Siglfirðingur - 19.09.1931, Qupperneq 1

*
IV. árg.
Siglufirði, Laugardaginn 19. sept. 1931
43. tbl.
Einkasalan. 22. og 23. september
seljum við ýmsar vörur með 25—40 prc. afslætti, aðeins gegn
greiðslu um leið.
Verslun Guðbj. Björnssonar.
Hún tapaði 11 þús. krónum á
„Rauða torgi“ í fyrra.
Pó allir viti, að til eru fleiri einka-
sölur en Síldareinkasala Islands, s vo
sem einkasala á lyfjum, áfengi og á-
burði, þá er það nú samt svo, að
sje „einkasalan“ nefnd á nafn í
ræðu eða riti, þá er öllum ljóst að
átt' er við Síldareinkasölu íslands.
Af hverju kemur þetta?
Sennilega af því, að af öllum þeim
einkasölum, sem við búum undir,
er þessi iang verst og tekur mest til
almennings; vegna þess að hún er
eina einkasalan sem takmarkar og
heftir atvinnu og framleiðslu og út-
flutning landsmanna á einni aðal-
framleiðsluvöru þessa lands.
Pað þarf þessvegna engan að undra,
þó Síldareinkasölunnar sjáist oftar
getið opinberlega heldur en t. d.
einkasölu á lyfjum eða áburði, og
geta þær þó sannarlega gert bölvun
fyrir því. Pað er blátt áfram eðli-
legt i lýðfrjálsu landi, að háværar
raddir heyrist pm það, bæði seint
og snemma, hve háskaleg einkasál-
an er og hefir verið, einkum og
sjerstaklega þegar hver sönnunin
rekur aðra um það, að vegna klaufa-
skapar (vægt orð) stjórnendanna geri
hún ennþá meiri bölvun, heldur en
orðið hefði undir góðri stjórn.
Fyrir tæpum tveim mánuðum
flutti Siglfirðingur ágrip af ársreikn-
ingi Sildareinkasölunnar, frá 15. apríi
1930 til 15, apríl 1931. Vakti sú
grein mjög mikla athygli; var með-
al annars prentuð upp bæði í „Vest-
urlandi“ og „Víðir“. Fanst mönnum
yfirleitt mikið til um þá staðreynd,
sem þar kom í ljós, að sjö tíundu
hlutar síldarverðsins fóru í eintóm-
an kostnað.
1 sömu grein er vikið að því, að
söltunarlaunin væru óeðlilega mikil,
og þess til getið, að þar kynni að
vera falinn halli sá á „Rauða torgi“,
sem kunnugir fullyrtu að orðið hefði.
Var beinlínis skorað á útflutnings-
nefndina að birta reikning „torgs-
ins“, svo sjeð yrði hvort þessi til-
gáta væri rjett eða ekkí — og til
þess að gera síldareígendum grein
fyrir meðferð nefndarinnar á fjár-
munum þeirra.
En útflutningsnefndin daufheyrð-
ist við þessari áskorun, eins og hún
jafnan liefir daufheyrst við öllum
þeim áskorunum og fyrirspurnum,
sem til hennar hefir verið stefnt í
þessu blaði. — Sennilega telur hún
sig upp yfir það hafna, að svara
fyrir gerðir sínar öðruvísi en rreð
illa aðgreindum ársreikningi, sem
svo aðeins er birtur þar sem vissa
er fyrir að ekki sjá hann nema ör-
fáir menn, og þá helst þeir, sem
ekki eiga síldina.
Líður svo fram til 1. sept.
En þann dag kemur út blað for-
manns útflutningsnefndar „Alþýðu-
maðurinn", og skýrir frá því í hálf-
gerðri skammagrein um Einar Ol-
geirsson, að
ELLEFU PÚSUND KRÓNA
TAP
hafi orðið á ”Rauða torgi“ í fyrra.
Pað mun nú þykja merkilegt, og
jafnvel ótrúlegt, að Erlingur Frið-
jónsson, formaður útflutningsnefndar-
innar, skuli verða til að koma þessu
upp. Pví enda þótt E. O. eigi mest-
an heiðurinn af rekstri „torgsins“,
þá sleppur sjálfur formaðurinn adlrei
með húðina heila frá því fargani.
— En hversvegna er hann að skýra
frá þessu nú, úr því hann hefur
þagað yfir því hingað til?
Ekki er hann að svara Siglfirð-
ing. — Nei, óaei. Ástæðan er alt
önnur. — —
— Pegar einkasalan rjeðist í það
í fyrrn, að taka söltunarstöð á leigu
og reka síldarsöltun fyrir eigin reikn-
ing, þá voru Erlingur og Einar
„elskulegir bræður", og mötuðu
hvern annan eins og „góðu börnin"
gera, eftir því sem sjeð varð svona
á yfirborðinu. Báðir þóttust þeir
með þessari tilraun ætla að sýna það
og sanna, að hægt væri að hafa
síldarsöltunina ódýrari en hún er
hjá prívatsaltendum. Og svo lenti
það í Einars hlut að hafa umsjón
með „torginu", en Erlingur sat á
Akureyri og hlakkaði til að fá tæki-
færi að gorta yfir hagnaðinum, við
undirbúning næstu kosninga.
En um rekstur „Rnuða torgs“ er
það að segja, að við Siglfirðingar,
sem fæddir erum og uppaldir við
síldarsöltun, við sáum það fljótiega
á öllum vinnubrögðum „torgsins",
að ekki Immdi þar mikils hagnaðar
að vænta. Og þeir sem best fylgd-
ust þar með, fullyrtu nð tap hlyti
að verða á rekstrinum. En enginn
vissi neitt ákveðið, öllu var haldið
leyndu.
Svo springur „bomban“. — Ein-
ar og Erlingur verða ósáttir, hlaupa
í sína herdeildina hver, taka forustu
hver í sínu liði og sækja hver að
öðrum af kappi miklu. Kemur þá
ýmislegt í dagsins Ijós, sem hulið
átti að vera — -eins og gengur þeg-
ar vinskapinn þrýtur.
Meðal margs annars sem E. O.
ljet blað sitt „Verkamanninn" bera
á Erling. var það, að hann væri svo
mikill „verklýðssvikari" og „verk-
lýðsböðull", og svo mikill „skósveinn
auðvaldsins“, að hann — sem for-
maður einkasölunnar — hefði sölt-
unarlaunin svo há, að saltendurnir