Siglfirðingur - 21.09.1935, Síða 1

VIIÍ. árg.
Siglufirði, laugardaginn 21. sept. 1935
30. tbl.
Fjármál og utanstefnur.
Vögu vér, og vögu vér
með vora byrgði þunga, —
upp er komið það áður var
í öldu Sturlunga —
í öldu Sturlunga.
(530 ára gömul vísa eftir óþekktan höfund.)
Pegar þessi vísa var kveðin var
hnignunartímabil í íslenzku þjóð-
lífi. Sturlungaöldin hafði sett mark
sitt á þjóðina. Afleiðingar hennar
og þess stjórnarfars, er af henni
leiddi, var æ betur að koma í Ijós.
Forn menning og fornir þjóðhættir
voru að liða undir lok, nýjir straum-
ar að ryðja sér til rúms í þjóðlíf-
inu. Ribbaldaháttur og spilling, úr-
ræðaleysi og kúgun þjakaði lands-
menn. Konungsvaldið var að festa
hér öflugar rætur og kirkjuvaldið
hafði náð hér fösum tökum. Efna-
hag og allrí velgengni almennings
var stórhnignað, en verzlun öll
flæmd úr höndum landsmanna og
komin í hendur erlendra okrara.
Og þótt eigi sé vísan orðmörg,
liggur bak við hvert orð örvænting
og kvíði um framtíðina, en jafn-
framt harmur og söknuður eftir
glatað frelsi og efnalegt sjálfstæði.
Af mörgu illu var landsmönnum
þá, og reyndar áður og æ síðan,
einna verst við utanstefnurnar.
Mewn höfðu af því ærna reynslu
frá Stnrlungaöldinni, hvernig þær
gáfust. Konungsvaldið og fjármagns.
skortur landsbúa, og ágirnd utan-
stefnumanna, var undirrót að neyð-
arástandinu eins og það þá var
orðið og síðar varð.
Pað varð því eitt af því, er
megináberzlan var lögð á i sam-
þykktum íslendinga um þetta leyti
gegn konungsvaldinu og svikum
þess við Gamla sáttmála, að „utan-
stefnur vildu þeir engar hafa“, og
þar næst, að auka eigi skattabyrð-
ina úr því sem orðið var.
Svo var t. d. strax í byrjun 14.
aldar, að ísl. sögðu við Hákon
konung hálegg í samþykkt sinni
við hann um afsögn allra nýrra á-
lagna og þyngsla og endurnýjun
Gamla sáttmála;
„Viljum vær eingar utan-
stefningar hafa framar en lög-
bók váttar, því at þar höfum
vær margfaldan skaða af feng-
ið ok við þat þykjumst vær
eigi búa mega. En allr sá
boðskapr, er oss býðr meiri
afdrátt eður þyngsl en áður er
svarit ok samþykt, þá sjáum
vær með aungu móti, at undir
megi standa sakir fátæktar
landsins".
Og um 90 árum síðar, er Árnes-
ingar samþykktu á Áshildarmýri á
Skeiðum samskonar áskorun til
konungs, var fyrsta ákvæðið í kröf-
um þeirra svohljóðandi:
„í fyrstu, að utanstefnur
viljum vér aungar hafa, utan
þeir menn, sem dæmdir verða
af vorum mönnum á Alþingi
burt af landinu".
Og enn mætti tilfæra mörg dæmi
fyr og síðar, að fátt þótti lands-
mönnum viðsjárverðara og bera
meiri vott um undirlægjuskap en
utanstefnurnar.
Paðerþví eigi nema von þótt það
veki nokkra eftirtekt er það kvisast
út um byggðir landsins, að nú sé
utanstefnur farnar að skjóta hér
upp kollinum sakir fjármálaöng-
þveitis og greiðsluvandræða íslenzka
ríkisins.
Ef slíkt reynist satt, að sjálfum
fjármálaráðherra ríkisins hafi verið
stefnt utan af brezku fjármálavaldi
til þess að ræða þar, á brezkri
grund, fjármálahorfur og greiðslu-
mátt (eða greiðsluvanmátt) ríkisins,
er tæplega annars að, vænta en að
úr þeirri átt sé að vænta annarra
og verrt tíðinda, og að nú sé stefnt
á yztu nöf um sjálfstæði Islendinga.
Og þeim mun sárar rennur slíkt
til rifja hverjum íslendingi, ef satt
reynist, að núverandi stjórnarflokk-
ar hafa stefnt þjóðinni í þenna
voða með fádæa frekjulegu ein-
ræðisbrölti, sífelldri, gengdarlausri
óhófseyðslu á fé rikisins og síaukn-
um fjármálaafglöpum um átta ára
skeið.
Pjóðarauður Islendinga er nú tal-
inn 200 miljónir, en skuldirnar
aftur á móti taldar vera komnar
upp í 100 miljónir, þar af 80 miij.
brezkar kröfur.
Rað er og á allra vitorði, að
siðasta þing varð á þrem klukku-
stundum að afgreiða heimildarlög
til 11 milj. kr. lántöku hjá brezk-
um banka til þess að geta staðið
við skuldbindingar sínar. Pegar svo
er komið, að taka verður tröllaukin
miljónalán til þess að greiða með
önnur lán, þá er stutt að bíða ó-
tíðinda. Pað er að kaupa sér stutt-
an gálgafrest við afarkosti.
Nú munu greiðslur ríkisins á
gömlum og nýjum skuldbindingum
eiga fram að fara fyrir þetta ár
bráðlega.
Hvað verður þá til fanga ?
Kunnugt er það og, að síðasta
lánið varð eigi t'engið nema með
auðmýkjandi og ódiplomatiskum
skilyrðum, sem fyrirfram var bent
á af gætnum fjármálamönnum, að
bráðlega mundu koma hinni ís-
lenzku fjármálastjórn í koll og auka
enn á vandræðin.
Nú hefir í ár atvinna manna
brugðizt og gjaldþol þegnanna er
að engu orðið.
Gjaldeyrisvonir ríkisins hafa
brugðizt stórkostlega.
Hyað er svo framundan ?