Morgunblaðið - 23.02.2011, Side 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. FEBRÚAR 2011
BAKSVIÐ
Andri Karl
andri@mbl.is
Mikil hætta er á misvísandi nið-
urstöðum í Hæstarétti við núver-
andi fyrirkomulag. Tímaskortur og
deildaskipting gera það að verkum
að samræmis gætir ekki í dómum
og skerðist því fordæmisgildi rétt-
arins. Þetta kom fram í máli Sig-
urðar Tómasar Magnússonar, pró-
fessors við lagadeild Háskólans í
Reykjavík, á málþingi í hádeginu í
gær. Hæstaréttardómarinn Jón
Steinar Gunnlaugsson staðfesti í
kjölfarið orð Sigurðar og benti á
að líklega dæmdu dómarar nú í
240-250 málum á ári að meðaltali.
Farið út um holt og móa
Jón Steinar sagði einnig að hann
teldi þau bráðabirgðaráð, s.s. að
fjölga dómurum tímabundið, sem
gripið var til slæm og til þess fall-
in að draga nauðsynlegar úrbætur
á dómsmálakerfinu. Hann benti
auk þess á að Hæstiréttur hefði
farið „út um holt og móa“ í málum
er snerta virðisaukaskattsbrot.
„Það er ekki samræmi í dómum
réttarins og það leiðir til þess að
það veit enginn hvað snýr upp eða
niður í þessum málum. [...] Mála-
fjöldinn er svo mikill að menn vita
ekki hvað aðrir eru að gera.“
Að endingu sagði Jón Steinar að
hugmyndin með Hæstarétti væri
sú að vera með samræmingardóm-
stól sem hefði vald til að endur-
skoða dóma. En þá þyrftu allir
dómarar að koma að hverju máli.
Mögulegt um næstu áramót
Málþingið sneri annars að milli-
dómstigi á Íslandi og hvernig því
yrði best fyrir komið. Jón Steinar
hélt raunar ekki framsögu en
skaut að nokkrum athugasemdum
í lok þingsins. Frummælendur
voru hins vegar Símon Sigvalda-
son, formaður Dómstólaráðs og
dómari við Héraðsdóm Reykjavík-
ur, og áðurnefndur Sigurður Tóm-
as. Báðir sitja þeir í vinnuhópi inn-
anríkisráðherra sem skipaður var í
desember sl. og taka á til skoðunar
hvort setja skuli á fót hér á landi
millidómstig sem taki bæði til
sakamála og einkamála, fara yfir
kosti þess og galla og meta hvern-
ig slíku millidómstigi væri best
fyrir komið.
Sigurður Tómas sem fer
fyrir nefndinni sagði vinnu
hennar miða vel og enn
væri stefnt að því að skila
niðurstöðum fyrir 1.
apríl nk. Þá benti hann
á, að ef niðurstaða
nefndarinnar yrði á þá
leið að mæla með
millidóm-
stigi við
innanríkisráðherra, og vilji Alþing-
is stæði til þess að fylgja því eftir,
væri eins hægt að koma dómstóln-
um á um næstu áramót.
Mun ódýrara kerfi hér á landi
Sigurður fór yfir kosti og galla
íslenska tveggja dómstiga kerfis-
ins og minntist á að slíkt kerfi
væri einsdæmi í Evrópu. Einnig
fór hann yfir niðurstöður eigin
rannsóknar á kostnaði við dóms-
kerfin á Norðurlöndunum. „Út-
koman úr því, miðað við sama
gengi í árslok 2009, er að þá var
kostnaður við íslenska dómskerfið
á bilinu 30-45% miðað við dóms-
kerfin í nágrannalöndum okkar
miðað við 100 þúsund íbúa. [...] Þá
er spurning hvort þetta sé ekki
svo mikilvægur hlutur að hann
megi ekki kosta aðeins meira.“
Sigurður tók einnig fram að
raunar væri ekki verið að búa til
millidómstig en frekar bæta
Hæstarétti ofan á kerfið eins og
það er núna. Benti hann og á, að
hæstaréttardómarar á Íslandi
dæmdu í tvöfalt fleiri málum en
dómarar á millidómstigi í Dan-
mörku og Noregi. Yrði af milli-
dómstigi hér á landi yrði Hæsti-
réttur hins vegar viðbót við kerfið
og mundi hann varla taka við
nema þrjátíu til fimmtíu málum á
ári.
Hætta á ósamræmi í dómum
 Mikill fjöldi mála hjá Hæstarétti og deildaskipting auka hættuna á ósamræmi í dómum réttarins
 Stofnun millidómstigs myndi létta mikið á réttinum og tryggja betri málsmeðferð fyrir dómstólum
Morgunblaðið/Sigurgeir S
Dómstig Málþingið um millidómstig var nokkuð vel sótt en það fór fram í Háskólanum í Reykjavík í hádeginu í gær.
Millidómstig
» Núverandi fyrirkomulag um
sönnunarfærslu fyrir Hæsta-
rétti Íslands er talið brjóta
gegn meginreglunni um milli-
liðalausa sönnunarfærslu.
» Nefnd lagði það til árið
2008 að komið yrði á milli-
dómstigi í sakamálum.
» Til dómstólsins yrði áfrýjað
þeim sakamálum sem nú sæta
áfrýjun til Hæstaréttar.
Símon Sigvaldason, dómari við
Héraðsdóm Reykjavíkur og for-
maður Dómstólaráðs, var í þeirri
nefnd sem lagði til við dóms-
málaráðherra árið 2008 að milli-
dómstig yrði tekið upp. „Málið var
komið það langt á veg á þeim
tíma, eftir niðurstöðu nefnd-
arinnar, að ráðuneytið og
dómstólaráð var með þetta
efni mjög til skoðunar og
menn voru nánast farnir að
leita eftir húsnæði til að
hýsa hinn nýja dómstól. En á
þetta stig komst málið aldrei til
fulls vegna þess að þá hrundi
efnahagurinn hjá okkur og málið
lagðist af í kjölfarið.“
Símon fór yfir málið í sögulegu
samhengi og benti á að Íslend-
ingar hefðu lengst af búið við þrjú
dómstig, en árið 1920 var horfið
að því að hafa þau tvö, þegar
Hæstiréttur var stofnaður. Síðan
þá hefði málið alloft komið upp og
m.a. frumvarp um millidómstig
flutt fjórum sinnum á þingi, síðast
1980, en ekki náð fram að ganga.
Leit að húsnæði nánast hafin
EFNAHAGSHRUN FRESTAÐI STOFNUN MILLIDÓMSTIGS
Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
Björn Karlsson, forstjóri Mann-
virkjastofnunar, segir að það sé mik-
ið áhyggjuefni að sum slökkvilið hafi
hvorki efni á að endurnýja klippur
né reka þær. „Þetta er mál sem taka
verður upp af mikilli alvöru. Ann-
aðhvort með því að veita slökkvilið-
um gjaldtökuheimild eða með kostn-
aðarþátttöku ríkis og sveitarfélaga
sem skilar sér til slökkviliðanna,“
segir hann.
Áður en tæknin ruddi sér til
rúms og klippur komu til sögunnar
fyrir um tveimur áratugum voru lög-
reglumenn með kúbein og járnkarla
í lögreglubílum til að losa fólk úr bíl-
um ef á þurfti að halda. Slökkviliðið
tók við verkefninu með klippunum,
því þeim fylgdi ýmis aukabúnaður
eins og rafstöð og hlífðarbúnaður
fyrir utan þjálfun, sem Bruna-
málaskólinn hefur séð um. Málið var
hins vegar ekki á forræði slökkvi-
liðsins fyrr en með lagasetningu um
sl. áramót, eins og fram kom í Morg-
unblaðinu í gær.
Björn minnir á að fyrir laga-
setninguna hafi verið gerð kostn-
aðargreining vegna þessa verkefnis
og áætlunin hljóði upp á 8-10 millj-
ónir króna fyrir klippur og allan
nauðsynlegan búnað fyrir utan
rekstur. Hann segir að þótt sveitar-
félögin fái hugsanlega einhverjar
greiðslur frá ríkinu vegna kostnaðar
slökkviliða við klippurnar óttist
hann að peningarnir rati ekki til
slökkviliðanna. „Það er mjög miður,“
segir hann.
Mismunandi álag
Á landinu eru 44 slökkvilið og
álagið mismunandi. Björn bendir á
að til dæmis slökkviliðið á Blönduósi
og í Hveragerði lendi hlutfallslega í
mörgum klippislysum vegna fjölda
slysa á þjóðveginum í umdæmi
þeirra. Fyrir vikið sé kostnaður
þeirra meiri en margra annarra
vegna klippislysa og það bil þurfi að
brúa, annaðhvort með því að veita
slökkviliðum gjaldtökuheimild eða
með kostnaðarþátttöku ríkis og
sveitarfélaga.
Haft var eftir Jóhanni K. Jó-
hannssyni, slökkviliðsstjóra Bruna-
varna Austur-Húnavatnssýslu, í
Morgunblaðinu í gær að klippibún-
aður slökkviliðsins væri úreltur og
ekki hægt að nota hann til þess að
takast á við nýrri gerðir bifreiða eða
stóra bíla, þar sem yfirbygging
þeirra væri sterkari en áður. Nýjar
klippur væru dýrar og slökkvilið
ættu ekki að þurfa að standa straum
af endurnýjun tækja og rekstri
þeirra. Hann benti jafnframt á að
klippuslys, sem slökkviliðið hafi
komið að á liðnu ári, hafi kostað það
um 1,8 milljónir króna.
Morgunblaðið/Júlíus
Klippur Stundum þarf að kalla á tækjabíl Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins
með klippur til að ná fólki út úr bílflaki, en endurnýjun þeirra kostar sitt.
Slökkvilið fái
klippustyrk eða
gjaldtökuheimild
Mannvirkjastofnun
» Ný lög um mannvirki tóku
gildi 1. janúar á þessu ári. Þá
var Mannvirkjastofnun sett á
fót og tók hún við málefnum
Brunamálastofnunar auk verk-
efna er varða byggingarmál.
Samhliða því var Bruna-
málastofnun lögð niður.
» Dr. Björn Karlsson verk-
fræðingur var brunamálastjóri
í 10 ár og hefur verið settur
forstjóri Mannvirkjastofnunar
en var skipaður í starfið í gær.
 Forstjóri Mannvirkjastofnunar segir
mikilvægt að bregðast skjótt við Bandalag háskólamanna segir aðákvörðun kjararáðs um að hækka
laun dómara sé bæði skiljanleg og
málefnaleg. Í ályktun frá samtök-
unum segir að erfiðlega gangi að ráða
háskólamenntaða sérfæðinga til
starfa hjá hinu opinbera, bæði vegna
mikils álags og lakra launakjara.
Þá segir að stjórn BHM árétti að
starfsálag sé almennt mjög mikið hjá
hinu opinbera og að launakjör fé-
lagsmanna BHM hafi rýrnað mjög
frá hruni samfara auknum álögum á
millitekjuhópa.
„Stjórn BHM skorar á opinbera
vinnuveitendur að setja kraft í kjara-
viðræður. Félagsmenn BHM hafa
ekki fengið neinar kjarabætur frá því
árið 2008 á meðan hækkanir hafa ver-
ið annars staðar, bæði á opinberum
og almennum vinnumarkaði.
Opinberri þjónustu verður ekki
haldið úti án háskólamenntaðs starfs-
fólks. Aðgerð kjararáðs er skýrt
merki um að launakjör háskóla-
menntaðra ríkisstarfsmanna ná ekki
að tryggja mönnun í mikilvæg störf,“
segir í ályktun frá BHM.
Bæði ASÍ og BSRB hafa gagnrýnt
ákvörðun kjararáðs.
BHM
styður
kjararáð
 Starfsálag mikið
hjá hinu opinbera
Símon
Sigvaldason