Siglfirðingur - 01.06.1935, Side 4
4
SIGLFIRÐJNGUR
öðrum, svo að á fáum dögum breyttist skólinn úr
menntastofnun í spítala,
Síðasta samvera okkar séra Bjarna var í hinu
bekkta söngfélagi „Hörpu”. Stjórnaði því organleikari
Jónas Helgason, og var það sama félagið sem hélt
uppi söng á þjóðhátíðinni 1874 og söng meðal ann-
ars þjóðsönginn „O guð vors lands“ í fyrsta sinni,
hér á Iandi, 2. ágúst 1874; var það í dómkirkjunni.
Par skildum við árið 1884. Bjarni fór að búa sig
undir kennimannsstarf á landi, en eg fór út á hafið
að búa mig undir eitthvað. En hvar sem eg hef
verið hef eg munað ‘eftir félögunum góðu og
minnztgamla Latínuskólans, sem góðrar móður, og svo
munu fleiri gjöra og hafa gjört.
I skólatíð séra Bjarna var hér lítið músiklíf, sem
kallað er. Fáir léku á hljóðfæri, en lúðrasveit varþó
til. Af orgelskrjóðnum í dómkirkjunni var ekki mikils
að væntá, svo furðu sætir, hvaðan hann hefir fengið
þá góðu undirstöðu, sem keniur fram i tónverkum
hans.
Framúrskarandi raddmenn voru ekki í skóla í okkar
ar tíð, að undanteknum þeim Geir Sæmundssyni og
Jóni Aðils, og engir sterkir bassar, nema Niels Lam-
bertsen, Björn Blöndal og Einar Benediktsson; eru það
mestu vandræði að fá góða bassa í söngfélög hér,
yfirleitt, þótt stundum heppnist, en í .okkar Bjarna tíð,
voru miklir bassar til í Reykjavík, og voru það Hóls-
bræður, einkum Jón.
Um 1870 voru hér uppi bassar, sem vart munu
heyrast hér aftur úr mannsbörkum, voru það þeir séra
Jón Porsteinsson frá Hálsi, beztur allra, Pórður Guð-
mundsen læknir og Jón Jónsson trá Steinnesi. Einn
slíkan mann mistum við úr okkar hóp, er Eiríkur
heitínn Ketilsson frá Kotvogi sagði sig úr skóla. Er
hann var orðinn fnllorðinn, heyrði eg hann syngja og
það er áreiðanlegt, að slíku bassarödd heyrðum við
Bjarni aldrei meðan við vorum saman.
Hátíðasöngvarnir, sem prýða messugerðir á hátíð-
um og oftar hér á landi er það meistarastykki, sem
um árafjölda mun halda nafni séra Bjarna á lofti,
eða öllu heldur meðan islenzku kirkjurnar fá að vera
í friði með sitt. .Einhvern veginn hefi eg það á til-
finningunni, að lagið „Sveitin mín“ muni síðast firn-
ast af lögum Bjarna og vonandi verðum við báðir
komnir í jörðina, þegar farið verður að dansa Tango
eftir hátíðasöngvunum og Rumba eftir „Sveitin mín“.
Pað er ekki vitlausara en annað, sem hér heyrist nú
á plöíum og í útvarpi og mér er nær að halda, að
hátíðasöngvarnir hefðu aldrei orðið til, hefði compon-
istinn unnið að þeim, eftir að útvarp vur komið, og
hann neyðst til að hlýða á allar þær disharmoniur,
taktleysi og vesaldóm sem þar er borið á borð. Eg
held, að séra Bjarni hefði orðið svo irriteraður og
vondur, að hann hefði aldrei unnið verkið eins og
það liggur fyrir. Litla hvatningu mun Bjarni hafa
fengið í skóla, enda voru kennarar litiir söngrnenn
og ekki bar á, að þeir hefðu mikið vit á söng nema
Steingrímur Johnsén og Björn M. Olsen og er þá
upptalið. Að vísu gutlaði eitthvað á Gröndal, en það
var nú sérstök grein tónlista'rinnar.
Olsen þóttist vera, og var máske, mikillsöngmaður
og stóð ekki á honum að byrja við bænir, ef þvi var
að skipta. Býzt eg við að séra Bjarni muni eftirfylgjandi:
Kveld eitt klukkan 10, er bænir skyldi halda, var
komið með 2 stóla frá rektor og skömmu síðar kom
hann með Eirík Magnússon, meistara, og sagði: „Hér
kem eg með meistarann, hann er fjarska músikalskur
og eg ætla að biðja ykkur um að syngja nú vel“.
Sigurður Jónasson frá Eyjólfsstöðum var forsöngvari,
og fór þegar að hósta, og kvaðst ekki geta byrjað
vegna kvefs. Svo fóru aðrir að hósta, og enginn ga1:
byrjað og stóð í stappi út af þessu. Pá fann rektor
ráð og sagði: „Fyrst þið eruð allir kvefaðir, þá skuluð
þið syngja bassa“. Olsen var við bænir og byrjaði,
tóku sumir undir, en aðrir accompagneruðu með hósta-
hviðum, en á milli söng Olsen sóló og að lokum
sungu þeir tveir, meistarinn og hann, en rektor brosti'
af ánægju yfir, hve söngurinn fór vel fram.
Pe gar hér er komið, dettur mér í hug ein setn-
ing í verkefni i latneskan stíl, sem Gísli heitinn
Magnússon las okkur fyrir og hljóðar svo: Eg mun
kenna Rúllusi að þegja, en fáir kenna Valtýró slíkt.
(Hann var að pexa við Dr. Valtý Guðmundsson,
sambekking okkar).
Tími og rúm segir mér að hætta þessum fornaldar
historium, sem fáir kannast nú við. Hópurinn, sem
gekk upp til inntökuprófs árið 1877, týnir nú óðum
tölunni, en þeir, sem uppi standa, eru furðu hressir,
þrátt fyrir ýmislegt, sem blásið hefir móti. Oska eg
þeim öllum, að ekki líði þeir þær kvalir og angist,
sem eg hefi átt við að stríða í fjöldamörg ár: Mig
dreymir sem sé stundum, að eg sé að ganga upp í
sögu til burtfararprófs, hjá Páli gamla Melsted, kunn-
andi ekki eitt einasta orð og vitandi, að stóri mínus
þar reið baggamun.
Eg þakka próiessor Bjarna Porsteinssyni fyrir
samveruna og óska honum góðs gengis það sem eftir
er æfinnar.
Baldur Andrésson, cand. theol.
Tónskáldið,
próf. Bjarni Porsteinsson.
í bókinni „Starfsárin 1“ .minnist höfundur, séra
Friðrik Friðriksson forstjóri K. F. U. M. á það, er
hann á ferð sinni um Svíþjóð um aldamótin siðustu
hitti tónskáldið og stúdentaskáldið Gunnar Wenner-
berg. Honum farast þannig orð: „Við áttum langt
samtal um Island. Wennerberg spurði mig mikið
eftir séra Bjarna Porsteinssyni á Siglufirði, og kvaðst
mjög dáðst að hátíðasöngvum hans og lögum yfirleitt.
Hann sagði, að sig undraði á því, að slíkur maður
væri látinn sitja í fámenni úti á landskjálka, í staðinn
fyrir að veita honum fé til að búa í Reykjavík, og
til þess að hann gæti farið utan, er hann vildi.“
Hinu frægi höfundur að „Gluntarne" og „Hör oss
Svea“ hefir áreiðanlcga haft þessa skoðun á séra Bjarna.
Hann hafði enga ástæðu til að segja 'annað en það,
sem honum bjó í brjósti í samtali við ungan stúdent.
Og slík viðurkenning frá jafn merku tónskáldi er þung
í metunum.
Hátíðasöngvarnir eða „Islenzkur Hátiðasöngur" eru
fyrstu frumsömdu tónlögin, sem birtust eftir séra Bjarna
á prenti og voru útgefnir í Kaupmannahöfn áríð 1899.