Morgunblaðið - 26.11.2010, Blaðsíða 22

–– Meira fyrir lesendur
Jólablað
Morgunblaðsins
kemur út 27. nóvember
Hefðirnar
á aðventu
undirbúningurinn,
maturinn, skreytingar,
tónlist og bækurnar
Uppskriftir
Fjöldi girnilegra
jólauppskrifta
Jólaskreytingar
frumlegar pakkaskreytingar,
kertaskreytingar,
borðskreytingar
Njóttu
jólanna
til fulls
fáðu þér áskrift
á mbl.is/askrift
eða í síma 569 1122
 112
SÍÐUR
Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. NÓVEMBER 2010
Hinn 11. sept. 2010
birtist grein í Frétta-
blaðinu eftir Andra
Snæ Magnason rithöf-
und, sem nefndist Í
landi hinna klikkuðu
karlmanna. Í greininni
lýsir höfundur í nokk-
uð kjarnmiklu og
myndríku máli þeim
hamförum, sem virkj-
ana- og stóriðjusinnar
hafa farið í því skyni að útbreiða of-
urtrú sína á álið, stóriðjuna og
virkjanafárið, sem þjakað hefur
þjóðfélagið á undanförnum árum.
Sagt hefur verið, að taki trúin völd-
in haldi skynsemin kjafti. Það hefur
lengi verið plagsiður opinberra að-
ila, ekki sízt orkufyrirtækja, að ráð-
ast af fyrirhyggjuleysi og í leyf-
isleysi í fjármagnsfrekan
undirbúning stórframkvæmda.
Spandansinn er síðan notaður til að
knýja á um að fara út í fram-
kvæmdir, sem kunna svo að vera
óraunhæfar með öllu. Afleiðing-
arnar blasa við.
Í Helguvík stendur hálfbyggt ál-
ver án þess að neitt liggi fyrir um
hvort það fær einhverja orku. Orku-
veita Reykjavíkur er nánast á
hausnum eftir virkjanabröltið á
Hellisheiði og nauðsyn ber til að
stórhækka orkuverð til heimila til
að bæta fyrir sukk og fyr-
irhyggjuleysi forsvarsmanna fyr-
irtækisins á undanförnum árum.
Sveitarfélög víða um land, sem
mest hafa daðrað við orkuna, eiga í
verulegum fjárhagsvandræðum.
Meðal þeirra verst stöddu er
Fjarðabyggð, en þar átti Fjarðaál
einmitt að leysa flest vandamál.
Þess í stað standa íbúðir tómar á
svæðinu, góðu áhrifin mun stað-
bundnari en ætlað var en þau vondu
þeim mun víðfeðmari
og Kaupfélag Hér-
aðsbúa farið á hausinn.
Húsvíkinga dauðlang-
ar í veizluna, vænt-
anlega til að setja sitt
annars ágæta bæj-
arfélag endanlega á
hausinn enda virðist
vera stundað þar stíft
trúboð þótt fullnægj-
andi orka til stóriðju
sé ekki í sjónmáli.
Hvergi virðist fárið
samt hafa verið jafnalvarlegt og á
Suðurnesjum, þar sem menn hafa
augljóslega gengið endanlega af
göflunum með bæjarstjóra Sjálf-
stæðisflokksins í Reykjanesbæ í
broddi fylkingar. Eignir sveitarfé-
lagsins eru óverulegar en skuldir
óviðráðanlegar svo að nú er gott að
væla utan í ríkið og þar með fólkið í
landinu um að koma til hjálpar eftir
þær ógöngur, sem hinir klikkuðu
karlmenn hafa steypt sveitarfé-
laginu í. Þetta er í hnotskurn sú
veröld, sem við blasir víða. Verk-
efnið er erfitt en ekki óyfirstíg-
anlegt, því þorri fólks í landinu er
skynsamur og úrræðagóður. Betur
að sumir þeirra, sem valist hafa til
forystu, væru það líka.
Á haustmánuðum 2010 birtist í
Fréttablaðinu grein eftir einn þing-
manna Sjálfstæðisflokksins undir
heitinu Alkemistinn eða gullgerð-
armaðurinn. Höfundur grein-
arinnar, sem er doktor í hagfræði
og prófessor að auk, hefur verið
nokkuð áberandi í þjóðfélags-
umræðunni á undanförnum árum,
þvælst talsvert á milli stofnana og
fyrirtækja og er nú kominn til
starfa við þá stofnun, þar sem eng-
ar kröfur eru gerðar um menntun
og hæfni og nýtur trausts um 7%
þjóðarinnar. Greinin Alkemistinn,
sem ætlað er að vera svargrein við
greininni um klikkuðu karlmennina,
er hin skringilegasta en hins vegar
mjög í stíl þess málflutnings, sem
sjálfstæðismenn á þingi hafa tamið
sér: Hallærislegar upphrópanir, út-
úrsnúningar, lítillækkanir, hót-
fyndni og leiðinlegt þvaður um und-
irstöðuatriði þjóðhagfræði, sem
kennd er í framhaldsskólum. Óvíða
er komið að kjarna máls og eftir
lestur er sú spurning nærtæk,
hvort þar sé kominn á pall einn
klikkusinn enn. Gullgerðarmenn
Sjálfstæðisflokksins, sem ber höf-
uðábyrgð á hruninu og eftirfylgj-
andi kreppu, eins og kunnugt er,
hafa nú lagt fram tillögu til lausnar
kreppunni. Verður að telja það
nokkra kokhreysti eins og málum
er háttað eftir skipbrot trúverð-
ugleika þess flokks. Verra er þó að
þessar tillögur eru hvorki raunhæf-
ar né framsæknar og ólíklegar til að
hafa nokkur áhrif nema slæm. Þær
byggjast á úreltri hugmyndafræði
og eru mjög í anda þess græðgislífs,
sem lifað var fyrir hrun. Við blasir,
að Sjálfstæðisflokkurinn er sá sami
sem fyrr, þótt skipt hafi verið um
nokkur andlit.
Eitt aðalatriði framangreindra
tillagna er að halda áfram hinni
áhættusömu virkjanastefnu, ganga
purkunarlaust á náttúruperlur
landsins til dýrðar Mammoni, Sjálf-
stæðisflokknum og erlendum auð-
hringum en til óþurftar fólkinu í
landinu. Skyldi það nú standa til?
Það ætti ekki að hafa farið fram hjá
neinum, að sigrar eru að vinnast
nánast á hverjum degi í íslenzku at-
vinnulífi. Þar á hlut að máli hæft
fólk með nytsama þekkingu í fjölda
sprota- og smáfyrirtækja, sem
hvorki þarf illa nýttar haf-
skipahafnir né ónýtar borholur til
að vinna sér brautargengi. Það eina
sem þarf er lífvænleg umgjörð og
að fá að vera í friði fyrir klikkus-
unum, þar sem trúin hefur tekið
völdin og skynsemin heldur kjafti.
Þegar skynsemin
heldur kjafti
Eftir Sverri
Ólafsson
» Sagt hefur verið, að
taki trúin völdin
haldi skynsemin kjafti.
Sverrir Ólafsson
Höfundur er viðskiptafræðingur og
fyrrverandi sjálfstæðismaður.
Seinustu daga hefi
ég velt fyrir mér, hver
sé ávinningur og fórn-
arkostnaður með þess-
um mikla niðurskurði í
heilbrigðisþjónustunni.
Mér skilst að með nið-
urskurðinum fáist um
3 milljarðar upp í fjár-
lagahallann. Kemst
það allt til skila? Hef-
ur verið reiknað út,
hversu stór hluti niðurskurðarins
fer í atvinnuleysisbætur í stað
launa? Það er ekki eins mikill mun-
ur á launum og atvinnuleysisbótum
hjúkrunarfræðinga og t.d. launum
hjá skilanefndastóðinu í bönkunum.
Hefði ekki verið hægt að skera eitt-
hvað niður þar? Á þeim stöðum,
sem deildum verður lokað tapast
tekjur af útseldri þjónustu og svo
bætist við kostnaður við að sækja
sjúklinga og flytja á milli lands-
hluta. Ég trúi ekki að sjúklingar
eigi að borga kostnað af t.d. sjúkra-
bíl frá Húsavík til Akureyrar eða
þyrlu frá Vestmanneyjum til
Reykjavíkur. Ég hefi heyrt að út-
kall á þyrlu sé minnst 500.000 kr.
Svo er spurning, hvort þyrlan sé til
staðar að sækja t.d. konu í barns-
nauð.
Þeim mun meira, sem ég hugsa
um þetta þeim mun sannfærðari
verð ég um, að sé dæmið reiknað til
enda næst enginn sparnaður með
þessum aðgerðum. Annað sem ekki
verður metið til fjár er allt unga
fólkið, sem tapast úr
landi og kemur ekki
aftur. Mörg hundruð
hjúkrunarfólks munu
flytja úr landi, þegar
uppsagnarfrestur
rennur út. Gera stjórn-
völd sér grein fyrir, að
það eru fyrst og
fremst yngri fjöl-
skyldur, sem neyðast
til að flytja af landi
brott. Hver á að borga
af Icesave og öllu hinu,
þegar þeir sem annars
hefðu verið kjarninn í skatt-
greiðslum eru farnir? Ekki er ráð
nema í tíma sé tekið.
Vinnumálastofnun auglýsir „At-
vinnutækifæri í Evrópu“ og stendur
fyrir starfskynningu í Ráðhúsi
Reykjavíkur. Það eru aðallega
sjúkrastofnanir á Norðurlöndum,
sem óska eftir starfsfólki. Skilj-
anlegt er að Vinnumálastofnun ör-
vænti, eigandi von á fólki af spítöl-
unum úti á landi í hundraðatali á
atvinnuleysisbætur í viðbót við alla
hina. Fyrir utan monthúsið við
höfnina er þessi auglýsing eiginlega
það eina sem sést hefur frá hinu op-
inbera til að bæta atvinnuástandið.
Er hægt að hugsa sér meira von-
leysi og uppgjöf. Sagt er að at-
vinnulausum hafi fækkað. Hversu
mikið skyldi %-talan hækka væru
þeir taldir með, sem er fluttir úr
landi? Nú eru liðin 2 ár síðan AGS
lét okkur hækka stýrivexti úr 12 í
18% og það á sama tíma og flest
önnur lönd lækkuðu stýrivexti í 1%
til að halda atvinnulífinu gangandi.
Ég veit ekki hversu oft ég hefi bent
á hér í Mbl. að stýrivextir Seðla-
bankans séu drápsklyfjar á fyr-
irtæki og fjárfestingu í iðnaði. Ég
er sannfærður um að hefðu stýri-
vextir verið lækkaðir í 1%, þá hefði
ríkið sparað margfalt þá upphæð,
sem þeir telja sig geta gert með því
að leggja niður heilbrigðisþjónustu
úti á landi. Líklega eru Jón og
Gunna búin að borga krónubréfa-
eigendum í vexti margfalt þá upp-
hæð sem niðurskurðarleiðin er. Í
viðbót við það hefðu lánin, sem nú
sliga marga, ekki hækkað eins mik-
ið. Enn er hægt að lækka stýrivexti
í 0,5-1%.
Annað sem ég skil ekki er, að á
sama tíma og þessi mikli nið-
urskurður fer fram í heilbrigð-
isþjónustunni setja stjórnvöld mörg
hundruð milljónir í undirbúning fyr-
ir byggingu hátæknisjúkrahúss.
Verkefni, sem er fyrst og fremst at-
vinnubótavinna fyrir arkitekta og
verkfræðinga. Á svo að taka pen-
inga fyrir byggingunni að láni og
hvar á að fá fólk til að vinna á nýja
spítalanum? Svo er rekstrarkostn-
aðurinn.
Hefði hátæknihúsið ekki mátt
bíða, þar til við hefðum unnið okkur
meira út úr kreppunni? Þar fyrir
utan er mikið hagstæðara að byggja
og reka sjúkrahúsið á öðrum stað í
borginni, eins og ég hefi áður bent á
og rökstutt.
Í upphafi skyldi
endirinn skoða
Eftir Sigurð
Oddsson
» Annað sem ekki
verður metið til fjár
er allt unga fólkið, sem
tapast úr landi og kem-
ur ekki aftur. Mörg
hundruð hjúkrunarfólks
munu flytja úr landi.
Sigurður Oddsson
Höf. er verkfræðingur