ekki er annað á grein hans
að sjá en svo hafi verið. Og svo
Framh. á hls. 4
48 atvinnulausir
Atvinnuleysisskráning fór fram
hér í bæ dagana 18. og 19. J). m.
48 menn létu skrá sig J>ar af
25 verkamenn og 23 sjómenn. Af
verkamönnunum voru 10 giftir
með 14 börn á framfæri sínu og
af sjómönnum voru 11 giftir með
16 börn á framfæri.