Siglfirðingur - 25.01.1924, Blaðsíða 1

SIGLFI RÐINGUR
I. árg.
Grænlandsmálið.
F*að er nú orðið að þrætuefni
milli frændþjóðanna — íslendinga
og Norðmanna annarsvegar og
Dana hinsvegar — hverjum beri
yfirráðin yfir Grænlandi. Pað verð-
ur aldrei um það deilt að fslend-
ingar fundu Grænland og bygðu
það fyrstir manna — stofnuðu þar
íslenska nýlendu. Hún var eins og
kunnugt er stofnuð af Eiríki rauða
982 og greinir menn á um hve
lengi beri að telja hana verið hafa
við líði. En eftir miðja 15. öld mun
óhætt að segja hana úr sögunni.
En um eitt skeið (á 11. og 12. öld)
stóð bygð þessi með miklum blóma.
Þá voru 12 kirkjur og tvö klaustur
í Eystribygð en 4 kirkjur i Vestri-
bygð. Skáldskaparlistin var þar í
heiðri höfð sem annarsstaðar á
Norðurlöndum í þá daga og skáld
hafa verið þar góð. Að minsta
kosti er það talið áreiðanlega víst
að eitt af Eddukvæðunum (Atlamál)
sjeu þar kveðin. Svo er talið að á
bestu velgengnisárum þessarar ný-
lendu hafi búið þar 3—4000 manns
(af íálensku bergi brotnir flestir).
Þá kváðu verið hafa í Vestribygð
90 bygðar jarðir, en 190 í Eystri-
bygð. Grænlendingar fengu sinn
eigin biskup en voru þó, eins og
íslendingar, undirgefnir erkibiskup-
inum (fyrst í Brimum en síðar í
Brándheimi). 1261 gengu Græn-
lendingar sjálfviljugir á hönd Nor-
egskonungi, mest fyrir þá sök, að
skipakostur þeirra þvarr (eins og
íslendinga) og sáu þeir sinn kost
vænni að Noregskonungur hjeldi
uppi siglingum til landsins. Varð
þá verslunin ríkiseinokun. En um
miðja 14. öld fóru Norðmenn að
vaiirækja Grænland. Siglingar fjellu
niður og um sama leyti æddu suð-
ur yfir nýlendurnar herskáir Skræl-
ingjar, sem komu norðan að og
eyddu þeir Vestribygð stuttu eftir
Siglufirði 25. jan. 1924.
1340 og á Eystribygð herjuðu þeir
1379. Bar nú alt að einu marki:
Siglingaleysið og hernaður Skræl-
ingja hjálpaðist að, uns alt var eytt
— nýbyggjarnir drepnir og býlin
lögð í rústir. Nú líður upp undir
öld og Grænland er því þær gleymt.
En þá fóru ýmist Danir eða Norð-
menn að sigla til Grænlands, en
oftast nær mishepnuðust þessar
ferðir þeirra, og urðu að engu
gagni. Pað er loks á öndverðri
18. öld (kringum 1721) er Hans
Egede hóf trú'ooð sitt á Grænlandi,
að hin núverandi nýbygð hófst.
Og síðan hefir öll stjórn Græn-
lands verið svo nátengd verslun
þess að þar hefir ekki mátt á milli
greina. Það eru verslunarviðskifti
Grænlands við Danmörku, sem
hafa komið þeirri hefð á, að land-
ið er, og hefir uin hríð, verið tal-
inn hluti hins danska ríkis eða ný-
lenda Dana. En sannast mun það
að bæði Noregur og ísland sjer-
staklega hafa og eiga fullkominn
sögulegan og lagalegan rjett til
landsins, hvernig sem fara kann.
En óneitanlega er Dönum nokkur
vorkunn þótt þeir haldi fast fram
sínum »rjetti«, því eigi er það all-
lítið er þeir hafa lagt f sölurnar
fyrir Grænland; þeir tóku það, ef
svo má segja, upp af götu sinni,
kristnuðu það og rannsökuðu nátt-
úru þess og sögu. En hvort þeir
hafa farið þar vel eða illa með
vald sitt, eða hvort nýlendustjórn
þeirra hafi verið sem allra-best, um
það má að sjálfsögðu deila. En nú
eru yfirráð Dana yfir Grænlandi
viðurkend um heim allan og verð-
ur það hörð deila ef bróðurríkin
ísland og Noregur fara nú bæði
að krefja rjettar sms til landsins.
Og nú eru Færeyingar líka farnir
að leggja orð í belg.
F*að er ekki svo að skilja að
þeir sjeu að telja sjer rjett til póli-
tískra yfirráða á Grænlandi. Peir
eru einungis að malda í móinn yfir
9. blað
»innilokun« landsins og landhelgi
þess. Danir hafa, eins og kunnugt
er »lokað« landinu. F*angað mega
engir koma um ákveðið árabil. A
það að vera gert til þess að vernda
Eskimóa frá óhollum áhrifum heims-
menningarinnar. Svona eru nú Dan-
ir brjóstgóðir og drenglundaðir
inn við beinið. En Færeyingum
þykir þröngt um sig á fiskimiðun-
um heima fyrir en-------»vestan-
fyri Island er Gronland og har
vita Foroyinga af einum landi og
einum sjógvi«, segir Jóannes Pat-
urson í grein einni er hann skrifar
í »Tingakrossur«. Jeg ætla að leyfa
mjer að taka hjer ofurlítinn kafla
orðrjettan upp úr grein hans..
Færeyskan er svo »íslensk« í eðli
sínu, þegar annar eins maður skrif-
ar hana og Paturson, að þýðing er
óþörf og fremur til lýta. Hann segir
svo: »Islendingar hava fleiri árum
siðan verið mælskir um að Gron-
land av rottum er teirra land, tí
Islendingar funnu og bygdi landið,
og tað var í forðum undir íslendsk-
um lögum. Sum kunnugt er hava
Islendingar fjölmentan fund í Reykja-
vík um Gronlandsmálið har einmælt
var samtykt að heita á Islands stjórn
að royna sum best að fremja Is-
lands viður skifti í hesum máli.
Suni eisini lesarnum kunnugt,
halda íslendskir undangongumenn
í Gronlandsmálinum, at happadrjúg-
vasta leiðin hjá Islendingum til at
vinna somdir í hesum máli, er at
gera felagsskap við Norðmenn.
Nýlega er framborið í íslendskum
bloðum, að væntandi er, að Gron-
landsmálið verður lagt fyri altingið
í vetur. — —-----------
So hent suni tað kann vera
Norðmonnum og Islendingum at
fáa ognarrætt aftur til teirra gamla
land Gronland, ongum hevdi tad
verið hentari at fingið atkomurætt
tii Gronlands ehn Foroyingum, og
helst tá Foroyja siglingsmonnum.
So ómissandi sum Islands sjóg-