Morgunblaðið - 23.02.2011, Qupperneq 19

UMRÆÐAN 19Bréf til blaðsins
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. FEBRÚAR 2011
Í byrjun febrúar var
haldin í Reykjavík
ágæt alþjóðleg og
þverfagleg ráðstefna
tileinkuð nátt-
úrutengdri ferða-
mennsku. Á þessari
ráðstefnu kom margt
mjög áhugavert fram
um stöðu ferðamála
hér á landi samanborið
við aðliggjandi lönd og
framtíðarhorfur þess-
arar mikilvægu atvinnugreinar sem
skilar á eftir stóriðju og sjávar-
útvegi mestum gjaldeyristekjum í
íslenskt þjóðarbú eða um 17%.
Náttúra Íslands og umhverfi, sem
ferðamennskan nýtir, er óneit-
anlega mjög mikilvæg auðlind sem
nauðsynlegt er að skipuleggja vel,
ekki síður en notkun og nýtingu
annarra auðlinda Íslands, hvort
heldur um er að ræða fiskinn í sjón-
um, vatn, jarðhita eða aðrar auð-
lindir. Hér er líka um mjög mikla og
flókna hagsmuni að ræða sem lík-
legt er að rekist á í vaxandi mæli á
komandi árum ef þessi mál verða
ekki tekin föstum tökum. Hér dugar
ekki bara að segja að öll dýrin í
skóginum eigi að vera vinir.
Skipulag íslenskra ferðamála
Margir aðilar sem tengjast ís-
lenskri ferðamennsku hafa und-
anfarin ár verið að vinna ágætt
starf, hver á sínu sviði, en án mikils
samráðs eða sameiginlegrar stefnu-
mótunar. Hér má nefna t.d. Vatna-
vini, samstarfsverkefni HÍ, The
Wild North, Ferðamálastofu, Sam-
tök ferðaþjónustunnar, Ferðafélag
Íslands og fjölmarga aðra einka-
aðila og félög. Einnig hafa margir
aðilar unnið að rannsóknum og
kennslu ferðamálafræða. Ýmsir að-
ilar hafa líka unnnið að tillögugerð
um landnotkun og landnýtingu
hugsanlegra ferðamannasvæða t.d.
nefnd um verndun og nýtingu auð-
linda í jörðu og Umhverfisstofnun
sem hefur unnið að skipulagi nátt-
úruverndar, en um 20% af flat-
armáli Íslands eru nú friðlýst á
grundvelli náttúruverndarlaga eða
með sérlögum.
Skipulag þeirrar auðlindar sem
ferðamennskan nýtir hefur vafist
talsvert fyrir okkur undanfarna ára-
tugi enda eru á Íslandi rösklega 70
sveitarfélög auk þess sem hálendið
er innan stjórnsýslumarka um 40
sveitarfélaga. Fyrir tæpum tveimur
áratugum fannst samt
okkar vísustu mönnum
að tími væri til kominn
að skipuleggja miðhá-
lendi Íslands enda er
allt Ísland nú skipu-
lagsskylt. Miðhálendið
er um 40% af Íslandi,
draumaland ferða-
manna og auðlind sem
margir vilja nota.
Ákveðið var að bjóða
þessa skipulagsvinnu
út, lægsta tilboði tekið
og Svæðisskipulag
miðhálendisins 1995-2015 síðan aug-
lýst árið 1997. Hefði mátt ætla að
skipulag þessa svæðis væri með
þessu komið í nokkuð gott horf bæði
hvað varðar ferðamennsku og aðra
landnotkun. Engu að síður ákvað
Alþingi í fyrra að blása enn á ný til
skipulags á hálendi Íslands með það
að markmiði að hægt yrði að taka
þar á móti auknum fjölda ferða-
manna, án þess að ganga of nærri
viðkvæmri náttúru. Iðnaðarráð-
herra og umhverfisráðherra eiga að
hafa forustu um gerð þessa skipu-
lags og á því að vera lokið fyrir árs-
lok 2015. Með nýsamþykktum
skipulagslögum er samt Skipulags-
stofnun líka falið að vinna lands-
skipulag sem einnig á að taka til
miðhálendisins og á það að vera
tilbúið árið 2012. Að því samþykktu
á svo að fella niður núgildandi svæð-
isskipulag miðhálendisins. Erfitt er
þó að sjá hvernig Skipulagsstofnun,
sem á að hafa eftirlit með fram-
kvæmd skipulagslaga og skyldra
reglugerða, getur bæði unnið þetta
landsskipulag og jafnframt haft eft-
irlit með sjálfri sér.
Byggingar fyrir ferðamenn
Erlendis er Ísland kynnt sem
ósnortin náttúruperla þar sem vist-
vænt og sjálfbært umhverfi er haft í
hávegum. Því skiptir miklu að upp-
lifun ferðamanna bæði af landi og
byggingum sem ferðamenn búa í og
heimsækja verði í samræmi við það.
Þegar farið var að huga að skipulagi
miðhálendisins kom samt í ljós að
þar höfðu verið reistar um 400
óleyfisbyggingar sem margar hverj-
ar voru bæði ljótar og langt frá því
að vera vistvænar eða sjálfbærar.
Svipaða sögu má segja um margar
byggingar víða um land sem not-
aðar eru til að taka á móti ferða-
mönnum. Hér virðist því full ástæða
til að við tökum okkur tak. Erlendis
hefur það færst í vöxt að byggingar
og umhverfi séu vottuð hvað varðar
skipulag, hönnun, efnisval og sam-
spil við viðkvæma náttúru. Þekkt-
ustu alþjóðlegu vottunarkerfin, sem
líka hafa verið notuð hér á landi, eru
breska kerfið BREEAM og banda-
ríska kerfið LEED sem bæði eru
notuð við hönnun nýrra bygginga
og umhverfis en líka til að „græna“
núverandi byggingar. Ýmsir bankar
erlendis eru nú farnir að gera kröfu
um þannig vottun sem skilyrði fyrir
lánveitingu. Aðrir vottunaraðilar
eru t.d. EarthCheck (áður GreenG-
lobe), Green Seal, Energy Star og
Svansmerkið og nú stefna Samtök
ferðaþjónustunnar að því að inn-
leiða enn eitt vottunarkerfi fyrir
ferðamálafyrirtæki. Við eigum
marga framúrskarandi hönnuði og
ekki væri úr vegi að gefa þeim líka
tækifæri til að styðja þessa mik-
ilvægu atvinnugrein.
Heildstæð stefnumótun á þessu
sviði er allt annað mál en almennar
rannsóknir, en jafnframt alger
grundvöllur fyrir farsælli fjárfest-
ingu og uppbyggingu framtíð-
arferðamálaþjónustu. Hér dugar
ekki lengur einhver óljós „framtíð-
arsýn“ og hér getum við hugsanlega
tekið Finna til fyrirmyndar en þeir
luku í fyrra við stefnumótun á sviði
ferðamála til ársins 2020 og hafa
fylgt henni markvisst eftir með að-
gerðaráætlunum.
Skipulag ferðamála
Eftir Gest Ólafsson »Heildstæð stefnu-
mótun í ferðamálum
er orðin alger grund-
völlur fyrir farsælli fjár-
festingu og uppbygg-
ingu framtíðar-
ferðamálaþjónustu.
Gestur Ólafsson
Höfundur er arkitekt
og skipulagsfræðingur.
Nú er ljóst að kosið
verður um Icesave-
samninginn. Hótanir
um að samþykki Ís-
lendingar ekki samn-
inginn muni það verða
til þess að Ísland fái
ekki inngöngu í Evr-
ópusambandið eru að
mínu mati afar ein-
kennilegar. Eftir tölu-
verða umhugsun og að
hafa kynnt mér innihald hins nýja
Icesave-samnings tel ég meiri líkur
en minni á að ég myndi samþykkja
hann í þjóðaratkvæðagreiðslu. Ég er
aftur á móti ekki hlynntur inngöngu
Íslands í Evrópusambandið og ef nei
við Icesave tryggir að við stöndum
utan Evrópusambandsins renna á
mig tvær grímur. Er þá ekki réttast
að hafna Icesave til
þess að tryggja það að við göngum
ekki í ESB? Sjálfsagt eru fleiri en ég
sem hugsa á þessum nótum og þess-
ar hótanir hafa í það minnsta þver-
öfug áhrif á mig. Því meira sem mér
er hótað því líklegra er að ég segi
nei.
Hótanir sem
virka öfugt
Eftir Gísla Pál
Pálsson
Gísli Páll Pálsson
»Er þá
ekki rétt-
ast að hafna
Icesave til
þess að
tryggja það
að við göng-
um ekki í
ESB?
Höfundur er forstjóri.
–– Meira fyrir lesendur
PANTAÐU AUGLÝSINGAPLÁSS
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
Föstudaginn 4. mars kemur
út hið árlega Fermingarblað
Morgunblaðsins.
Fermingarblaðið hefur verið eitt
af vinsælustu sérblöðum
Morgunblaðsins í gegnum árin
og verður blaðið í ár
sérstaklega glæsilegt.
MEÐAL EFNIS:
Veitingar í veisluna.
Mismunandi fermingar.
Fermingartíska.
Hárgreiðslan.
Myndatakan.
Fermingargjafir.
Fermingar erlendis.
Hvað þýðir fermingin?
Viðtöl við fermingarbörn.
Nöfn fermingarbarna.
Fermingarskeytin.
Boðskort.
Ásamt fullt af
spennandi efni.
FERMI GAR
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, mánudaginn 28. febrúar.
Ferm
ing
S
É
R
B
L
A
Ð
Nú þegar forseti Íslands hefur
synjað Icesave-frumvarpinu stað-
festingar í annað sinn og vísað því
til þjóð-
aratkvæða-
greiðslu í annað
sinn og þegar
forsætisráðherra
leggur til að í
leiðinni fari fram
kosning til
stjórnlagaþings í
annað sinn finnst
mér að verið geti
að fordæmalaus
lýðræðisleg
vakning sé að festa sig í sessi á Ís-
landi. Kannski að þjóðaratkvæða-
greiðslur geti virkjað almenning
hér til meiri þátttöku í ákvörð-
unum Alþingis og örlögum þjóð-
arinnar en áður var talið?
Mér finnst allt í einu að hvort
sem þessi þjóð fer í Evrópusam-
bandið eða ekki; og hvort sem hún
fær að kjósa um það eða ekki verði
það ekki neinn sauðarlegur hópur
sem um ræðir, heldur þjóð sem sé
ólík öllum öðrum í Evrópu. Hún
minnir mig nú fremur á óeirðirnar
sem nú eiga sér stað í arabalönd-
um, eða á sígaunana sem skáldið
Garcia Lorca gerði að táknmynd-
um Spánar, í ljóðum hans sem ég
er nú enn að lesa.
Það er eins og það hafi verið
rangt hjá okkur að álykta að ekk-
ert hafist nema með þeirri yfirveg-
uðu rósemi og stillingu sem virtist
reynast svo vel á uppgangstímum
síðustu áratuga. Um leið og forset-
inn hafði lokið máli sínu fannst mér
að hann hefði afhjúpað að efna-
hagsmál milli ríkja snúast ekki
nema að hluta um lagasamninga og
peningaflæði, heldur geti allt hitt
sem geri fólk að þjóð alveg eins
ráðið ferðinni að lokum. Hugsið
ykkur hvernig Evrópusambandið
væri ef það væri samsett úr ein-
tómum þjóðarpersónuleikum eins
og okkur. Þá væri það hið mesta
grasrótarfyrirbæri miðað við það
sem nú er! Eða líkara Svisslend-
ingum?
Verkakona ein taldi mig á að
ganga aftur í Sjálfstæðisflokkinn, í
kjölfar efnahagshrunsins, frekar
en að gera ekki neitt. Síðan hef ég
farið þar á fund þar sem menn virt-
ust alfarið á móti ákvörðun for-
mannsins um að mæla með Ice-
save. En ég taldi í uppsafnaðri
visku minni að nú væri kominn tími
til að gefa eftir, í bili, ef við ætl-
uðum að vera í takt við hefðina.
En nú sýnist mér að farið sé að
birta til aftur í atvinnulífinu og að
fólk og fyrirtæki séu að losna úr
dróma. Og að láglaunafólkið finni
aftur kunnuglega viðspyrnu undir
fótum. (Og ekki virðist saka að
hlýnun loftslagsins virðist vera að
gera veturna okkar að engu!)
Áður en næsta ólundarhrina
skellur yfir vil ég nota tækifærið
og þakka forsætisráðherra fyrir að
vernda kjör láglaunafólks umfram
aðra og forseta Íslands fyrir að
hafa að lokum sýnt þá döngun sem
hafði mátt vænta af honum sem
stjórnmálafræðingi og vinstri-
manni.
Ennfremur þeim báðum fyrir að
hafa gengið fram í að velja sér
maka með framúrstefnulegum
hætti.
Og svo vil ég ekki segja annað að
sinni en: Lifi Ísland!
TRYGGVI V LÍNDAL,
þjóðfélagsfræðingur og skáld.
Þjóðaratkvæðasemi
Íslendinga
Frá Tryggva Líndal
Tryggvi V.
Líndal
- nýr auglýsingamiðill
 569-1100finnur@mbl.is