Siglfirðingur - 15.08.1931, Qupperneq 1
Stjórnarskrármálið.
Agrip af framsöguræðu Jóns Porlákssonar þegar frv. Sjálfsæðis-
manna um stjórnarskrárbreytin£una var til
1. umræðu í Efri-deild.
Aðdragandinn að þeim breyting-
um á stjórnarlögum rikisins, sem
í trumvarpi þessu felast, er orðinn
langur.
I stjórnarskránni frá 1874 er svo
fyrir mælt, að á Alþingi eigi sæti
6 konungkjörnir þingmenn. Pessi
fyrirmæli hjeldust alt til ársins 1915
en þá var mönnum orðið það Ijóst
að þjóðin sjálf átti ein að ráða
skipun Alþingis að öllu leyti. Var
þá konungskjörið afnumið, en land-
kjörið sett í staðinn.
Frá þvi vjer fengum hin fyrstu
stjórnskipunarlög hefir sú breyting
orðið á þjóðlífi islendinga, að þeir
menn, sem ekki höfðu rúm eða
önnur skilyrði til að búa í sveitum
landsins, hættu að leita til annara
landa, en tóku sjer búsetu í þorp-
um og kaupstööum innan lands.
Fólksfjölgunin i landinu hefir því
síðustu áratugina aðallega bæst við
kaupstaðina.
Við þessar breytingar komu bel-
lega í Ijós gallarnir á kjördæma-
skipuninni, þeir gallar, sem ekki
þektust er hin fyrstu stjórnskipunar-
lög voru sett 1874. Hefir verið
reynt að mæta annmörkum þessum
með sjerstökum þingsætum fyrir
kaupstaðina. En nú er bert orðið,
að með þeirri aðferð er ekki fært
að mæta þeim til fullrar rjettlæt-
ingar.
Á landkjörinu komu og fram
miklir annmarkar, sjerstaklega eftir
það, að kjörtímabilið var stytt. Hefir
komið fyrir að landskjör hefir orðið
að fara fram tvisvar sama árið. Svo
tíðar kosningar um land alt valda
mikilli fyrirhöfn.
Úr þessu var reynt að bæta árið
1927 meðþeim breytingum á stjórn-
arskránni, að allir landskjörnu þing-
mennirnir skyldu kosnir í einu, og
um leið og til sama tíma og kjör-
dæmaþingmenn við reglulegar kosn-
ingar. En frv. þaö sem þessar breyt-
ingar voru teknar inn í, fjell á
næsta þingi.
Kosningarnar 1927 sýndu, að mik-
ið ósamræmi gat orðið milli kjós-
endaviljans og skipunar Alþingis.
Og menn grnnaði að þetta mundi
koma enn berar í ljós síðar. Var
eftir það fylgt fastar fram kröfunum
um umbætur á þessu.
Porra manna undraði það því
stórlega, er í frv. því, sem stjórnin
lagði fyrir í vetur til breytinga á
stjórnarskránni, skyldi engin breyt-
ing gerð á þessu, önnur en afnám
landkjörsins, þvi landkjörið er þó
það atriðið, sem að nokkru leyti
bætir úr áður nefndu misrjetti. En
þá rjettarbót vildi nú stjórnin einn-
ig burtu nema, án þess að nokkuð
kaémi í staðinn.
Pegar svona var komið, gat það
víst engum komið undarlega fyrir
sjónir, þótt tillaga kæmi fram um
það að halda opinni leið til lagfær-
ingar á kjördæmaskipuninni.
Breytingartillagan var bundin við
það frumvarp, sem fyrir lá, og var
í þvi fólgin, að ákvæðinu um það
að kjósa megi þingm. Rvíkur með
hlutbundnum kosningum, mætti
einnig beita í öðrum kjördæmum.
Pessu svaraði stjórnin með því
ekki aðeins að rjúfa þingið, heldur
að hleypa því upp og senda þing-
menn heirn.
Nú hefir stjórnin breytt afstöðu
sinni til þessa máls, og hefir flutt
tillögu um skipun milliþinganefndar
til að rannsaka málið.
Forsætisráðherra, sem ekki sýnir
máli þessu þann sóma, að vera
viðstaddur hjer í deildinni hefir
sagt, að hann geri það að höfuðat-
Ljóma-Smjörliki
Ljóma-Jurtafeiti
er það besta sem framleitt er
nú hjer á landi.
Fæst í -flestum stærri verslun-
um bæjarins. —
Umboðsmaður fyrir Siglufjörð:
Páll S. Dalraar.
ÚTSALA
Mikið af grammófónplötum
verður selt næstu daga fyrir
hálfvirði í
Brúarfossi.
BALL! BALL!
Kvenfjelagshúsið fæst leigt fyr-
ir böll og fundarhöld.
Veitingar á staðnum.
Upplýsingar í síma 85.
4 HJÓLHESTAR
fást með góðum borgunarskil-
málum hjá Friðb. Nielssyni.
riði í þessu máíi, að núverandi kjör-
dæmi haldi rjettinum til að kjósa
sjerstaka þingmenn.
Enga ástæðu hafði hann til að
hleypa upp þinginu af þessum sök-
um, þvi þessi hans vilji er vel sam-
rýmanlegur við þær breytingar sem
fram voru bornar við frv. stjórnar-
innar í vetur.
Mun honum kunnugt að í Dan-
mörku eru þingmenn kosnir bæði
hlutbundnum kosningum og óhlut-
bundnum.
Opphaflega höfðu menn það form
fyrir lýðræði, að almenningur mætti
á einum stað og rjeði málum til
lykta með atkv. sínum. Petta form
reyndist of þunglamalegt, og var þá
sú aðferð upp tekin, að menn kusu
sjer fulltrúa í sameiningu. Fulltrú-