Morgunblaðið - 23.02.2011, Blaðsíða 15

FRÉTTIR 15Erlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. FEBRÚAR 2011
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Að minnsta kosti 75 manns fórust í
jarðskjálfta sem reið yfir Christ-
church, næststærstu borg Nýja-Sjá-
lands, klukkan 12.51 að staðartíma í
gær, kl. 23.51 í fyrrakvöld að íslensk-
um tíma. Eyðileggingin var gríðarleg
og talið var að tala látinna myndi
hækka. Hundruð manna voru föst í
húsarústum eftir skjálftann og marg-
ir hrópuðu á hjálp.
„Þetta kann að vera dapurlegasti
dagur í sögu Nýja-Sjálands,“ sagði
John Key, forsætisráðherra lands-
ins, eftir skjálftann sem mældist 6,3
stig á Richterskvarða. „Þetta er borg
sem er gripin algerri angist.“
Þetta er mannskæðasti jarðskjálfti
á Nýja-Sjálandi í að minnsta kosti 80
ár. Skjálftinn varð á hádegisverðar-
tíma og margir voru því úti á göt-
unum. Á meðal þeirra sem dóu voru
farþegar tveggja strætisvagna sem
eyðilögðust þegar byggingar hrundu
á þá.
Björgunarþyrlur voru notaðar til
að sækja fólk sem beið á þökum
bygginga eftir að stigagangar þeirra
hryndu. Risastórir kranar voru einn-
ig notaðir til að ná fólki út úr bygg-
ingum. Hermenn voru kallaðir út til
að aðstoða við björgunarstarfið og
sums staðar reyndu borgarbúar að
grafa með berum höndum í húsarúst-
unum. Björgunarsveitir frá Japan,
Ástralíu og Bandaríkjunum voru
sendar til borgarinnar.
Margra enn leitað
Nýsjálenskir fjölmiðlar höfðu eftir
Bob Parker, borgarstjóra Christ-
church, að um 120 manns hefði verið
bjargað en yfir 300 manns er enn
saknað.
Óp heyrðust meðal annars frá
stórri skrifstofubyggingu þar sem
talið var að allt að 30 manns biðu eftir
hjálp. Áströlsk sjónvarpsstöð náði
sambandi við konu, Anne Voss, sem
var föst undir skrifborði í bygging-
unni en gat talað í farsíma. „Ég vona
að þeir nái mér fljótlega vegna þess
að ég hef verið hér svo lengi. Það er
dimmt og hræðilegt að vera hérna,“
sagði hún. „Ég veit að mér blæðir og
ég finn að gólfið er blautt. Ég held að
það sé blóð.“
„Ég hélt að ég myndi ekki lifa
þetta af,“ sagði kona sem var á þriðju
hæð annarrar byggingar en gat klifr-
að niður dimman og hálfhruninn
stigagang. „Þegar ég komst loksins
út var ryk úti um allt – þetta var eins
og vígvöllur.“
Annar borgarbúi sagði að engu
væri líkara en öflugum sprengjum
hefði verið varpað á miðborgina.
Rafmagnslaust varð víða í borg-
inni, götur skemmdust illa og vatn
flæddi úr leiðslum sem sprungu.
Íbúar Christchurch eru nær
400.000. Mun öflugri jarðskjálfti reið
yfir borgina 4. september, en hann
mældist 7 stig á Richterskvarða. Um
100.000 íbúðir skemmdust í þeim
skjálfta en enginn fórst og aðeins
tveir borgarbúar slösuðust alvarlega.
Nýsjálenskir jarðskjálftafræðing-
ar segja að þótt síðari skjálftinn hafi
ekki verið eins öflugur hafi hann
valdið meira tjóni en sá fyrri vegna
þess að upptök skjálftans hafi verið
nær miðborg Christchurch og
grynnra en í september.
Jarðskjálftafræðingurinn John
Townend sagði að upptök síðari
skjálftans hefðu verið fimm kíló-
metra frá miðborginni en 30 kíló-
metra í september. Upptökin voru á
fjögurra kílómetra dýpi í síðari
skjálftanum en 16 km í þeim fyrri.
„Að jafnaði eru stórir jarðskjálftar
sjaldgæfari í Christchurch en með-
fram flekamótunum,“ sagði Gary
Gibson, sem hefur stundað jarð-
skjálftarannsóknir við Melbourne-
háskóla. „Allir jarðskjálftarnir á
Christchurch-svæðinu eru grunnir,
þannig að tjónið verður meira en í
dýpri flekamótaskjálftum af sama
styrkleika.“
Íslendingar óhultir
Utanríkisráðuneytið hér á landi
hefur haft samband við Íslend-
inga sem dvelja á Nýja-Sjá-
landi. „Við vitum ekki ann-
að en að allir séu óhultir,“
sagði Urður Gunnarsdóttir,
upplýsingafulltrúi utanríkis-
ráðuneytisins, í samtali við
mbl.is. Hún sagði að nokkrir
tugir Íslendinga væru á
Nýja-Sjálandi og einhverjir
þeirra hefðu orðið fyrir
eignatjóni.
Miðborgin eins og vígvöllur
Reuters
Angist Maður heldur á barni í Christchurch eftir jarðskjálftann. Borgarstjóri Christchurch sagði að borgin væri lömuð af angist eftir hamfarirnar.
 Mannskæðasti jarðskjálfti á Nýja-Sjálandi í a.m.k. 80 ár olli gríðarlegri eyðileggingu í Christchurch,
næststærstu borg landsins  Engu var líkara en að öflugum sprengjum hefði verið varpað á borgina
Heimildir: Reuters, fréttir nýsjálenskra fjölmiðla
2 km
Wigram-
flugvöllur
Alþjóða-
flugvöllur
Christchurch
Kyrrahaf
Borgin var reist á smágerðri
bergmylsnu, sandi og möl,
með vatni undir. Í jarðskjálfta
rís vatnið, blandast sandinum
í ferli sem nefnist ysjun og
verður til þess að jarðvegur
missir stífni og burðarþol
YSJUN JARÐVEGS
VEGNA JARÐSKJÁLFTA
Sandur
og vatn
Gata
Setlag
Jarðskjálfta-
orka
Sand-
lag
Vatn
Upptökin
Skjálftinn mældist
6,3 stig á Richters
og varð á hádegis-
verðartíma þegar
margir voru úti á
götunum
Miðborg Christchurch
Borgarstjórinn sagði að
miðborgin væri eins og
vígvöllur, margar byggingar
hefðu eyðilagst eða
stórskemmst, m.a.
dómkirkjan
Opawa
Sumner
Lyttelton
Svæði þar sem tjónið var mest Byggingar sem eyðilögðust
Nýja-Sjáland er á svæði sem
nefnt hefur verið „eldhringur-
inn“ í Kyrrahafi og jarðskjálftar
eru mjög algengir í landinu. Eld-
hringurinn liggur meðfram Suð-
ur- og Norður-Ameríku, suður
yfir Japan, Filippseyjar og til
Nýja-Sjálands. Landið liggur á
mótum tveggja jarðskorpufleka,
Kyrrahafsflekans og Ástralíu-
flekans. Alls verða allt að
15.000 skjálftar á Nýja-Sjálandi
á ári, þar af um 20 sem mælast
5 stig eða meira. Dag hvern
verður að jafnaði a.m.k. einn
skjálfti sem mælist 4 stig á
Richter eða meira.
Langöflugasti skjálftinn eftir
að Evrópumenn tóku að setjast
að á Nýja-Sjálandi reið
yfir Norðurey 23. jan-
úar 1855. Hann var
8,2 stig og kostaði níu
manns lífið.
Mannskæðasti
skjálftinn varð 3.
febrúar 1931 þegar
256 manns fórust. Sá
skjálfti var 7,8 stig.
Skjálftar dag-
legt brauð
LIGGUR Á FLEKAMÓTUM
Konur hugga hvor
aðra í Christchurch.
„Stærstu mistök Muammars Gadd-
afis voru þau að hann byggði veldi
sitt á eintómum ótta,“ segir Omar
Amer, félagi í líbískri ungmenna-
hreyfingu sem berst gegn einræðis-
stjórninni í Líbíu með því að hvetja
til mótmæla á Facebook-síðu sinni.
„Hann vanrækti menntamálin og
þróunarverkefni. Hann hélt þorra
íbúanna í miðaldamyrkri og byggði
mátt sinn á ótta með því að láta
pynta og drepa pólitíska andófs-
menn. En óttinn, sem Gaddafi
byggði veldi sitt á, er horfinn og það
var síðasta skjól hans,“ hefur Los
Angeles Times eftir Amer.
Svo virðist sem Gaddafi hafi van-
metið óánægju almennings, misst
stuðning mikilvægra bandamanna
og reitt sig sífellt meira á öryggis-
sveitir sínar í von um að kúgunin
dygði til að halda völdunum.
Mikil óvissa ríkir um hver geti tek-
ið við völdunum. Sérfræðingar í mál-
efnum landsins segja að fyrir mót-
mælin hafi synir Gaddafis verið
líklegastir til að taka við af honum og
þá einkum Saif al-Islam sem hafði
boðað umbætur. Sá möguleiki virðist
hins vegar hafa horfið með sjón-
varpsávarpi Saifs á sunnudagskvöld
þegar hann hafði í hótunum og var-
aði við borgarastríði. „Saif var talinn
vinveittastur Vesturlöndum og
frjálslyndasti maðurinn í fjölskyld-
unni og í mestu tengslum við unga
fólkið – og hann klúðraði þessu,“ hef-
ur The Guardian eftir einum sér-
fræðinganna, Charles Gurdon.
Blaðið hefur eftir stjórnarerind-
reka að í Líbíu sé enginn stjórnar-
andstöðuleiðtogi eða flokkur sem sé
nógu öflugur til að geta tekið við
völdunum eftir stjórnarbyltingu,
ólíkt löndum á borð við Egyptaland,
Jórdaníu eða Barein. „Í Líbíu blasir
aðeins við óstöðugleiki, glundroði og
ofbeldi.“ bogi@mbl.is
200 km
MÓTMÆLIN Í LÍBÍU
Heimildir: Reuters, fréttir fjölmiðla
L Í B Í A
Trípolí
Ras Lanuf
Misrata
Darnah
Al-Bayda
Ajdabiya
TÚNIS
G R I K K L A N D
Miðjarðarhaf
TRÍPOLÍ
Herþotur
gerðu árásir
á hópa mót-
mælenda
Benghazi
Mótmælin
hófust hér
MALTA Tveir flugmenn flúðu
þangað á orrustuþotum eftir að
þeim var skipað að gera
sprengjuárás á mótmælendur
STAÐIR ÞAR SEM ÁTÖK HAFA BLOSSAÐ UPP Síðasta skjólið horfið