Eyjablaðið - 23.12.1984, Blaðsíða 9

EYJABLAÐIÐ
9
hann til aögerðar 3-4 háseta-
hluti af þeim bát. Var Sigurður
nú hættur að róa á vetrarvertíð
og fór nú í aðgerð með mér.
Sigurður var silfursali (útibú frá
Reykjavík). Seldi þá fyrir gull-
smið syðra. Því var það stund-
um, þá er aðgerð stóð sem hæst
að einhver af fínni frúm bæjar-
ins var komin í skartgripahug-
leiðingum. Þurfti Sigurður þá
stöku sinnum að fara frá vegna
þeirrar höndlunar. Leit ég
þessa verslun heldur óhýru
auga. —
23. febrúar á minnisblöðum:
„Allmikili afli í dag. Borga
skuldir. (Líklega tekið lán til að
borga þær). í kvöld stórhríð og
kyngdi niður óhemjumiklum
snjó”.
24.2. „Bjóst við að báturinn
væri í landi, en það brást.
Óskemmtileg aðkoma i krónni.
Kuldi mikill og sundið (króar-
sundið) hálffullt af snjó”.
Frá 20. febrúar til mánaðar-
móta mikill afli, 12-1900 í
róðri. Eftir miðjan mars gerði
mikla aflahrotu, fengu margir
bátar 25-3000 í róðri. 15. mars
kom Maggý með 2000. Ekki
svo lítið á 17 tonna bát. „Nú er
það þorskurinn sem ræður og
regerar”.
21. rnars. „Tókum slurk af
salti í okkar fínu salarkynni”.
Vinnupláss svo borulegt að
varla var hægt að sækja salt
nema í einn róður í senn þá er
vel aflaðist. Dálítið gat bjargað
í bili þegar saltfiski var pakkað
til útflutnings. Það var kallað
að selja upp úr salti. —
Þá var kominn aprílmánuður
og þá brást ekki afli áður fyrr.
2. apríl: „Á lappir klukkan 8
til að undirbúa pökkun á salt-
fiski. Byrjað á því kl. 11. Unnið
við þetta til kl. 12 á miðnætti.
Þá ógert að 700 sem liggja til
morguns”.
3. apríl: „Klukkan 6 í
morgun byrjuðum við á aðgerð.
Lokið laust eftir hádegi. Þá
ekki saltkorn til ... Um kvöld-
ið búinn að fá inflúensu”.
5. „Skárri af inflúensunni.
Umsaltað til hádegis til þess að
fá pláss. Fórum þá að salta 3ja
daga gamlan fisk. Hlutamenn
eiga hann. Klukkan 6 sd. farið
að fletja. Klukkan 9 kom Guð-
mundur frá Sandlæk og vann
með okkur þar til lokið var
aðgerð þann daginn”.
10.4. „Maggý kom kl. 1 með
1700 og út aftur. Ekkert salt og
enran bíl að fá. Var búinn að
fletja þegar báturinn kom aftur
klukkan 11 um kvöldið; þá allt
ósaltað. Ókum fiskinum í kös
undir gaflinn á Svartahúsinu.
Geymdum þar úti 600 fiska.
Önnur 600 ósaltað inn í kró.
Ekki saltkorn til. Svona er
„situationen" í húsinu því".
Fiski úr seinni róðri var ekki
hægt að koma í hús vegna pláss-
leysis.
Næsta dag var aflinn meiri.
Stóðum við Sigurður í kösinni
frá kl. 7 að morgni til miðnættis
og höfðum ekki undan. í þrent
róðrum fékk báturinn á 8.
þúsund af þorski.
20 apríl (laugardag fyrir
páska). Tvíróið í dag. Aflinn
hjá Maggý hátt í 3 þúsundir.
Lukum aðgerð kl. 3 um nótt-
ina.
1. maí. Allir bátar á sjó og
mikill afli. Engin hátíðarhöld.
i
Enn átti ég eftir að ríkja með
sóma og sann á hinum há-
timbruðu Pöllum í tver vertíðir,
1936 og 1937. 1936 dróst að
vertíð hæfisy vegna verkfalls.
Þetta var fremur léleg vertíð,
öngvar stórar aflahrotur. Af-
koma fór versnandi, var þó
vond fyrir.
1. maí var mikil kröfuganga,
talið að a.m.k. þúsund manns
hafi verið í göngunni. —
Vertíðin 1937 var slæm.
Margir slyppifengir í lokin. í
febrúar og mars voru sjóveður
góð, en afli rýr. Þó kom ein stór
hrota í apríl. Þá tvísótti Guðni
formaður á Maggý einn daginn.
í Kötukró komu þá 700
þorskar vænir og fylltist sölt-
unarplássið. Það var nú ekki
meira að láta. En þetta stóð
ekki lengi. —
Eftir þessa vertíð hætti Sig-
urður í Skuld útgerð. Ég réðst
þá til Jóns Ó. E. Jónssonar.
Hann átti einn fjórða í Tjald-
inum, 12 tonna bát. Herbergi
og fæði í Skuld eins og áður. Má
segja, að þar væri annað heimili
mitt þennan kreppuáratug og
ekki á kot vísað.
Jón Ó. E. er Eyfellingur.
Hann er skáldmæltur eins og
fleiri úr þeirri sveit, vélsmiður
að mennt. Stafirnir Ó. E.
standa fyrir Ólafur Eymunds-
son. Er það góð aðgreining frá
hinum mörgu Jónum Jónsson-
um.
Eftir átta vertíðir voru Pall-
arnir kvaddir með öngvum
söknuði, þetta víti aldarinnar. •
Fiskhús Jóns Ó. E. var stein-
hús, stóð sunnan Strandvegar.
austan Formannabrautar,
Lifrarbræðsluskúrarnir gömlu
nokkra faðma frá Bæjarbryggj-
unni.
I húsinu var þægilegt vinnu-
pláss, en þó í minna lagi þeear
vel fiskaðist. Varð því að ifm-
salta allmikið af fiski uppi á
Ioftinu.
Afli var tregur þær þrjár ver-
tíðir sem ég var hjá Jóni Ó. E,
Voru því góðar hættur eins og
sagt var. hóflegur vinnutími.
Jón var vélsmiður í Magna.
Eftir vinnutíma í vélsmiðjunni
snaraði hann sér í flatningu.
Aflinn var þó oft ekki meiri en
svo, að ekki hefði verið of-
verkið mitt að gera honum öll
skil. Við flatningsborðið var
margt spjallað um lífið og þess
aðskiljanlégu náttúrur.
Síðustu vertíðina, 194Q, réði
Jón pilt frá Stokkseyri \ að-
gerðina mé til halds og trausts.
Þá keypti Jón Ó. E. til viðbótar
hásetahluti. Jón gerði vel upp
þó vertíðir gerðu hann ekki
ríkan. —
Margir kunningjar
Á Pöllum kynntist ég mörg-
um mönnum og nokkra man ég
enn, en nefni fáa. Guðmundur
Ámundason frá Sandlæk í
Hreppum var aðgerðarmaður
hjá Guðna Grímssyni formanni
á Maggý amk. tvær vertíðir.
Sérlega hress til Iíkama og sálar
og hörkuduglegur. Skeminti-
maður í kynningu, söngmaður
ágætur í frægum Hreppakór.
Guðmundur er einn afkom-
enda Lofts á Tjörnum, sem var
sérkennilegur kjarnakarl og af
honum margar fyndnar sögur.
— Guðmundur er stórbóndi á
Ásum í Gnupverjahrepp.
Bárður Lárusson kyndari var
aðgerðarmaður í Evjum eina
vertíðina. Bárður varskemmti-
legur í viðræðu og greindur í
besta lagi. Hann var sonur séra
Lárusar Halldórssonar á
Breiðabólstað á Skógaströnd.
Bárður var fæddur 7. maí 1903
ög bjó með móður sinni í
Rqykjavík. Hann fórst með
t'ggaranum Ólafi á Halamiðum
snemma í nóvember 1938. Þá
fórst Iíka Halldór bróðir hans,
vélstjóri. —
Á þessum árum hélt Júlíus
Ólafsson frá Miðjanesi á
Barðaströnd smábarnaskóla í
Eyjum. Hann var tengdafaðir
Kristjáns Linnet bæjarfógeta.
Júlíus var af breiðfirskum
ættum. Hann var búfræðingur
og kennari á ýmsum stöðum
1883-1907. Júlíus lagði á
margt gjörva hönd, verslaði á
Vopnafirði og símstjóri þar um
skeið. Flutti til Reykjavíkur um
1910 og rak þar verslun í Sölu-
turninum gamla við Hverfis-
götu. Bóndi á Miðjanesi í
Reykhólasveit nokkur ár.
Sonur er Játvarður Jökull,
bóndi og rithöfundur á Miðja-
nesi.
Nú ber svo við nær lokum
1935, að virðulegur kennari,
Júlíus, leggur Ieið sína niður á
margnefnda Palla. Spyr Sigurð
húsbónda minn, hvort hann
eigi trosfisk er væri falur við
vægu verði. í kró var nokkur
stafli af gamalli keilu og skötu
og öðru trosdóti verðlitlu. Var
þó minna en Guð gaf, því
stundum datt ein og ein keila
niður um palla í ógáti eða svo-
leiðis. Okkur aðgerðarskörf-
unum var illa við keiluna, af því
að vont var að fletja hana, er
sleip. Hitt er annað mál, að
betri fisk fæ ég varla en salt-
keilu, helst 2ja ára gamla.
Ysuna gáfum við hverjum sem
hafa vildi; en hún varóseljanleg
nema ef hægt var að koma
henni inná sveitamenn fyrir
skyr.
Eftir að kaupin voru gerð
kom Júlíus til þess að poka vöru
sína. Júlíus var hressilegur í fasi
og hafði á sér nokkuð hefðar-
snið. Var fróður um marga
hluti. Fannst mér hann góður
gestur. Hafði þessi fyrrum
kaupmaður orð á því, hvursu
góðan bissness hann hefði gert.
Nú skyldi hann selja sveitung-
um sínum þessa guðsblessun
fyrir hóflegan prís, en hafa þó
sænrilega fyrir sinn snúð. —
Á vertð 1935 kynntumst við
Hallgrímur B. Hallgrímsson á
Pöllunum. Hann vann þá í að-
gerð skammt frá. Mér kom
hann fyrir sem glaðvær maður
og óvílsamur, fremur hár vexti
og með fastmótaða andlits-
drætti. Áhugamaður um íþrótt-
ir, en þó einkum verkalýðsmál.
Hallgrímur var einn þriggja
fslendinga sjálfboðaliði í lýð-
veldishernum í borgarastyrj-
öldinni spönsku. í apríl 1938
var Hallgrímur, ásamt sjö fél-
ögum heiðraður fyrir framúr-
skarandi framgöngu. Var hann
þá hækkaður í stöðu í hernum. í
bók Hallgríms, Undir fána lýð-
veldisins, er ekki minnst á þetta
atvik. —
Hallgrímur fórst með línu-
veiðaranum Sæborgu á leið frá
Seyðisfirði að Skálum á Langa-
nesi 14. nóvember 1942,32 ára
að aldri. Þá fórst Edvald Val-
dórsson frá Vestmannaeyjum,
1. vélstjóri á Sæborgu. —
Einn hinna mörgu sem ég
kynntist á Pöllunum var Guð-
jón Jónsson, eyfellskur að ætt.
Guðjón var greindur maður og
hafði léttan húmor. Bræður
hans sumir voru alvörugefnari,
en áttu þó til að bregða fyrir sig
kímni. Ég vann á tímabili með
bræðrum Guðjóns, þeim Júlíusi
múrarameistara í Stafholti og
Ingibergi, föður Skúla fv.
borgarstjóra í Reykjavík. Það
var í Hraðfrystistöðinni. Júlíus
sá um múrverk við nýbyggingar
Einars ríka. Vann ég oft undir
stjórn hans og féll það vel. —
Guðjón og kona hans bjuggu á
Jómsborgarlofti á þessum ár-
um, lítilli íbúð. Kom þar stund-
um í kaffi og spjall. Þröngt varí
búi hjá þeim hjónum á þessum
árum, en aldrei hitti ég á Guð-
jón öðruvísi en glaðan og reif-
an. Skopskynið gat verið fólki
vörn gegn erfiðleikunum. —
Síðustu árin var Guðjón bryti í
Hvoli á Hvolsvelli. Hann er lát-
inn fyrir nokkrum árum, fyrir
aldur fram. —
Of Iangt mál yrði að nefna
öllu fleiri Pallakunningja. En
síðast nefni ég Felix Gestsson
frá Mel; þó kynntumst við ekki
nið’rá Pöllum. Felix var margar
vertíðir í Skuld, eftirsóttur í
skiprúm. Við vorum herbergis-
félagar. Betri félagi vandfund-
inn. Glaðlyndur og hressilegur.
Feli, en svo var hann kallaður,
var lífið og sálin í ungmenna-
félaginu í Þykkvabæ. Þar lék
hann meðal annars Skugga-
Svein. Því var það stundum á
landlegumorgnum, að Feli
þuldi fyrir mig langar romsur úr
„rullu” Skugga og Iærði ég þær
sumar. Kom það sér vel síðar.
Nú er farið að „módernisera”
Skugga-Svein og finna honum
„nýtt inntak” eða þess háttar.
Felix var illa haldinn af kölk-
un síðustu tuttugu árin eða svo.
En aldrei lét hann deigan síga.
Þessi eftirminnilegi aldamóta-
maður andaðist vorið 1980.
Haraldur Guðnason.