Eyjablaðið - 23.12.1985, Page 8

8
EYJABLAÐIÐ
Myndin er af „Gúttó” á Mylluhól, elsta samkomuhúsi hér í Eyjum,
eins og það leit út eftir að Sigurður Sigurfinnsson hafði aukið við
það og stækkað. Norðan við húsið eru Eyjabúar að hlusta á
norskan söngkór sem hingað kom rétt fyrir 1930. Gúttó var rifið
1936 og Samkomuhúsið byggt á rústum þess.
Mynd af happaskipinu Gissuri hvíta VE 5 sem smíðaður var í
Reykjavík og kom hingað til Eyja 1926. Hann var mældur 18,40
tonn.
gagnaverslun sem hét Sigurðs-
son & Gránz. Þar versluðu fél-
agarnir Sigurður á Lögbergi og
Karl Gránz, báðir ágætir
smiðir. Þeir voru alkunnir grín-
istar. En húmorinn dugði þeim
ekki á verslunarsviðinu. Gár-
ungar í bænum kölluðu fyrir-
tæki þeirra „Puðrerí og Redd”.
Annar talaði um að puðra hinu
og þessu af, hinn að redda hlut-
unum.
Einar er mestur í Eyjum
meiri en Gunnar og Co.
Enginn á meira af meyjum
og enginn fær meira úr sjó.
Á þessa leið var ort um Einar
í Vöruhúsinu eftir að hann hóf
hraðfrystinguna. í Vöruhúsinu
var mikil verslun um lokin.
Mátti sjá mannös daglangt. Þar
var opið eins lengi og einhver
kom að kaupa. Ég fór yfir
götuna til Einars. Ekkert mál
að fá 25% afslátt. —
Fjögur kaupfélög voru stofn-
uð 1930-40. Kaupfélag verka-
manna 1931, dó 1950. Endur-
fæddist ásamt Neytó í Kaup-
félagi Vestmannaeyja sama ár.
Kaupfélag alþýðu, stofnað
1932, almennt kallað Krata-
búð. Reisti húsið Skólaveg 2.
Óeining kom þó upp meðal
jafnaðarmanna og stjórnin
rekin frá völdum. Félagið dó
1938.
Kaupfélag Eyjabúa, stofnað
1932 (í nóvember). Byggði hús
við Bárugötu sem Kf. verka-
manna keypti síðar og stækkaði
að mun. Félagið var bráðkvatt
á öðru starfsári.
Neytendafélag Vestmanna-
eyja var stofnað 1936. Keypti
verslunarhús sem Páll Odd-
geirsson átti áður. Endur-
fæddist ásamt Kf. verkamanna í
Kaupfélagi Vestmannaeyja
1950.
Prjár konur ráku vefnaðar-
vöruverslun hér í ntörg ár, frú
Ingibjörg Theódórsdóttir, frú
Anna Gunnlaugsson og Ingi-
björg Tómasdóttir, best þekkt
sem Imba Tomm. Mér er sagt
að þessar þrjár kaupkonur hafi
haft eingöngu vandaðar vörur í
verslunum sínum. Þá hafði
Imba Tomrn fæðissölu nokkur
ár og kenndi á orgel. —
Sérverslanir voru ekki
margar. Vínbúðin var á Þing-
völlum nokkur ár. „Svarti
dauði” (brennivín) kostaði 7
krónur.
„Fleira er matur en feitt
kjöt”. Annað nautnameðal
eftirsótt var neftóbak. Það var
selt á nokkrum stöðum. mest í
50 aura skömmtum. Karl sem
Jón hét seldi í skúr sem var á
svipuðum slóðum og verslunin
Brimnes. Þar sat hann frá
morgni til kvölds og skar sitt
tóbak.
Annar var á Vestmanna-
brautinni nálægt Garðsauka.
Þá voru dæmi þess að fullorðnir
menn lítt færir til erfiðisvinnu,
voru ráðnir hjá verslunum til að
skera tóbak. Einn slíkur skar
fyrir Kratabúðina. Hann fékk 2
krónur á rjólbitann. Var talið
dagsverk að skera tvo rjól-
bita. —
Á þessum árum var Sigurður
Sigurðsson frá Arnarholti
apótekari. Sumir í Eyjum
kölluðu hann Sigga slembi eða
Sigga abó. Sigurður var ágætt
skáld, en annað hvort var, að
hér fannst mönnum lítið til um
ljóð hans eða vissu ekki af
þeim. Var víst ekki við alþýðu-
skap. Ég sá Sigurð oft en talaði
aldrei við hann. Hann mun hafa
verið vel efnaður á velmektar-
dögum sínum hér en bjó í
Reykjavík síðustu æviárin
snauður að fé. — Sigurður var
ntikill áhugantaður um björg-
unarmál og átti sinn stóra þátt í
því að Þór var keyptur til Éyja.
í apótekinu fékkst í þá daga
fleira en síðar varð. Lengi var
auglýsing í bæjarblaði. Þar segir
að Apótek Vestmannaeyja selji
m.a.: Ö1 og sódavatn, kaffi,
kökudropa, suðuáhöld, tóbak-
vindla, hitageyma, politúr,
þerripappír, spil margar teg-
undir. —
Ekki hafði ég séð bakarí íyrr
en ég kom til Eyja. Mikið var
um heimabakstur en brauðin
keypt í útsölubúðunum. Þær
voru nokkrar í bænum og
gengu líka undir nafninu
bakarí.
Fastur siður var að strákar
lögðu saman í bollukaup handa
öllu heimilisfólkinu á bolludag.
Stelpur höfðu þá farið í fleng-
ingarferð einhvern tíma nætur.
Voru þá stundum útbúnar
gildrur handa þeim að falla í.
Dæmi þar um að eitt sinn var
settur fullur vatnsbali fyrir
enda stiga sem lá niður í kjall-
ara þar sem piltar sváfu. Tvær
saman paufuðust þær í brúna-
myrkri niður stigann og ofaní
balann. Varð þá mikið
bomsaraboms eins og prestur-
inn sagði og háir skrækir.
Jón Waagfjörð hafði útsölu
frá brauðgerð sinni í Skuld. Jón
nefndi fyrirtæki sitt Félags-
bakarí, en almennt var það
kallað Vogsabakarí. í kjallar-
anum á Þrúðvangi var útsala
(líklega frá Magnúsarbakaríi).
Þar kom ég stundum þegar ég
var að koma frá fiskbreiðslu á
vorin og var þyrstur. Þá var
drukkið maltöl eða sítrón.
Kona nokkuð við aldur var þar
við afgreiðslu, mjög alúðleg í
framkomu. Var mér sagt að
kona þessi héti Hólmfríður og
væri móðir Sigurðar Óla og
þeirra systkina.
í Iokin nokkur dæmi um verð
ánokkrumbakaravörum 1934:
Vínarbrauð 13 aura, snúðar
12, rjómakaka 16, skonrok 60
aurar 1/2 kg, kringlur 60 aurar
1/2 kg. Á rúgbrauði, normal-
brauði og franskbrauði var
sama verð, 50 aurar brauðið.
Þá voru þessar þrjár tegundir
brauðs allsráðandi.
Menningar- og
skemmtistöðvar
í landlegum var lítið við að
vera, amk. höfðu sjómenn þá
frí. Var þá tækifæri til að sletta
úr klaufum, kannski eftir langa
törn, og fara á opinbera staði
eða heimsækja kunningjana.
Var þá við hæfi að byrja dag-
inn á því að halda til Bifrastar,
til Árna rakara Böðvarssonar, í
klippingu eða rakstur, sérílagi
ef ball var „forút”. Klipping
kostaði Iengi 2 krónur og
rakstur 50 aura. Þá voru líka
fáeinir klipparar sem praktíser-
uðu í heimahúsum. Meðal
þeirra var Benedikt, faðir
Steingríms í KFUM. Prísinn hjá
þeint var 50 aurar og kom sér
vel í blánkheitunum. Rakara-
stofa Árna var eiginlega frétta-
stofa áður en útvarp varð al-
mennt. Árni var fréttafróður,
hress í máli. Hann fór seinna í
útgerð og fiskvinnslu.
I húsi KFUM var sjómanna-
stofa, lesstofa. Þar var líka
útvarp sem 1930 og næstu ár
var ekki í hverju húsi. Margir
höfðu ekki efni á slíkum
„lúksus”. í KFUM réð Stein-
grímur húsi, svo Einar á Odds-
íþróttavöllurinn „inn í Botni”, sem gerður var í sjálfboðavinnu á
kreppu- og atvinnuleysisárunum á 4. áratugnum