Eyjablaðið - 23.12.1985, Qupperneq 11
EYJABLAÐIÐ
11
Gunnar Kári Magnússon:
Aramót á Halanum 1976
Ég man það vel. Það er ekki
alltaf sem ég man það svona vel.
Eingöngu um áramót stendur
þessi atburður mér ljóslifandi
fyrir hugskotssjónum, því þá
hefur enn eitt árið Iiðið frá því
þessi atburður gerðist, og þá
stígur hann fram úr djúpi hugar
míns til að taka á sig kristaltæra
mynd.
Þrítugasti og fyrsti desem-
ber, síðasti dagur ársins 1976.
Skuttogarinn Páll Pálsson,
Halinn, tíu stiga frost, vindur
og hafís.
Við vorum búnir að vera á
veiðum síðan þriðja í jólum og
höfðum staðið í beit hátt á
annan sólarhring. Nú er það í
sjálfu sér ekkert óvenjulegt að
staðnar séu langar vaktir á
þessum minni togurum. Bæði
er að þeir eru fáliðaðri en stærri
togararnir þó þeir fiski jafnt á
við þá, og þó að það fiskist
mikið þá er það allra hagur,
háseta jafnt sem útgerðarinnar,
að fiskurinn komist sem fyrst í
kassa, slógdreginn og ísaður.
Ytri kringumstæður voru sem
sagt ekkert óvenjulegar.
Áhöfnin var samhent og kunni
vel til verka.
Ég var háseti þarna um borð.
Gallinn var bara sá að ég hafði
ekki á sjó komið í hálft ár erég
fór í þennan túr. Vetrinum
hefði ég eytt við kennslu upp í
Breiðholti og var því orðinn
frekar lélegur til líkamlegrar
erfiðisvinnu. Þetta var þó ekki í
fyrsta sinn sem ég fór út á sjó
um jól eftir haustsetu á skóla-
bekk svo ég var engu kvíðinn.
Við settum strax í fisk. Sá
galli var þó á gjöf Njarðar að
hinir togararnir settu í meiri
fisk. Ekki þar með sagt að við
hefðum fengið lítið. Nei, þegar
við vorum með 15 tonn voru
topparnir með 20 tonn en þar
fannst okkur að við ættum lr'ka
heima.
Alla aðgerðina, frá því að
hún byrjaði og þangað til tími
var kominn til að hífa aftur, bar
kokkurinn í okkur fréttir af
öðrum skipum sem voru með
þetta frá fimm til tíu tonnum
meira en við eftir hvert hal. Það
fór gífurlega í taugarnar á
okkur þetta skýrslusnakk. Nú
var vitað að margir skipstjórar
lugu eins og þeir voru langir til
um afla í hverju hali, en svona
munur var of mikill, fannst
okkur.
Sólarhringur leið. Kyrrsetu-
líf mitt var farið að segja
óþægilega til sín. Hægri hand-
leggurinn var orðinn dofinn og
ég fékk verki í hann um leið og
ég bar hann að þorskkverk.
Bakið var aumt og ég fékk
krampa í fæturna um leið og ég
beygði tærnar. Eftir þennan
sólarhring við aðgerðarborðin
fór ég oní lest og var við ísingu
og niðurröðun á fiski eftir það.
Það var ekki jafn einhæf
hreyfing og auðveldara var að
hætta að hugsa um yfirburði
hinna togaranna þar niðri. Það
hækkaði jafnt í lestinni þrátt
fyrir það að við fengjum ekki
jafn mikið og hinir togaramir.
Samt nagaði það mig og
reyndar okkur alla að við
skyldum vera svo aftarlega á
merinni. Allir höfðu sínar út-
skýringar á málinu: Við vomm
ekki með skrúfuhring, trollið
var gamalt, bobbingarnir mis-
þungir, eða trollið var vitlaust
benslað á lengjuna. Þannig
gengu pælingarnar endalaust.
Enginn hugsaði raunsætt út í
það að við lágum vel fyrir ofan
meðallag í afla og togveiðar eru
enn sem komið er mikið
byggðar á heppni.
Óánægjan grasseraði í okkur
og þó mest í mér. Sífelldar
fréttaskýringar kokksins og
óskapleg þreyta gerðu mig að
sinnulausri vél þar sem gremjan
yfir árangrinum var það eina
sem fengið gat mig til að skipta
skapi. Svona leið tíminn.
Á miðnætti aðfaranótt þess
31. var ég löngu hættur að
hugsa. Allar mínar gerðir voru
byggðar upp á vana og bæri
eitthvað út af, ef einn þorskur
var of stór til að passa í kassa
eða þess háttar, þá þurfti ég að
stoppa í smátíma til að fá það
inn sem væri að áður en ég gat
gert nokkuð í því. Ég var með
stöðugt suð fyrir eyrunum og
augun voru hætt að láta að
stjórn og fixeruðu sig á hluti
sem þau áttu ekkert með að
einblína á. Þarna sat t.d. hann
Sigurgeir Hrólfur á kassa og
reykti eins og ekkert hefði í
skorist þó að blautur fiskurinn
bunaði niður rétt við fætur
hans. Ég vissi að hann var með
hita og hafði staðið einna lengst
í aðgerð af okkur öllum og að
ég hafði engan rétt til að ein-
blína á hann eins og glæpa-
mann. En ég gerði það fyrirþví.
Helvítis kokkurinn, kjaftatæfan
sú. Alltaf þegar hann blístraði
kom bræla. Af hverju kom
hann ekki í aðgerð líka, þegar
vélstjórarnir gerðu það. Ég
hafði enga trú á að hann fengi
exem af því að koma við fisk.
Það var bara della þó að aðrir
en hann hefðu sagt mér frá því
að hann yrði eins og karfi um
leið og hann hefði káfað á inn-
yflum í nokkurn tíma. Allt var
óréttlátt og taugatrekkjandi.
Vélarhljóðið átti til með að
breytast upp úr þurru og skera í
hlustirnar þó enginn annar
virtist taka eftir því. Nokkrir
þarna í lestinni virtust gera sér
far um að skella niður fiski-
kössunum óþarflega hátt, og
helvítið hann Grímsi var alltaf
að reka ísskófluna í tærnar á
mér. í huganum hugsaði ég upp
lævísar aðferðir til að klekkja á
honum.
„Hífa”, var kallað í gegnum
hátalarakerfið. Öll vinna hætti
samstundis í lestinni og fallegur
þorskurinn hélt áfram að
þeytast af færibandinu án þess
að nokkur skipti sér af. Sú regla
var höfð á, þegar staðnar voru
frívaktir, að þeir sem áttu að
vera á vakt, ef allt væri með
felldu, fóru á dekk þegar hfft
var og tóku trollið. Við vorum
orðnir svo ruglaðir á tímanum
að við vissum ekki hverjir
þyrftu að fara upp og út á dekk
og hverjir ekki.
„Mér er alveg sama”, sagði
Grímsi, „mér veitir ekki af
köldu lofti til að fríska mig
upp.” Með það fór hann og við
hinir fylgdum á eftir.
Nóttin var dimm og snjó-
flyksur þutu framhjá. Samt var
enginn kuldi merkjanlegur í
andrúmsloftinu og skipið
vaggaði þægilega á bárunni.
Blíðan og rólegheitin á skipinu,
þrátt fyrir mikið frost og storm,
stafaði af hafísnum sem bæði
dró til sín kuldann og lægði
öldurnar.
Allt rann til fyrir augum
mínum eins og í draumi.
Dekkið var baðað flóðljósum
svo að bleytan og krapið
endurkastaðist og stakk í
augun. Ferskleikinn á öllu var
þrúgandi. Andlit úlpu- og sjó-
klæddra skipsfélaga minna
hurfu í skuggann af hettunum
þar sem við hímdum blautir og
þreyttir upp við skorsteins-
húsið og biðum eftir að trollið
kæmi upp. Við reyktum síga-
rettur og pípur sem við héldum
á milli soðinna handanna
undan gúmmívettlingunum.
I ljós kom að vaktin, sem ég
var á, slapp við að taka trollið í
þetta sinn þar sem enn var
korter til vaktaskipta. Við
skeyttum því þó engu og vorum
kyrrir uppi á dekki, fegnir
ferska loftinu og reykinga-
pásunni.
Toghlerarnir komu upp og
grandörunum var kúplað inn á
spil. Þegar mikið er af fiski í
trollinu heyrir maður það strax
á því hvernig grandaramir
rúllast inn. Ef hljóðið er létt á
rúllunni sem þeir snerta er upp
úr togrennunni er komið, þá er
mikið í. Hljóðið heyrðist varla.
Við sem ekki höfðum vaktina
heyrðum það og þyrptumst út
að skutrennunni. Bobbinga-
lengjan og höfuðlínan, en það
er fremsti hluti netsins, skröltu
upp rennuna og á sinn stað í
bogann er var fram við spil.
Stroffu og krók var brugðið á
miðhluta netsins og híft fram að
stýrishúsi. Síðan voru tveir
gilsar, en það eru tveir hífingar-
vírar, settir á netið og byrjað
var að draga trollpokana tvo
með aflanum í um borð. Við
sáum að trollið var sprengfullt.
Það veltist á þungri bárunni
eins og ofvaxia eistu og okkur
var ómögulegt að sjá hvemig
við myndum nokkurn tíma ná
þessu inn. Við vissum þó af
gamalli reynslu að þegar pok-
arnir komu í rennuna rann
fiskurinn ofar í trolli til þess
síðan að renna til baka er
pokarnir væru komnir upp á
dekk og rýmkaðist til aftur.
Byrjað var að draga þá inn
fyrir.
Við heyrðum að það byrjaði
að braka í talíum og trissum
óvenju snemma. Það þýddi að
fiskurinn var mjög kýldur í
pokunum og meira í en virtist í
fljótu bragði. Svo stóð allt fast.
Slakað var á vírunum og stroff-
urnar teknar af og húðum vafið
um netið þar sem það kæmi til
Tvískiptur pokinn rennur upp skutrennuna
Aflaskipið Páll Pálsson ÍS 102 frá Hnífsdal, seni greinarhöfundur var á þegar sagan varð til