Ný saga - 01.01.1995, Qupperneq 44

„ ...við hlið hennar bliknuðu hinar dásamlegustu hallir Babýlonar og Fom-Grikkja.“
sér ekki verri heimild um ísland en margar
ferðalýsingar, yfirlitsrit eða myndskreytingar
af landinu frá svipuðum tíma. Að minnsta
kosti er hún ágæt heimild um hvaða hugmynd-
ir margir Evrópumenn gerðu sér um Island
upp úr miðri 19. öld.
Þessar vangaveltur leiða hugann að tengsl-
unum á milli skáldskapar og veruleika, ferða-
sögu og skáldsögu. Þau tengsl eru vissulega
sterk, enda hafa höfundar skáldsagna löngum
leitað fanga hjá höfundum ferðasagna. Fyrir
uian að nota efni hver frá öðrum hafa höf-
undar ferðasagna einnig stöðugt leitað til
skáldgyðjunnar til þess að lífga upp á sögu-
þráðinn, enda hefur það löngum verið talinn
aðall hverrar góðrar ferðasögu að blanda
skáldskap og veruleika saman í hæfilegum
skömmtum.15 Skilin eru því ekki eins skörp
þarna á milli eins og halda mætti við fyrstu
sýn og margir ætla.
Mynd 5. Reykjavík!
Myndin birtist í
bókinni Half Hours in
the Far North árið
1875, alþýðlegu
yfirlitsriti um nyrstu
svæði jarðar. Bókin
var einkum byggð á
ferðasögum um
þessi svæði og naut
hún mikilla vinsælda
seint á 19. öld.
í raun og veru gengu ýmsar svokallaðar
ferðasögur og myndlýsingar frá íslandi mun
lengra í skáldskap um Island en gert var í
Voyage au centre de la terre eins og mynd 5 er
dæmi um. Hún á að sýna höfuðstað Islands,
Reykjavík, og þarf ekki að fara mörgum orð-
um um hvor myndanna er nær veruleikanum,
þessi eða sú sem Verne birti í bók sinni af
höfuðstað landsins.
Tilvísanir
1. Bjarni Guðmundsson þýddi Voyage au centre de la
terre á íslensku og var hún gefin út árið 1944 undir heit-
inu Leyndardómar Snœfellsjökuls, för í iður jarðar.
2. Verne, Leyndardómar Snœfellsjökuls, bls. 44.
3. Sjá [Choiegeki], Edmond Charles, Voyage dans les
mers du Nord (París, 1857), gegnt bls. 84.
4. Verne, Leyndardómar Snœfellsjökuls, bls. 70-72.
5. Sama, bls. 44.
6. Sama, bls. 46.
7. Sama, bls. 47. - Sá Friðriksson (í frönsku útgáfunni
Fridriksson) sem hér er rætt um er án efa Halldór Kr.
Friðriksson. Hann kenndi í Reykjavíkurskóla frá
1848-95. Nafn Halldórs ber á góma í [Choiegeki],
Edmond Charles, Voyage, bls. 94, og þar hefur Verne
tekið það til handargagns.
8. Verne, Leyndardómar Snœfellsjökuls, bls. 63,73-74,82.
9. Sama, bls. 76.
10. Sama, bls. 78.
11. Bók Troils var gefin út á frönsku árið 1781 undir heit-
inu Lettres sur l’Islande. Kom einnig út á ensku, þýsku og
hollensku. Islensk þýðing Haralds Sigurðssonar, Bréf frú
ístandi, var gefin út árið 1961.
12. Troil, Uno von, Bréf frá íslandi. Haraldur Sigurðsson
íslenzkaði (Rv., 1961), bls. 135.
13. Sjá til dæmis Die Nord-Polarlánder. Nach áltern und
den neuesten Reisebeschreibungen (Leipzig, 1822), bls.
77-78.
14. Sjá Atlas du Voyage en fslande, fait Par ordre de S.M.
Danoise (París, 1806), pl. LIX.
15. Adams, Percy G., Travel Literature and the Evolution
of the Novel (Lexington, Kentucky, 1983), bls. 54-55,
74-75, 95, 108-109 og víðar.
42