Eyjablaðið - 19.01.1984, Blaðsíða 2

2
EYJABLAÐIÐ
EYJABLAÐIÐ
Ritnefnd:
Sveinn Tómasson Edda Tegeder
Ragnar Óskarsson (ábm.) Elías Bjömsson
Inga Dröfn Ármannsdóttir Oddur Júlíusson
Baldur Böðvarsson Ármann Bjarnfreðsson
Útgefandi: Alþýðubandalagiö í Vestmannaeyjum
Tölvusetning og offsetprentun: Evrún h.f. Vm.
__________________________________________/
*
A enn að skerða kjörin?
Á nýliðnu ári kom berlega í ljós hvern hug ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar ber til íslendinga. Megin-
þættir þeirrar efnahagsstefnu sem ríkisstjórn hans fylgir
miða að því að skipta þjóðinni í tvo hópa, hina fátæku
og hina ríku. Alþýða landsins er kölluð til þess að
greiða niður verðbólguna á meðan braskarar og milli-
liðir ýmiss konar fá hvert tækifærið á fætur öðru til að
svala gróðafíkn sinni hindrunarlaust. Sjaldan eða aldrei
hefur ríkisstjórn opinberað fyrirlitningu sína á launa-
fólki á eins augljósan hátt og sú sem nú situr. Nú er svo
komið á mörgum heimilum í landinu að endar ná
hreinlega ekki saman og fólk horfir með kvíða til
framtíðarinnar. Og framtíðin er ekki björt hjá því fólki
sem við lökust kjörin býr. Á því ári sem nú er hafið ætlar
ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar nefnilega enn að
halda áfram við þá iðju sína að skerða kaup og kjör
þeirra sem síst mega við því en láta hina sem betur mega
sín sleppa.
Ríkisstjórnin hefur nú í hyggju að láta almenning
greiða fyrir ýmiss konar þjónustu sem fram til þessa
hefur verið veitt endurgjaldslaust. í þessu sambandi er
nærtækast að benda á það gjald sem ætlunin er að
innheimta af þeim sem þurfa að leggjast á sjúkrahús.
Nái þær hugmyndir fram að ganga er stigið stórt skref
aftur á bak, skref sem hafa mun ófyrirsjáanlegar afleið-
ingar í för með sér og kollvarpa því öryggi í heilsugæslu
sem Islendingar hafa búið við nú um langt skeið. Pessi
stefna hefur það einfaldlega í för með sér að efnahagur
fólks getur ráðið úrslitum um hvort það geti notið svo
sjálfsagðra réttinda sem heilsugæslan er.
Sjúkrahúsgjaldið er hins vegar ekki eina dæmið af
þessu tagi því sama eða svipuð aðför er fyrirhuguð að
margs konar annarri félagslegri þjónustu. Með sama
áframhaldi verður þess ekki langt að bíða að markaðs-
hyggjan yfirtaki alla þætti íslensks þjóðlífs, hvarvetna
sem unnt verður að koma henni við. Má t.d. ekki búast
við því að þeir menn sem heimta vilja gjald af sjúkl-
ingum fari að krefjast þess að upp verði tekin skólagjöld
og menntun þar með gerð að forréttindum þeirra sem
aurana eiga líkt og tíðkaðist fyrr á öldum. Jú, því miður
bendir ýmislegt til þess að sú verði þróunin ef ekkert
verður að gert.
En hvað er unnt að gera til þess að hindra fyrirætlanir
á borð við þær sem hér hafa verið nefndar nái fram að
ganga? Eina raunhæfa leiðin er sú að almenningur rísi
upp og mótmæli kröftuglega og knýi ríkisstjórnina til
þess að Iáta af linnulausum árásum sínum á kaup og
kjör almennings. Best væri auðvitað að ríkisstjórnin
hrökklaðist frá völdum en ef það gerist ekki þarf að
koma fyrir hana vitinu og það fyrr en seinna.
Æska án fíkniefna
Það hefur sjálfsagt ekki farið framhjá neinum að
fíkniefnaneysla hefur vaxið stórlega hérlendis að
undanförnu. Alls konar áður óþekkt efni virðast nú
vera orðin algeng og að því er virðist er afar auðvelt
fyrir neytendur að verða sér úti um þau efni sem
fíkniefnamarkaðurinn hefur yfir að ráða. Þessi aukna
fíkniefnaneysla er þeim mun uggvænlegri þegar þess er
gætt að í hópi neytenda er æ yngra fólk með hverju
árinu sem líður.
Það er nauðsynlegt að snúa þessari þróun við því
mikið er í húfi. Hér dugir ekki minna en öflugt þjóðar-
átak gegn því böli sem fíkniefnaneyslan er. Foreldrar,
kennarar og aðrir þeir sem að uppeldismálum starfa
verða að leggjast á eitt og fræða æskuna um þá hættu
sen fíkniefnaneyslan hefur í för með sér því markviss
fræðsla er tryggasta leiðin til að ná megi árangri. —R.Ó.
Dálítil upplýsing um
,, K yó t afr um varpið ’ ’
Framhald af 1. síöu
til hefur fyrirfundist í lögum um
veiðar í fiskveiðilandhelginni
um stjórn fiskveiða, hefur verið
hjá ráðherra. Eina breytingin í
þeim efnum nú, er að í athuga-
semdum með frumv. er sér-
staklega áréttað og lögð áhersla
á. að náið samráð verði haft við
hagsmunaaðila um fram-
kvæmdina og í lagatextanum
segir (í fyrsta sinn): Hafa skal
sarnráð við sjávarútvegsnefndir
Alþingis um framkvæmd á
ákvæðum greinar þessarar (1.
gr.) og skal nefnclunum gerð
grein fyrir reynslu og árangri
aðgerða á hverjum tíma.
Aðrar ástæður fyrir and-
stöðu voru að því er virðist
byggðar á misskilningi, eðæ
einungis því að vera á móti
sjávarútvegsráherra.
Það er auðvitað skiljanlegt,
að þeir aflamenn, sem besta
aðstöðu hafa haft til að ná
þorski, einskum togaraskip-
stjórar á Vestfjörðum, vilji
helst mega veiða frjálst eins og
fram að þessu, en þegar afli
verður að dragast saman eins
og raun ber vitni, verður aug-
Ijóst, að til sérstakra aðgerða
þarf að grípa.
Það er þeim ljóst, sem í þessu
vinna, að aðferð skrapdaga-
kcrfisins dugar, meðan unnt er
að hlífa einum eða fleiri fiski-
stofnum á kostnað annarra. Nú
er það óbrúklegt vegna þess að
allir helstu fiskistofnar eru
þegar ofveiddir.
Það er einnig deginum Ijós-
ara, að best væri ef allir gætu
hagað sínum veiðum að vild og
engar takmarkanir væru lagðar
á aflaklær í sjómannastétt, en til
þess vantar einfaldlega fisk og
til þess er fiskiflotinn allt of stór
og afkastamikill.
Af þessum augsýnilegu
ástæðum taldi ég nauðsynlegt
að vinna að því eftir mætti, að
þessar stjórnunarheimildir
næðu fram að ganga.
Þingmönnum ber að mínum
dómi skylda til þess fyrst og
fremst að taka afstöðu með það
fyrir augum að velja skynsam-
legustu leiðirnar, jafnvel þó
engar þeirra séu ákjósanlegar
né fullgóðar. hvað þá vinsælar.
Garðar Sigurðsson.
Hver er réttur
fólks í veikindum?
Þrátt fyrir að ákvæði laga um
veikindi verkafólks séu óvenju-
skýr í samningum hefur reynst
miserfitt að fá greitt samkvæmt
vottorði. Ýmsar ástæður
virðast vera fyrir því og hefur
heyrst frá sumum að verk-
stjórar taki mjög illa á móti
fólki sem kemur með vottorð
vegna veikinda, þeir setji upp
leiðindasvip og bendi jafnvel á
hve mörg vottorð viðkomandi
hafi fengið o.s.frv. Sumir þeirra
minnast jafnvel á uppsagnir og
brottrekstur ef vottorðin verða
„of mörg”.
Það vill nú svo til að fólk
getur fengið ýmsa kvilla t.d.
hálsbólgu, kvef, flensu o.fl. og
geta þá vottorð orðið mörg á 12
mánaða tímabili.
Um þetta segir í „Túlkun
kjarasamninga, Vinnumál I.,
fyrri hluta”, sem gefið er út af
Vinnuveitendasambandi ís-
lands 1978 í 10. gr. bls. 14, en
sú túlkun virðist leggjast þungt i
suma:
— Spurning: Á fólk sem rétt á
til allt að 4 vikna veikinda-
greiðslum rétt á 4 vikum
samanlagt á ári eða 4 vikum í
hvert sinn?
— Svar: Samkvæmt dómi að
því er framkvæmd laga nr. 16/
1958 varðar ber að greiða allt
að 4 vikur samanlagt á hverju
12 mánaða tímabili.
í gr. 11 á sömu síðu eru
áframhaldandi vangaveltur um
rétt til launa í veikindum en þar
segir:
— Talið hefur verið, sbr. 10.
gr. hér að ofan aö veikinda-
dagaréttindi giltu um hvern
sjúkdóm sérstaklega, en hins
vegar samanlagt ef sami sjúk-
dómur tæki sig upp að nýju.
Hvað þá ef samkynja smitsjúk-
dómur t.d. hálsbólga, kvef
hrjáir manninn aftur og aftur?
— Svar: Verða sennilega að
teljast aðskilin og sjálfstæð
tilvik. þ.e. ef manninum er
batnað. Veikindaréttindi
stofnast að nýju þótt sams
konar smitunarsjúkdómur geri
vart við sig síðar ef það er ekki
beint framhald fvrri veikinda.
Eftir að hafa lesið þessa
túlkun at vinnurekenda er í raun
erfitt að skilja framkomu
ýmissra verkstjóra þegar fólk
kemur með vottorð sín.
Að lokum læt ég fylgja upp-
lýsingar um frekari réttindi
verkafólks í slysa- og veikinda-
tilfellum. Vonandi geta sem
flestir nýtt sér þær upplýsingar.
Verkafólk sem forfallast frá
vinnu vegna slyss við vinnu á
beinni leið frá vinnu eða vegna
atvinnusjúkdóma sem orsakast
af henni skal fá greidd laun sem
hér segir:
1. Fvrir hvern atvinnusjúkdóm
og slys:
Allt verkafólk skal fá greidd
laun fyrir dagvinnu í allt að 3
mánuði. Auk þess skal það á
fyrsta ári hjá sama atvinnu-
rekanda eigi missa neitt af
Iaunum í hverju sem þau eru
greidd í 2 daga fyrir hvern
mánuð.
2. Fyrir hvern atvinnusjúkdóni
og slys:
Eftir 1 ársamfellt: 1 mánuöá
fullum launum auk dagvinnu-
launa í 3 mánuði. 4 mánuði alls.
3. Fyrir hvern atvinnusjúkdóm
og slys:
Eftir 3 ársamfellt: 1 rnánuðá
fullum launum, auk dagvinnu-
launa í 4 mánuði, 5 mánuði alls.
4. Fyrir hvern atvinnusjúkdóm
og slys:
Eftir 5 ár samfellt: 1 mánuð á
fullum launum auk dagvinnu-
launa í 5 mánuði, 6 mánuðir
alls.
Almenn veikindi:
Þegar um er að ræða sjúk-
dóma aðra en atvinnusjúk-
dóma og slys önnur en vinnu-
slys skulu launagreiðslur vera
með eftirtöldum hætti:
1. Á fyrsta starfsári hjá sama
atvinnurekanda: 2 dagar á
fullum launum fyrir hvern unn-
inn mánuð fyrir hvern sjúkdóm.
2. Eftir eitt ár samfellt: Einn
mánuð á fullum launum fyrir
hvern sjúkdóm.
3. Eftir þrjú ár samfellt: Einn
mánuð á fullum launum, auk
dagvinnulauna í einn mánuð
fyrir hvern sjúkdóm.
4. Eftir fimm ár samfellt: Einn
mánuð á fullum launum auk
dagvinnulauna í tvo mánuði
eða 3 mánuðir samtals fyrir
hvern sjúkdóm.
Verkafólk er hvatt til að
kynna sér rétt sinn til launa í
veikindum sínum, rétt sem
áunnist hefur með áralangri
baráttu og samstöðu verka-
fólks. “ —S.H.
TIL
ATHUGUNAR
Þegar minnst er á markaðshyggjuna kemur nafn Miltons
Friedmans ósjálfrátt upp í hugann. Friedman þessi og
hagfræðikenningar hans hafa verið eitt helsta átrúnaðargoð
frjálshyggjupostula Sjálfstæðisflokksins eins og kunnugt er.
Nú hefur Friedman verið afhjúpaður sem hreinn og beinn
svindlari því hann hefur vísvitandi falsað staðreyndir í
rannsóknum sínum til þess að komast að ákveðnum niður-
stöðum. Lítið hefur hins vegar heyrst frá þeim frjáls-
hyggjumönnum innan Sjálfstæðisflokksins um þetta mál
enda fer þeim líklega best að segja sem minnst. Eitt er víst
að falsspámann sem Friedman þýðir lítið að bjóða íslend-
ingum í framtíðinni.
Skyldi nokkrum hafa dottið í hug að tæpum tveimur
árum eftir að sjálfstæðismenn í Vestmannaeyjum lofuðu
kjósendum sínum lækkun gjalda ætla þeir að innheimta hæsta
leyfilega útsvar af bæjarbúum? Og skyldi nokkrum hafa
dottið í hug fyrir tæpum tveimurárum að sjálfstæðismenn í
Vestmannaeyjum ætluðu að hækka gjaldskrá Fjarhitunar
um 26% á árinu 1984? .
—Felagi.