Siglfirðingur - 24.01.1931, Blaðsíða 2

2
SIGLFIRÐINGUR
Brot úr sögu Síldareinkasölunnar
Pað mun varla vera meira um
annað talað og skrifað um þessar
mundir, en Einkasöluna. Er það
engin furða þ»gar þess er gætt, að
svo að segja hver maður á þar
meiri eða minni hagsmuna að gæta.
Pað er því ekki úr vegi, einu sinni
enn, að fara nokkrum orðum nm
stofnun og starfsemi þessa fyrirtæk-
is, sem svo gjörsamlega hefir brugð-
ist tilgangi sínum.
Þingmálafundur á Akureyri fyrir ca.
brem árum.
Pað munu nú vera rúm þrjú ár
síðan Akureyringar á þingmálafundi
ákváðu að senda Erling suður til
Reykjavíkur, og gáfu honum Einka-
söluna í veganesti. Og til þess að
hann ekki yrði einn með þennan
dýra flutning, var maður sendur
með Erlingi, og hjelt hann sem
íastast í skott hins mikla bjargræð-
is. Hjeðan mun og einn maður
hafa slegist í för þessa. Báðir sett-
ust þessir fylgifiskar að í Rvík og
báðir unnu þeir að því af miklu
kappi að eignast föðurrjettindin að
bjargræðinu. — Báðir vildu þeir
verða pabbi í von um að fá bein
að naga — sem þeir líka fengu, þó
þeir ekki fengju föðu^rjettinn viður-
kendan.
Fundur d Akureyri ca, brem árum
siðar.
Nú, cirka 3 árum síðar, þann 9.
jan. 1931, kl. 4 e. h. hjeldu Akur-
eyringar aftur fund um hið sama
málefni, Síldareinkasöluna. En nú
var komið annað hljóð í strokkinn.
Loksins er svo að sjá, að Akureyr-
ingar hafi komið auga á það, hvað
veganestið hans Erlings er orðið
þeim og ðllum Iandsmönnum dýrt.
— Já, betra er seint en aldrei. —
Allir landsmenn, að undantekinni
sjálfri stjórn Einkasölunnar, eru nú
sammála um það. að Einkasalan
hafi gefið flestum sínum viðskifta-
mönnum steina fyrir brauð. Og
menn eru líka sammála um það, að
öll hin góðu loforð um gull og
græna skóga, um stærri og víðtæk-
ari síldarmarkað, um hærra síldar-
verð, um meiri peninga, hærra kaup
og um eilífa sól og sumar, hafa að-
eins orðið innantóm orð, svik og
aftur svik — bara „bluff“ eins og
Ameríkaninn sagði nýlega, þBgar
hann fjekk fóðursíld í staðinn fyrir
kryddsild.
Nýasta Grettistak Einkasölunnar.
Siðasta afrekið, sem heyrst hefir
frá Einkasölunni, er brottrekstur
Einars Olgeirssonar frá 12 þúsund
króna embættinu, sem menn höfðu
átt von á lengi undanfarið. En nú
spyrja menn sem svo: Hversvegna
í ósköpunum var hinum fram-
kvæmdarstjórnnum ekki sagt upp
líka? Og því fór ekki stjórnin
líka? Ætlar hún að verða svo fifl-
djörf að sitja áfram, eftir að hafa í
3 ár sannað vonmátt sinn og van-
kunnáttu — eftir aðra eins útkomu
af þriggja ára rekstri Einkasölunnar,
eins og orðið hefir — og það góð-
um árum? Jeg get ekki hugsað mjer
að til sje nokkur sá útgerðarmað-
ur, sjómaður eða peningastofnun,
sem láti sjer detta í hug að leggja,
enn á ný, út á þann hála ís, að láta
Einkasöluna starfa framvegis nema
til komi stórkostleg breyting fil betri
vegar á öllu fyrirkomulagi hennar.
Pað dettur að minsta kosti engum
þeim í hug, sem ætlast til að síld-
in gefi það af sjer, að allir fái starf
sitt forsvaranlega greitt.
Við höfðum tœkifæri til að græða en
Ijetum bað ónotað.
Ekki meigum við heldur gleyma
því, að langt er síðan að 3 jafn
góð ár hafa kornið hvert á eftir öðru
og sem jafn auðvelt hefir verið að
ná háu verði fyrir ísienska síld, eins
og einmitt þessi 3 ár sem Einka-
salan hefir haft yfirráðin yfir síldar-
útgerðinni. Sláandi sönnun fyrir
þessu er hið háa verð, sem keppi-
nautar vorir hafa fengið fyrir síld-
ina þessi árin.
Jeg vil nú segja eins og kerling-
in sagði: Svart vissi jeg að það
mundi verða, en að það yrði svona
svart, það datt mjer aldrei í hug —
8—10 krónur fyrir nýja síld í einn
strokk, þegar keppinautarnir fá 20
til 25 kr. og jafnvel alt að 30 kr.
Fæðingin.
Sjálf fæðing Einkasölunnar varð
að sjálfsögðu ekki alveg sársaukalaus.
Pað fór fyrir Erlingi eins og
gömlum jómfrúm, sem lengi hafa
verið í þurrabúð, að hann þurfti
hjálpar við. Og hjálpin var ekki
langt frá: Bolsar og Framsókn tóku
saman höndum eins og sv9 oft
endranær bæði fyr og síðar,
og þar með var fæðingunni lokið.
Hið nýfædda bjargræði hinnar ís-
lensku síldarútgerðar. glansandi eins
og nýveidd síld, var svo reifað í
bitlingaskjölum og sviknum loforð-
um og afhent Erlingi til yfirráða.
Borgarafundurinn i Siglafirði sem
varð heinisfrœgur.
Nokkur hluti þeirra manna, sem
þennan bæ byggja, vildu gera sitt
til að ljetta Eriingi fæðínguna, og er
það síst að undra þar sem Siglu-
fjörður er landsins stærsta söltunar-
stöð. Peir tóku því það ráð, að kalla
saman einn af þessum alþektu sigl-
firsku borgarafundum, þar sem sví-
virðingarnar fjúka milli fundarmanna
eins og tómir kassar í versta sunn-
anroki. Pannig varð líka þessi
borgarafundur með þeirri breytingu
þó, að nú var það ekki bara æran
sem átti að taka frá mönnum, heid-
ur virtist svo sem nokkrir menn
ættu að láta líf sitt — skerast nið-
ur við trog eins og afsláttarkind á
haustnóttum, eins og fulltrúi bols-
anna i bæjarstjórninni hjer komst
að orði. Pað voru útgerðarmenn og
síldarsaltendur sem hjer áttu að fá
hina síðustu kveðju og þakkir fyrir
að hafa staðið fremstir i því, að
byggja upp þetta bæjarfjelag.
Sviar fylgjast vel með. '
Umsögn erlendra blaða.
Um þennan sögulega borgara-
fund skrifaði eitt erlent blað eitt-
hvað á þessa leið:
A norðurströnd Islands er fiski-
þorp nokkurt, sem Siglufjörður
heitir. Par er verkað ca. 90 prc.
af allri íslenskri síld, sem að mestu
eða öllu fer á sænskan markað. í
þorpi þessu var nýlega haldinn fjöl-
mennur borgarafundur meðal íbú-
anna, viðvíkjandi síidareinkasölu
þeirri, sem ráðgerð er á Islandi. Á
þessum fundi kom það greinilega
fram, að sænskir síldarkaupmenn
væru illa sjeðir og skoðaðir þar sem
hálfgerðir misindismenn, sem Siglu-
fjörður hefði ekkert með að gera og
ætti að vera laus við sem allra fyrst.
Ekki fengu íslenskir síldarkaup-
menn betri útreið. Peir bæjarbúar,
sem um langt árabil höfðu haft
sambönd sín við sænska síldar-
kaupmenn. þeir voru á fundinum
stimplaðir sem föðurlandssvikarar
og sakaðir um það, sem blaðið ekki
vildi hafa eftir. Pó tók skarið af
skömminni er einn af Kommúnist-
um bæjarins sagði að þessir bæjar-
búar ættu ekki betra skilið, en að
þeir væru skornir niður við trog, á
sama hátt og íslendingar skera haus-
ana af sláturfje sínu. Og fyrir þessu
klöppuðu fundarmenn og kölluðu