Eyjablaðið - 01.05.1944, Blaðsíða 2

2
EYJABLAÐIÐ
Eyjablaðið
Utgefandi:
Sósíalistajélag Vestmannaeyja
Ábyrgðarmaður:
Sigurður Guttormsson
Prentsmiðjan HÓLAR
Reykjavík
Lýðveldismálið
Fyrir dyrum stendur nú þjóðar-
atkvæðagreiðsla um uppgöngu
sambandslagasamninganna við
Dani, svo og um lýðveldisstjórnar-
skrána. Svo má heita, að allir ís-
lendingar hafi sameinazt í máli
þessu um hina einu heiðarlegu
lausn í lýðveldismálinu, þ. e. stofn-
un lýðveldis á íslandi, þegar á
þessu vori.
Flestir þeir, er hófu andóf gegn
því að stíga nú þetta lokaspor í
frelsisbaráttu þjóðarinnar, hafa nú
að nokkru eða öllu látið undan síga
fyrir ofurmagni hins íslenzka þjóð-
arvilja. Þó kvað vera einhver and-
ófsdeild við lýði á Akureyri, en
vonandi er — mannanna sjálfra
vegna — að deild þessi endurskoði
afstöðu sína fyrir kjördag.
Þetta mál ætti að vera upphafið
yfir allar deilur og arg. Ef einhverj-
ir menn þjást af svo sjúklegri
„kurteisi“ gagnvart Dönum og hin-
um ágæta konungi þeirra, að þeir
sjá einhverja ókurteisi eða óvin-
semd í því, að við notum óvéfengj-
anlegan rétt okkar til þess að taka
mál okkar í eigin hendur, ættu þeir
sem íslendingar að sýna þá smekk-
vísi að láta ekki á neinu bera.
Enda þótt við skellum engri
skuld á nútíma-Dani fyrir kúgun,
arðrán og aðra glæpi forfeðra
þeirra í garð hinnar íslenzku þjóð-
ar, höfum við þó fullan rétt til þess
að vera minnugir okkar eigin þjóð-
arsögu.
Enda er það víst, að þjóð, sem í
þrengingum hefur sýnt jafn lýð-
ræðislegan þroska og slíka ást á
frelsinu, sem Danir nú hafa sýnt í
viðureign sinni við hina þýzku
kúgara, myndi fyrirlíta þá þjóð,
sem ekki þekkti sinn vitjunartíma
og hikaði við að hleypa frelsinu
inn, þegar það byðist. Danska
þjóðin í dag hefur engan grund-
völl til þess að skilja eða meta
„kurteisi“ „lögskilnaðarmanna“
nema á einn veg: sem liðhlaup við
þjóð sína á úrslitastund. — Sem
betur fer er það nú sýnt, að lið-
hlauparnir verða örfáir — og von-
andi leyfir enginn íslendingur sér
að fylla slíkan flokk, þegar gengið
verður til atkvæða.
Formenn verkalýðsfélaganna
segja álit sitt um næstu verkefni verkalýðshreyfingarinnar hér
Eyjablaðið lagði eftirfarandi spurningu fyrir alla formenn verka-
lýðsfélaganna í bænum: Hver telur þú brýnustu verkefni verka-
lýðshreyfingarinnar hér? Svör þeirra birtir Eyjablaðið hér og
lætur um leið í ljós þá ósk sína að giftusamlega megi takast að
leysa þau verkefni sem fyrir liggja
Tryggvi Gunnarsson
form. Vélstjórafél. Vestmannaeyja
svarar þannig:
Það liggja að sjálfsögðu mörg
og mikil verkefni fyrir hendi hjá
okkur í verkalýðsfélögunum og
mun ég hér ekki geta gefið neitt
verulegt yfirlit um það, hvað fyrir
liggur í heild. Ég tek því þann kost-
inn að skýra aðeins frá einu máli
og eins og nú standa sakir, því allra
nauðsynlegasta.
Stjórnir verkalýðsfélaganna eru
yfirleitt allar skipaðar mönnurn,
sem mjög eru bundnir við störf og
þótt það sé í alla staði eðlilegt og
sjálfsagt að starfandi menn í hverri
grein veiti málefnum stéttar sinnar
forystu, þá fylgir sá böggull þar
skammrifi, að lítið er hægt að
sinna þeim málum, sem nær dag-
lega þarf að taka til úrlausnar.
Það er mjög algengt að samn-
ingar verkalýðsfélaganna við at-
vinnurekendur séu sniðgengnir
eða brotnir og einstaklingarnir,
sem fyrir því verða eiga kröfu á
aðstoð stéttarfélags síns, en slík að-
stoð verður eins og nú hagar til
allsendis ófullnægjandi.
Verkalýðsfélögin þurfa að hafa
sinn samastað, þar sem gefnar
væru upplýsingar um samninga og
En svo er önnur*hlið málsins.
Það er að vísu gott, að sem flestir
íslendingar — helzt allir — séu
einhuga í þessu máli, en það er ekki
nóg. Menn verða líka að láta vilja
sinn koma fram við þjóðaratkvæða
gréiðsluna. Það er nauðsynlegt, að
fá fram — ekki einasta mikla —
heldur fullkomna einingu hinnar
íslenzku þjóðar um þetta mál. Það
er sterkt vopn gegn ásælni erlendra
þjóða, ef hver einasti atkvæðisbær
íslendingu- lætur í ljós vilja sinn í
máli þessu, þann vilja, að íslenzka
þjóðin sé sjálfstæð, fullvalda þjóð.
Það er vitanlega öllum ljóst, að
lýðveldisstofnunin og sjálfstæði
landsins er ekkert lokatakmark í
frelsisbaráttu íslenzkrar alþýðu og
hún geti að því loknu lagt árar í
bát, síður en sv.o. íslenzk alþýða
mun eftir sem áður þurfa að heyja
hagsmuna- og frelsisbaráttu við ís-
hvað annað, sem að starfinu lýtur
og stéttarfélögunum við kemur,
heimt væru inn gjöldin til verka-
lýðsfélaganna og sinnt væri þeim
umkvörtunum, sem félagarnir
kynnu að þurfa að gera.
En til þess að koma á fót slíku
skrifstofuhaldi er ekkert einstakt
félag nægilega fjársterkt, en sam-
einuð geta Alþýðusambandsfélög-
in fjögur staðið straum af slíku, þó
þarf ef til vill að hækka árgjöld
sumra félaganna nokkuð vegna
þessa.
Mál þetta hefur þegar verið
nokkuð rætt í félögunum og mun
það hvarvetna hafa fengið góðar
undirtektir. Þess verður því von-
andi skammt að bíða, að hugmynd
þessi komist í framkvæmd.
Margrét Sigurþórsdóttir
íorm.Verkakvennafélagsins Snótar
svarar þannig:
i
Ég álít að aðalverkefni hvers
verkalýðsfélags sé að standa vörð
um hagsmuni verkalýðsins og
vinna að bættum kjörum hans á
öllum sviðum. Þetta krefst þrot-
lausrar árvekni. — Það sem ég tel
mestu skipta hjá okkur Eyjabúum
nú sem stendur er að efla samstarf
þeirra félaga, sem hér eru, en um
lenzka yfirstétt, unz skipulag sósíal-
ismans er komið á.
En þessi staðreynd má engum ís-
lenzkum alþýðumanni villa sýn í
þessu máli. — Við erum nú að
stíga lokasporið í frelsisbaráttu ís-
lenzku þjóðarinnar gegn erlendu
valdi, baráttu, sem beztu synir
þjóðarinnar hafa háð um aldir, og
nú má enginn íslendingur bregð-
ast-, enginn leiða hjá sér að stíga
slíkt lokaspor með sinni eigin þjóð.
Eyjablaðið vill hér með láta í
ljós þá ósk og von, að enginn Vest-
manneyingur láti sig vanta að kjör
borðinu við þj óðaratkvæðagreiðsl-
una, sem nú stendur fyrir dyrum.
Sýnum, að Vestmanneyingar séu
ekki eftirbátar annara landsmanna
í hollustu við málstað frelsis og
sjálfstæðis þjóðarinnar.
Á. G.
það hefur verið rætt í þeim öllum
og hefur það mál fengið góðan
byr.
Stórt spor í þessa átt væri stigið,
ef hér yrði myndað fulltrúaráð
þeirra verkalýðsfélaga sem hér
starfa, á líkum grundvelli og er t. d.
í Reykjavík.
Við Snótar-konur þykjumst hafa
lagt nokkurn skerf til þess, að vekja
verkalýðsfélögin hér til meiri ein-
ingar, með því að bjóða þeim að
gerast sameiginlega með Snót eig-
endur að Alþýðuhúsinu, en eins og
kunnugt er, hefur Snót ásamt Dríf-
anda, sem ekki er í Alþýðusam-
bandi íslands, verið eigandi húss-
ins.
Þá fyrst er málefnum verkalýðs-
samtakanna borgið, þegar hann
stendur sem ein heild um hags-
munamál sín og 'gegn hvers konar
árásum sem á hann kunna að verða
gerðar, án tillits til pólitískra skoð-
ana eða ágreinings um önnur mál.
Agúst Þórðarson
iorm. Verkalýðsfélags Vestm.eyja
svarar þannig:
Sameiningu verkalýðsins, án
nokkurrar þátttöku í pólitískum
málum, tel ég brýna nauðsyn.
Sigurður Steiánsson
form. Sjómannafélagsins Jötuns
svarar þannig:
’ Ég býst við að flestir verkamenn
og verkakonur, að ógleymdum sj ó-
mönnunum, mundu svara spurn-
ingunni á þá leið, að nauðsynlegast
sé að koma á fót nánara samstarfi
á milli verkalýðsfélaganna, en ver-
ið hefur til þessa.
Það hefur verið til athugunar
hj á þeim félögum hér, sem eru í Al-
þýðusambandi íslands, að reyna
að koma á laggirnar sameiginlegri
skrifstofu og hafa þar fastan starfs-
mann. Mál þetta hefur alls staðar
fengið góðar undirtektir.
Nauðsyn trausts samstarfs verð-
ur Ijósust ef athuguð er saga verka-
lýðsmálanrja hér í Vestmannaeyj-
um á undanförnum árum en sundr-
ung sú, sem verið hefur í þeim
málum hefur staðið eðlilegri þró-
un verkalýðshreyfingarinnar mj ög
fyrir þrifum.
Ég vil rétt drepa á eitt mál, sem
ætla má, að auki samvinnu verka-
lýðsfélaganna hér og treysti félags-
lega einingu þeirra, en það er hið
góða tilboð Snótar og Drífanda um
að Alþýðuhúsið og aðrar eignir
þeirra verði sameiginleg eign