Eyjablaðið - 17.04.1944, Síða 1

EYJABLADID
2. tölublað
17. apríl 1944
5. árgangur
Verkalýðssomtökin sameinccst
aftur undir eitt húsþak
Verkamannafélagiö Drífandi og Verkakvennafélag-
ið Snót buðu félögum Alþýðusambandsins hér í bæn-
um að gerast sameiginlega eigendur að Alþýðuhús-
inu og fleiri eignum gömlu félaganna.
Fyrir skömmu var hér staddur
í bænum fulltr. Alþýðusambands-
ins, Jón Rafnsson. M. a. ræddi
hann við stjórnir verkalýðsfélag-
anna í bænum um eignir þær, er
gömlu verkalýðsfélögin hér,Verka-
mannafélagið Drífandi og Sjó-
mannafélag Vestmannaeyja höfðu
á sínum tíma komið sér upp og
möguleikana á því, að félög þau,
er nú starfa hér innan Alþýðusam-
bands íslands fengju þessar eignir
til umráða. — En sem kunnugt er
var S j ómannafélag V estmannaeyj a
á sínum tíma sameinað Sjómanna-
félaginu „Jötni“, án þess að sam-
komulag fengist þá um yfirfærslu
eigna þess. — Auk þess fékkst
ekki samkomulag milli viðkom-
andi aðilja, þegar Verkalýðsfélag
Vestmannáeyja var stofnað, gegn
Drífanda að tilhlutun þáverandi
sambandsstjórnar, svo að fram til
þessa hafa áðurnefnd verðmæti
verið eign Verkamannafélagsins
Drífandi og Verkakvennafélagsins
„Snótar“.
Nú hefur skipazt svo í þessum
málum, að samkomulag hefur tek-
izt milli stjórna allra viðkomandi
félaga, um að þau sambandsfélög,
sem nú eru starfandi hér í bænum
gerist sameiginlega eigendur að
þessum mikilsverðu eignum, og
ber sannaralega að fagna því sem
fyrirboða aukinnar einingar og
samstarfs félaga og einstaklinga
innan verkalýðshreyfingarinnar
hér.
Fer hér á eftir bréf Drífanda og
Snótar til Sjómannafélagsins Jöt-
unn, Vélstjórafélags Vestmanna-
eyja og Verkalýðsfél. Vestmanna-
eyja, þar sem mál þetta er nánar
skýrt fyrir lesenduih blaðsins:
f tilefni af því, að Alþýðusam-
band íslands hefur snúið sér til
vor, sem nú erum eigendur Al-
þýðuhúss Vestmannaeyja, höfum
vér í samráði við erindreka Al-
þýðusambandsins, Jón Rafnsson,
ákveðið að bjóða eign þessa þeim
verkalýðsfélögum hér, sem eru í
Alþýðusambandinu, og sendum
vér yður hér með eftirfarandi
greinargerð um mál þetta:
1. Verkamannafélagið Drífandi
sem elzta verkalýðsfélag bæjarins,
ásamt Sj ómannafélagi Vestmanna-
eyja og Verkakvennafélagi Vest-
mannaeyja (og síðar Verkakv.fél.
Snót) — hafa unnið sameiginlega
að sköpun þeirra verðmæta, sem
liggja í Alþýðuhúsinu og sjúkra-
sjóðum nefndra félaga.
2. ÖIl ofannefnd félög hafa frá
fyrstu tíð staðið opin öllu verka-
fólki — samkvæmt lögum sínum.
— Starf þeirra byggist á grund-
velli fullkomins skoðanafrelsis og
lýðræðis, þannig að lýðræðislegur
meirihluti félaganna gat ætíð not-
ið sín að því er snerti stjórn þess-
ara félaga og meðferð eigna þeirra
sem og á öðrum sviðum félags-
starfsins.
3. Á sínum tíma hófst hin
flokkspólitíska sundrung innan
verkalýðshreyfingarinnar hér. —
Verkakvennasamtökin sundrast og
Sjómannafélagið Jötunn er stofn-
að til höfuðs Sjómannafélagi Vest-
mannaeyja af flokkspólitískum á-
stæðum. — Á þessum tíma bjóða
hin gömlu félög eignir sínar hin-
um nýju félögum, ef þau vildu
falla frá sundrungarmarkmiðinu
og samþykkja að verkalýðshreyf-
ingin sameinaðist á félagslegum
og stéttarlegum grundvelli innan
Alþýðusambands íslands.
Þessi einingarbarátta gömlu fé-
laganna bar loks þann árangur, að
á árinu 1937 og árinu 1938 voru
hin sundruðu félög sameinuð inn-
an Alþýðusambandsins, þannig að
eftir stóðu Sjómannafélagið Jöt-
unn, Verkakvennafélagið Snót og
Verkamannafélagið Drífandi.
Verkakvennafélagið Snót erfði
V erkakvennaf élag V estmannaeyj a,
en þar eð þáverandi forusta Jöt-
uns vildi eigi þiggja eignir gamla
Sjómannafélagsins, gerðust Dríf-
andi og Snót réttbornir erfingjar
að húseign þess og sjóði, þar eð
S j ómannafélag V estmannaey j a var
lagt niður.
4. Haustið 1938 erVerkamanna-
félaginu Drífanda vikið úr Al-
þýðusambandinu og Verkalýðsfé-
lag Vestmannaeyja stofnað til höf-
uðs því og var hið síðarnefnda
þegar tekið inn í Alþýðusamband-
ið. Verkamannafélagið Drífandi
bauð þá strax hinu nýja félagi fé-
lagslega sameiningu á stéttarleg-
um grundvelli og bauð enn fram
eignir sínar, hús og sjóð. En hið
nýja félag þekktist ekki boðið —
því miður — en gaf hinsvegar yf-
irlýsingu þess efnis, að allir verka-
menn í Vestmannaeyjum hefðu
rétt til þess að gerast meðlimir
þess.
Til þess að bjarga því, sem
bjargað varð af einingu verka-
manna hér í bæ um hagsmunamál-
in, þ. e. kaupgjaldið, tók Drífandi
þá ákvörðun að leggja niður bein
afskipti af kaupgjaldsmálum. —
En þar eð hann hafði undir hönd-
um dýrmætar eignir, sem hann
var löglegur eigandi að og tvö af
þremur sambandsfélögum bæjar-
ins höfðu ekkert viljað um þær
hirða — ekki einu sinni taka við
þeim sem gjöf — taldi hann sér
skylt að halda sér vakandi till þess
að standa vörð um þessar eignir,
þar til svo væri málum komið, að
hin skipulagða verkalýðshreyfing
hér gæti sem heild, eða að mestum
hluta notið eignanna og gerzt
formlegur eigandi þeirra og verj-
andi.
5. Eftir að hin flokkspólitíska
sundrung hafði flæmt meirihluta
hins félagsbundna verkalýð burt
frá eignum sínum og félagsheim-
ili, Alþýðuhúsinu, féll það í hlut
Drífanda og Snótar, en þó einkum
fárra dugnaðarmanna úr þessum
félögum, að standa vörð um eign-
irnar gegn fjandsamlegum öflum
og fyrirtækjum, sem vildu tortíma
þeim, ag hefði ekki staðfestu og
drenglyndis þessa fólks notið við
á þessum tímum, má hverjum
manni ljóst vera, að verkalýðs-
hreyfing Eyjanna ætti þess nú
engan kost að gerast aftur eigandi
þessara eigna, sem vita má að nú
hafa margfaldazt að verðmæti og
menningarlegri þýðingu fyrir alla
alþýðu bæjarins, ef hún vill njóta
þeirra. — Án Drífanda og Snótar
væri nú ekkert alþýðuhús til í
Vestmannaeyjum. Þetta er stað-
reynd, sem ekki verður véfengd.
Með þá reynslu í huga, sem eig-
endur oftnefndra eigna hafa feng-
ið í þessu efni og lýst er nokkuð
hér að framan, skal það hér tekið
fram, að Drífandi og Snót telja
ekkert félag í bænum hafa nokk-
urn rétt til þess að gera kröfu til
umræddra eigna, og því síður að
eitt eða annað félag geti með
nokkrum rétti krafizt hluta af
eignum annars þessara félaga, t.
d. Sjúkrasjóðs Drífanda.
Hinsvegar eru bæði félögin við-
búinnúeinsogfyrr að gefa verka-
lýðsfélögum Alþýðusambandsins
hér kost á því að gerast sameigin-
lega eigendur að eignum sínum á
lýðræðislegum og félagslegum
grundvelli, ef um það næðist sam-
komulag.
Af öllu þessu verður dregin sú
niðurstaða sem hér segir:
a) Núverandi eigendur Alþýðu-
hússins eru reiðubúnir hvenær
sem er, að gefa öllum félögum,
sem tilheyra Alþýðusambandi
íslands og starfandi eru hér í
bæ, kost á að gerast eigendur
nefndra eigna — sömuleiðis
stendur hverju einstöku þess-
ara félaga þetta til boða að til-
svarandi hluta, ef það óskar
þess á samkomulagsgrundvelli.
b) Meginskilyrði slíkrar sameign-
ar er það, að séð verði um
með skýrum ákvæðum samn-
inga eða reglugerðar, að ein-
Frh. á 3. síðu.