Morgunblaðið - 26.11.2010, Blaðsíða 24

24 UMRÆÐAN Stjórnlagaþing
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. NÓVEMBER 2010
Mikilvægt er að
fulltrúar mæti á
stjórnlagaþing með
opinn hug en bíti sig
ekki fasta í eigin óska-
lista. Samtalið á
þinginu sjálfu skiptir
mestu. Eigi að síður
er rétt að gera nokkra
grein fyrir þeim
áherslun sem ég
myndi vilja taka til
umræðu. Auk þess að
ræða persónukjör, þjóðaratkvæða-
greiðslur, kjördæmaskiptinguna, al-
hliða borgaralega réttindaskrá og
jafnvel lækkun kosningaaldursins í
sextán ár myndi ég vilja skoða það í
fúlustu alvöru að skilja á milli lög-
gjafar- og framkvæmdavalds með
því að kjósa forsætisráðherra beinni
kosningu. Ýmsar útfærslur eru
mögulegar en mestu skiptir að
styrkja löggjafarhlutverk Alþingis
sem smám saman hefur koðnað nið-
ur undir oki ríkisstjórnarinnar.
Valdið hefur smám saman
streymt frá þinginu til ríkisstjórnar
sem nú er undir járnhæl leiðtoga
stjórnarflokkanna hverju sinni. Öf-
ugt við formið sem segir að þingið
velji og hafi taumhald á
framkvæmdavaldinu
hefur reyndin orðið
þveröfug, nú ráða ráð-
herrar öllu sem máli
skiptir á Alþingi. Þing-
mannafrumvarp eru nú
álitin einhvers konar
krúsídúlluverkefni á
meðan öll alvöru laga-
setning er undirbúin og
unnin í stjórnarráðinu.
Með beinu kjöri for-
sætisráðherra næðist
tryggara lýðræðislegt
taumhald á ríkisstjórn-
ina. Um leið yrðu þingmenn frels-
aðir undan þeim lamandi þrýstingi
að metnaður allra stjórnmálamanna
hljóti ávallt að standa til þess að
verða ráðherra. Þingmennska og
ráðherradómur eru eðlisólík störf
og því kann það að henta sumum
stjórnmálamönnum mun betur að
einbeita sér að þingstöfum í stað
þess að vera sífellt með augun á
ráðherrastólnum. Flestar tákn-
myndir á þingi endurspegla þá
stéttskiptingu sem er á milli ráð-
herra og óbreyttra þingmanna:
Ráðherrar eru hæstvirtir en þing-
menn aðeins háttvirtir. Ráðherran-
um er ekið í glæsibifreið að fram-
hlið þingsins en þingmenn leggja
eigin bíl fyrir aftan húsið. Aðeins
myndir af ráðherrum prýða veggi
Alþingis. Svona mætti áfram telja.
Því er nú kannski kominn tími til
að losa þingið loksins undan oki
ráðherranna og koma löggjaf-
arstarfinu aftur í hendur þing-
manna.
Bein kosning
forsætisráðherra
Eftir Eirík Berg-
mann Einarsson
Eiríkur Bergmann
Einarsson
Höfundur er stjórnmálafræðingur og
frambjóðandi til stjórnlagaþings
(2193).
Sjá má að margir
frambjóðendur til
stjórnlagaþings – og
jafnvel kjósendur og
einstaka fjölmiðlar –
telja að staða þjóð-
kirkjunnar verði meg-
inefni stjórnlagaþings
– sem við kjósum til
nk. laugardag, 27. nóv-
ember.
Ég tel hvorki nauð-
synlegt né skynsamlegt að ráða
þjóðkirkjumálinu til lykta á stjórn-
lagaþingi.
Að mínu mati er réttara að fulltrú-
ar á stjórnlagaþingi einbeiti sér að
því, sem aðeins er unnt að breyta
með endurskoðun á stjórnarskránni
– svo sem því hvort og hvernig völd
skiptist milli æðstu handhafa rík-
isvalds: Alþingis, dómstóla, forseta
og ríkisstjórnar – svo og sveitarfé-
laga sem ég vil gjarnan efla, sbr.
daglega Eyjupistla mína.
Engin þörf er á að eyða tíma
stjórnlagaþings í deilur um þjóð-
kirkjuna þar eð leysa má úr ágrein-
ingi um stöðu hennar á einfaldan
hátt, þ.e. með lögum frá Alþingi –
sem kjósendur þurfa svo að stað-
festa í þjóðaratkvæðagreiðslu. Um
þá málsmeðferð er
skýrt kveðið á í 2. mgr.
62. gr. og 2. mgr. 79. gr.
stjórnarskrárinnar.
Með þessari afstöðu
til málsmeðferðar tek
ég hvorki undir málstað
stuðningsmanna
óbreytts ástands né
kröfur þeirra sem vilja
nota stjórnlagaþing til
þess að skilja fljótt á
milli ríkis og kirkju.
Um tillögu mína – og
persónulega afstöðu –
má lesa í ítarlegra máli á Eyjunni:
http://blog.eyjan.is/gislit/2010/11/02/
adskilnadur-rikis-og-kirkju/. Báðir
hóparnir eru á villigötum að mínu
mati þar eð stjórnarskráin leysir á
lýðræðislegan hátt úr málinu með
skýrri og lýðræðislegri máls-
meðferð.
Ég hvet kjósendur því til þess að
láta afstöðu sína eða frambjóðenda
til þjóðkirkjunnar ekki ráða atkvæði
sínu nk. laugardag – enda höfum við
um nóg annað að deila nú um stundir
– svo sem ESB, Icesave, skulda-
vanda heimilanna, efnahagsstefnu
ríkisstjórnarinnar og sjálft stjórn-
lagaþingið.
Láttu þjóðkirkju-
málið ekki ráða
afstöðu þinni
Eftir Gísla
Tryggvason
Gísli Tryggvason
Höfundur er talsmaður neytenda og
býður sig fram til stjórnlagaþings.
Hætt hefur verið
við að reisa sam-
göngumiðstöð við
Reykjavíkurflugvöll.
Þess í stað á byggja
við og stækka núver-
andi afgreiðslu Flug-
félags Íslands til að
hún geti þjónað öllu
farþegaflugi um völl-
inn. Skipulag þess
rekstrar liggur ekki
fyrir en skilja má af sumum yf-
irlýsingum að stöðin eða af-
greiðslan yrði í eigu og undir
rekstrastjórn Flugfélags Íslands.
Þó að það félag sé vel rekið sem
flugfélag þá væri ekki fjárhags-
lega farsælt fyrir þjóðina og sam-
keppni að einn flugrekstraraðili
fengi slíkt tangarhald á Reykja-
víkurflugvelli. Heldur á flugstöðin
á að vera rekin af ISAVIA, op-
inbera hlutafélaginu, sem þegar
rekur alla flugvelli og aðrar flug-
stöðvar landsins. Víðast hvar rek-
ur sami aðilinn flugbrautir og
flugstöðvar enda er frá rekstrar-
og fjárhagslegum sjónarmiðum
litið á flugvöll sem eina heild er
samanstendur af samverkandi
einingum. Í megindráttum eru
annars vegar brautarkerfin öll
með tengdri þjónustu og hins
vegar flugstöðin/stöðvar. Vegna
hás fastakostnaðar standa lend-
ingargjöld aðeins undir kostnaði
við brautarkerfin þar sem umferð
er mjög mikil. Hækkun gjalda til
að það megi takast á öðrum flug-
völlum er óraunhæf því að flug
drægist þá saman eða legðist nið-
ur á marga staði, sem eru flugi
háðir. Það hefði afar neikvæð
áhrif á efnahag þjóðar. Því leggur
hið opinbera á Íslandi sem annars
staðar fram fé til flugvalla, eins
og til vega og hafna, til að svo
fari ekki. Rekstur flugstöðvar
getur hins vegar ver-
ið mjög ábatasamur.
Þar er mun auðveld-
ara að sníða stakk
eftir vexti umferð-
arinnar og eftir því
sem umferðin eykst
fjölgar möguleikum
til arðbærrar starf-
semi tengdrar flug-
stöðinni og þar með á
hagnaði rekstrarað-
ilans. Farþegafjöldi
um Reykjavík-
urflugvöll hefur nú
náð því marki. Það er réttlæt-
ismál að sá hagnaður sem þar
með skapast renni ekki til einka-
rekins flugfélags heldur nýtist
gegn halla ISAVIA á rekstri ann-
arra helstu eininga flugvallarins
eins og flugbrauta enda mundu
framlög ríkisins til ISAVIA þá
lækka. Hin ástæðan er samkeppn-
islegs eðlis. Það er ekki farsælt
að fela einu flugfélagi einokunar-
aðstoðu í rekstri flugstöðvar sem
jafnframt á að þjóna öðrum flug-
félögum sem það á í samkeppni
við. Það hlýtur þess vegna líka að
vera réttlætismál að rekstur flug-
stöðvar sé ekki á hendi flug-
rekstraraðila. Þurfa samgöngu-
yfirvöld að tryggja að svo verði.
Hvað framtíðina snertir þá vilja
ráðandi öfl í borgarstjórn Reykja-
víkur losna við flugvöllin. En er
það raunhæft nú á tímum? Ekki
er til fé til að fjármagna nýjan
flugvöll auk þess sem engin stað-
setning hefur fundist, er býður
upp á sama öryggi. Þá hefur m.a.
Sigmundur Einarsson jarðfræð-
ingur bent á að hafið er tímaskeið
með auknum líkum á eldgosum á
Reykjanesskaga. Hraun mundi
renna til sjávar í vest-norðvestur
og loka vegasambandinu milli
vallarins og Reykjavíkur. Ef eng-
inn flugvöllur væri þá í Reykjavík
kæmi upp sama staða og í eldgos-
inu í Eyjafjallajökli; allt milli-
landaflug yrði að fara um Ak-
ureyri og Egilsstaði, og flestir
sjúkraflutningar sem nú fara
flugleiðina til Reykjavíkur, yrðu
að fara landleiðina þangað. Þetta
yrði ekki nokkurra daga ástand af
og til heldur varanlegt um langt
skeið. Fjárhagslegar afleiðingar
fyrir Reykjavík yrðu skelfilegar.
Flugvöllurinn er mikill mátt-
arstólpi fyrir atvinnulíf borg-
arinnar þar sem hann er tengill
fjölda fyrirtækja og opinberra að-
ila í borginni við fólk sem þau
þjóna á landinu öllu. Eru tekjur
borgarsjóðs þar af ómældar. Ný-
legar kannanir sýna meirihluta
borgarbúa vilja flugöllinn þar sem
hann er nú eins og landsmenn
víðast hvar. Þá ber að muna að
40% landsins undir flugvellinum
eru í eigu ríkisins, ekki borg-
arinnar. Ákvörðun um að leggja
hann niður er því ekki Reykvík-
inga einna að taka því hann
snertir hag allra landsmanna. Það
hvílir því sú mikla ábyrgð á
stjórnendum Reykjavíkur sem og
Alþingi að tryggja að aðstæður
við Reykjavíkurflugvöll verði ekki
skertar frekar og að hann geti
sinnt hlutverki á sem hagkvæm-
astan máta fyrir þjóðfélagið. Höf-
uðborg án alþjóðaflugvallar er
ekki höfuðborg í raun.
Flugstöð og framtíð
Reykjavíkurflugvallar
Eftir Gunnar
Finnsson » Af mörgum ástæðum
á flugstöð Reykja-
víkurflugvallar ekki að
vera rekin af flugfélagi.
Það er ekki Reykjavík-
urborgar einnar að
ákveða framtíð hans.
Gunnar Finnsson
Höfundur er viðskiptafr. og MBA;
Fyrrv. varaframkvæmdastjóri Al-
þjóðaflugmálastofnunarinnar.
Peningamálafundur
Félags viðskipta- og
hagfræðinga fór fram
í byrjun nóvember.
Seðlabankastjóri
fjallaði í framsögu um
valkosti í peninga-
málum til framtíðar.
Seðlabankastjóra
dreymir um að stjórn-
málamenn þjóðarinnar
hætti „popúlisma“ og
fyllist ráðdeild og ábyrgð og lagði
til að þjóðarvarúð stýrði því sem
hann kallar verðbólgumarkmið
plús. Trú Seðlabankastjóra á
stjórnmálamönnum er aðdáun-
arverð, en að mínu mati óraunhæf,
og á skjön við stjórnmálasögu þjóð-
arinnar. Peningastefna byggð á
slíkum sandi getur aðeins leitt til
ógæfu.
Hægt að leysa myntvandann
Þá kom fram í máli seðlabanka-
stjóra að óráðlegt væri að taka upp
annan gjaldmiðil nema með full-
tingi þess seðlabanka sem stæði að
baki þess gjaldmiðils. Ef stefnt
væri að einhliða fastgengisstefnu
kostaði það gríðarlegan gjaldeyr-
isvaraforða og viðvarandi gjaldeyr-
ishöft, en hvoru tveggja fylgir mjög
mikill kostnaður. Þá sagði hann að
við myndum búa við verulegar
hömlur á alþjóðlegri banka-
starfsemi, svo lengi sem þjóðin
væri utan evrunnar.
Hins vegar kom fram í
máli seðlabankastjóra
að upptaka evru með
inngöngu í Evrópu-
sambandið myndi
leysa myntvandann og
færa okkur meg-
inmarkmið pen-
ingastefnunnar, verð-
og fjármálastöð-
ugleika.
Annar ræðumaður á
fundinum var Illugi
Gunnarsson, titlaður
sem alþingismaður í leyfi. Það hlýt-
ur að gefa til kynna að Illugi hygg-
ist fara aftur á þing þegar leyfinu
lýkur. Því munu sumir fagna, enda
hefur Illugi boðið sig fram sem
einn af framtíðarleiðtogum Sjálf-
stæðisflokksins. Í máli hans kom
fram að ljóst væri að kostnaður
samhliða krónunni væri umtals-
verður og að svo lengi sem við vær-
um með hana stæði valið á milli
mikilla sveiflna í hagkerfinu eða
viðskiptahafta.
Frelsi einstaklings og
frelsi til athafna?
Á landsfundi Sjálfstæðisflokksins
síðasta sumar var tekin afdrátt-
arlaus afstaða gegn aðild að Evr-
ópusambandinu. Í ályktun lands-
fundarins var samþykkt að aðildar-
umsóknin, sem nú er í gangi, yrði
dregin til baka, og þar með að um-
sóknarferlinu yrði hætt. Ekki er
raunhæft fyrir íslensk stjórnvöld að
ákveða að taka upp evru sem gjald-
miðil án þess að landið gangi í Evr-
ópusambandið. Með ályktun lands-
fundarins er því Sjálfstæðis-
flokkurinn búinn að segja sig frá
framtíðarsýn sem tryggir í senn
viðskiptafrelsi og gengis- og fjár-
málastöðugleika.
Þá vakna áleitnar spurningar.
Hvernig samræmist það stefnu
Sjálfstæðisflokksins um frelsi ein-
staklingsins og frelsi til athafna að
búa við langvarandi viðskiptahöml-
ur og gjaldeyrishöft? Hvernig sam-
ræmist það stefnu flokksins um „að
skapa skilyrði til þess að Íslend-
ingar verði að nýju í hópi sam-
keppnishæfustu þjóða heims“ að
búa við viðvarandi gengissveiflur
og fjármálaóstöðugleika? Hvort
verður í stefnuskrá Sjálfstæð-
isflokksins í næstu kosningum: Við-
varandi fjármálaóstöðugleiki eða
langvarandi viðskiptahöft?
Viðskiptahöft eða fjármála-
óstöðugleiki
Eftir Gísla Hjálm-
týsson »Hvernig samræmist
það stefnu Sjálf-
stæðisflokksins um
frelsi einstaklingsins og
frelsi til athafna að búa
við viðskiptahömlur og
gjaldeyrishöft?
Gísli Hjálmtýsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Thule Investment.
St j ó rn l agaþ ing
www.mbl.is/stjornlagathing