Eyjablaðið - 17.04.1944, Blaðsíða 2

2
EYJABLAÐIÐ
Enn ræður FRANCO á Spáni
Eyjablaðið
Utgefandi:
Sósíalistajélag Vestmannaeyja
Ábyrgðarmaður:
Sigurður Guttormsson
Prentsmiðjan HÓLAR
Reykjavík
Leiðrétting
frá Árna og Bjarna
Það vakti óneitanlega nokkra
undrun á ritstjórnarskrifstofu
Eyjablaðsins, er hinir velþekktu
verkamenn Árni og Bjarni stóðu
þar einn góðan veðurdag innan
dyra. Og varla getur nokkur náð
okkur þó við gætum ekki legið á
þeirri staðreynd við gestina, að
hér væru heldur sjaldgæfir þeir
verkamenn, sem sýndu Eyjablað-
inu fullan fjandskap — menn sem
hötuðu verklýðshrevfinguna og
væru, hvenær sem atvlnnurekend-
um þóknaðist, reiðuhúnir til að
reka erindi þeirra meðal verka-
manna, hvort heldur væri í smáu
eða stóru.
En Bjarni, sem hafði orð fyrir
þeim félögum, bað menn stilla
skap sitt, því þeir væru einmitt
hingað komnir til þess að biðja
Eyjablaðið fyrir leiðréttingu á
því, sem eftir þeim hefði verið
haft í Víði bæði fyrr og síðar.
Þeim hefði reyndar verið hótað
með atvinnumissi, ef þeir lofuðu
ekki ritstjóra Víðis að.bulla eins
og hann lysti á þeirra kostnað, en
þeir vildu heldur verða fyrir því
ennþá einu sinni, að fást við hina
gömlu fylgju íhaldsins, atvinnu-
leýsið, en þola spott og fyrirlitn-
ingu allra heiðarlegra verka-
manna. Reyndar væri nú kannske
ekki rétt að kalla þetta leiðrétt-
ingu, því þessi viðtöl hefðu í raun-
inni hvergi átt sér stað annars-
staðar en innan veggja í höfði rit-
stjórans. En satt að segja finnst
mér nú, sagði Bjarni, að hver
maður hefði getað séð að engum
verkamanni utan geðveikrahæl-
anna hefði verið ætlandi að rag-
ast yfir því opniberlega í blöðum,
hvað kaupið væri hátt og vinnu-
tíminn sanngjarn. Annars er það
ekki samskonar recept sem „flokk-
ur allra stétta" ætlar atvinnurek-
endum, því ekki hafa menn orðið
varir við það, að þeim væri uppá-
lagt af flokki sínum að taka var-
lega til sín af réttum stríðsgróð-
ans eða kannske hefur þeim bara
yfirsést að prédika slíka lífsspeki
fyrir sjálfum sér. Aftur á móti er
Spilaborgir fasistanna eru farn-
ar að riða næsta mikið. Á hverj-
um degi berast fregnir, sem glæða
vonina um það, að senn muni ein-
ræðisherrar margra þjóða setja
upp tærnar. Mússolíni er kominn
alllangt niður stigann. Við sjáum
hylla undir afnám einræðisins í
Rúmeníu. Fasistarnir í Ungverja-
landi urðu svo skelkaðir, að Hitl-
er gat ekki treyst þeim lengur. —
Hann var farinn að óttast, að þeir
gætu ekki lengur haldið þjóðinni
í áþján. Búlgarska þjóðin þráir
ekkert heitara en losna úr viðjum
kúgunar. Hin finnsku handbendi
Hitlers sjá sitt óvænna og vilja
losa sig við hann með gætni, án
þess að þurfa um leið að slaka á
stjórnartaumunum við alþýðuna.
Um -allt þetta heyrum við meira
og minna á hverjum degi.
En hvað er um Spán? Eru lík-
ur til að Franco standi uppi með
pálmann í höndunum, þegar hin-
um harðstjórunum verður steypt
af stóli?
Franco hefur ekki þorað að
fara í stríðið með fóstbræðrum
sínum, Hitler og Mússolíni, enda
ekki hægt um vik, þar sem hann
þarf á öllu sínu að halda, til þess
að halda spænsku alþýðunni niðri.
Talið er, að 1—2 miljónir lýð-
veldissinna þjáist enn í fangabúð-
um Francos.
Það sem af er þessu stríði hefur
Franco haft hlutleysisgrímu fyrir
hálfri ásjónunni og oftast snúið
þeim vanganum að Bandamönn-
um. Hann hefur verzlað við Breta
og fengið olíu frá Bandaríkjun-
eins og þeim finnist þeir þurfi að
koma í veg fyrir það, að við
verkamenn séum að hugsa fyrir
okkur sjálfir. En ég hef nú samt
sem áður ekki trú á því, hvernig
sem þeir brölta, að þeim takist,
með ekki gáfulegri málflutningi
en Víðir hefur upp á að bjóða,
að gera skynsemi gædda verka-
menn að skynigæddum húsdýrum
atvinnurekenda.
Óneitanlega eru þeir stundum
dálítið seinheppnir íhaldsvarð-
hundarnir við Víði, því í síðasta
„viðtalinu“ er ég látinn segja:
„En það veit ég, að flestir okkar
hlægjum að rembingi þeirra, sem
ekkert útiverk vinna, en þykjast
tala máli okkar verkamanna.“
Er þetta heimska, eða gaman-
semi á kostnað núverandi og fyr-
verandi ritstjóra Víðis og skjól-
stæðinga þeirra, atvinnurekend-
anna?
um. Engum getum skal að því
leitt, hvort sú olía hefur öll verið
notuð á Spáni. Vini sínum Hitler
hefur Franco sent „sjálfboðaliða“
og látið honum í té afnot af málm-
námum Spánar. Erindrekar naz-
ista og njósnarar leika lausum
hala um Spán þveran og endilang-
an. Skemmdarverk í garð Banda-
manna hafa verið unnin í stórum
stíl. Sprengjum hefur verið komið
fyrir í skip þeirra í spænskum
höfnum. — Svo rammt kvað að
þessu, ekki alls fyrir löngu, að
Bretar sendu Franco harðorð mót-
mæli og Bandaríkjamenn tóku fyr-
ir olíusendingar, í bili. Franco lét
undan og lofaði öllu fögru, m. a.
að hætta að flytj a dýrmæta málma
t. d. wolfram, til Þýzkalands; af-
henda ítölsk skip, sem kyrrsett
höfðu verið í spænskum höfnum,
kalla heim „Bláu herdeildina“ frá
austurvígstöðvunum og reka heim
þýzka erindreka og ræðismenn frá
Tangiers. Franco er eftir sem áð-
ur „hlutlaus“.
En spænska alþýðan er ekki
hlutlaus. Hún bíður óþreyjufull
þeirrar stundar, að geta varpað af
sér oki Falangista. Flestir forystu-
menn verkalýðsins eru myrtir, í
fangabúðum, eða landflótta og al-
þýðan sjálf örmagna eftir ógnir
borgarastyrjaldarinnar og áþján
fasista, en þrátt fyrir allt er unnið
sleitulaust bæði á Spáni og í öðr-
um löndum að því að velta Franco
úr sessi.
Lýðveldisstjórnin spænska hef-
ur aldrei verið leyst upp. Dr. Ne-
grin, forsætisráðherra hennar, er
í Bretlandi og del Vayo, utanríkis-
málaráðherra, er í Bandaríkjun-
um og báðir líta svo á, að þeir
séu báðir embættismenn spænska
lýðveldisins. Þeir eru studdir af
sósíalistum, kommúnistum, frjáls-
lynda lýðveldisflokknum, Katalón-
íumönnum og Böskum. Þó að þeir
séu ekki viðurkenndir sem útlæg-
ir, en löglegir ráðherrar Spánar,
hafa þeir að baki sér meira af
þjóð sinni en hægt er að segja
um sumar aðrar lapdflótta stjórn-
ir. —
Þá hafa þeir Príeto og Barrió,
sem kunnir eru frá tímum borg-
arastríðsins, gert tilraun til að
mynda spænska stjórn utan Spán-
ar. Þeir dvelja báðir í Mexíkó.
Þeir bjuggust báðir við að njóta
meiri skilnings og samúðar í Ame-
ríku með því að útiloka kommún-
ista frá þátttöku, en tilraun þeirra
fór í hundana.
Spænskir konungssinnar í Lon-
don ala þær vonir í brjósti, að
takast megi að gera Júan, son
Alfonsar XIII. að konungi á Spáni
og hafa reynt að tryggja sér
stuðning Breta, en hefur lítið orð-
ið ágengt. Konungssinnar eru
svarnir óvinir Francós.
Það er víst, að Franco verður
ekki lengi fastur í sessi, eftir að
hinum harðstj órunum í Evrópu
hefur verið steypt. Spænska alþýð-
an heimtar sinn rétt og alþýða
annarra landa mun sjá um, að
hann verði ekki af henni svikinn
að nýju.
.... YMISLEGT....
Málshöfðun
Ragnar nokkur Halldórsson, sem
gerður var ritstjóri Víðis á einu
af þrengingarárum blaðsins, hefur
nú höfðað mál gegn Eyjablaðinu,
sennilega að mestu vegna ummæla
er blaðið taldi sig ekki geta haft
upi inanninn, eins og á stóð.
Aðalfundur Sparisjóðsins
Aðalfundur Sparisjóðs Vest-
mannaeyja var haldinn 2. apríl s.l.
Hafði sjóðurinn starfað rúmlega
8 mánuði á síðastliðnu ári.
Reikningar sjóðsins voru sam-
þykktir. Þeir sýndu, að alls hafði
verið lagt inn í sjóðinn sparifé,
sem nemur kr. 269.246.56, en kr.
81.956.50 teknar út. Hlaupareikn-
ingsviðskipti námu alls kr. 694.-
052.98 inn og kr. 642.525.39 út.
Reksturshalli var nokkur á árinu,
eða kr. 5.464.99 og getur það tæp-
lega talizt óeðlilegt, þar sem hér
er um að ræða fyrirtæki á algeru
byrjunarstigi, enda hafði sjóður-
inn raunverulega fengið inn tekj-
ur, sem nema rúmum þrem þús-
undum fram yfir það, sem tekið
er með á reikninga, þar sem eru
forvextir af víxlum er ganga inn
á árið 1944.
í stjórn sjóðsins voru þessir
menn kosnir af hálfu ábyrgðar-
manna: Helgi Benediktsson, Þor-
steinn Þ. Víglundsson og Sigurjón
Sigurbjörnsson. Hinn síðasttaldi
kemur í stað Kjartans Ólafssonar
á Hrauni, en hinir tveir eru endur-
kosnir. — Guðlaugur Gíslason og
KarlGuðjónsson eiga sætiístjórn-
inni, kosnir af bæjarstjórn. Þor-
steinn Þ. Víglundsson er formað-
.... •
ur stjornarmnar.
Á bæjarstjórnarfundi 3. apríl
var kosin nefnd í húsmæðraskóla-
málið. í henni eiga sæti: Eyjólfur
Eyjólfsson, Hinrik Jónsson, Sig-
ríður Magnúsdóttir, Höfn, Þorst.
Víglundsson, en Kvenfélagið Líkn
á að tilnefna einn mann.