Morgunblaðið - 30.05.2011, Page 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 30. MAÍ 2011
Mannréttindaganga Amnesty International fagnaði fimmtíu ára afmæli á laugardaginn og af því tilefni gekk fólk fylktu liði niður Laugaveginn. Bernharður Guðmundsson var einn þeirra.
Kristinn
Þeim sem fá fjárhagsaðstoð
frá Reykjavíkurborg hefur
fjölgað um 30% milli ára og um
70% ef bornar eru saman tölur
fyrstu ársfjórðunga þessa árs
og ársins 2010. Þeir sem njóta
aðstoðarinnar eiga ekki rétt á
atvinnuleysisbótum, hafa misst
réttinn til bóta eða geta ekki
verið á vinnumarkaði af ein-
hverjum ástæðum. Margir eru
síðar greindir sem öryrkjar og
fá þá greiðslur úr almenna líf-
eyristryggingakerfinu. Þá eiga námsmenn,
sem hafa ekki verið á vinnumarkaði, ekki held-
ur rétt á atvinnuleysisbótum. Nú njóta 1.700
manns fjárhagsaðstoðar Reykjavíkurborgar.
U.þ.b. 70% þeirra eru 40 ára og yngri og þeim
fjölgar mun hraðar en hinum eldri. Þetta er al-
varleg þróun, sem krefst þess að við stöldrum
við, rýnum í ástandið og leitum nýrra leiða.
Hækkun bóta og skilyrði um virkni
Grunnfjárhæð til framfærslu hækkaði um
síðustu áramót í Reykjavík. Tekist var á um
þessa hækkun. Meirihluti Samfylkingar og
Besta flokksins hækkaði bætur án þess að
skoða hvernig leggja mætti enn þyngri
áherslu á virkniúrræði. Mun betri leið hefði
verið að umbuna þeim, sem geta
og vilja taka þátt í virkniverk-
efnum í stað þess að greiða bætur
út skilyrðislaust. Með því hefði
borgin mótað hvetjandi kerfi öll-
um til góðs.
Við sjálfstæðismenn höfum ver-
ið talsmenn þess að gera ætti kröf-
ur til þeirra sem þurfa á fjárhags-
aðstoð að halda, á sama hátt og
gerðar eru kröfur til þeirra sem
njóta atvinnuleysisbóta en þeir
þurfa að vera í virkri atvinnuleit
og með því er fylgst. Engar slíkar
kröfur eru gerðar til þeirra, sem fá
fjárhagsaðstoð borgarinnar, fólki
er boðin ráðgjöf og aðstoð sem margir þiggja
ekki. Þennan hóp þarf að okkar mati að hvetja
af meiri krafti til að hann öðlist reynslu og
hæfni til að komast út á vinnumarkaðinn og
verjast þeim doða og vonleysi, sem langvar-
andi aðgerðarleysi getur haft í för með sér.
Annars staðar á Norðurlöndum hafa menn séð
mikilvægi þess að forsenda bóta sé að vera
virkur og taka þátt.
Breyttar aðstæður krefjast
aðlögunar og nýrra úrræða
Þegar félagslegir erfiðleikar eru til staðar
hjá einstaklingum og fjölskyldum, opnast dyr
að kerfi, sem bætir verulega fjárhagsstöðu
þeirra og veitir aðgang að lausnum sem öðrum
bjóðast ekki. Hér er t.d. um að ræða sérstakar
húsaleigubætur, úthlutun félagslegs húsnæðis
og aðgengi að heimildargreiðslum á grundvelli
reglna Reykjavíkurborgar.
Mikil ásókn er að komast yfir „félagslegu
línuna“ eða viðmiðin þ.e. að teljast vera í fé-
lagslegum vanda enda er eftir nokkru að
slægjast. Svokallaðar sérstakar húsnæð-
isbætur eru 1.300 kr. fyrir hverjar 1.000 krón-
ur, sem viðkomandi fær í húsaleigubætur og
geta þær samanlagt orðið mest 70.000 kr. á
mánuði eða 75% af leiguverði. Oft á tíðum
gengur illa að finna leiguhúsnæði á almennum
markaði, þannig að fólk leitar til sveitarfé-
lagsins. Til þess að eiga rétt á félagslegu hús-
næði er þörfin metin út frá aðstæðum hvers og
eins, bæði félagslegum og fjárhagslegum.
Dæmi eru til um að framtak og frumkvæði til
öflunar húsnæðis komi í veg fyrir aukinn rétt
til bóta. Og fljótt sér fólk að það borgar sig lít-
ið að nota sjálfsbjargarviðleitnina.
Nauðsynlegt er að velferðarkerfið breytist í
takt við þann vanda, sem því er ætlað að leysa.
Vinnumarkaðurinn er gjörbreyttur, atvinnu-
leysi í borginni er u.þ.b. 10% (þegar atvinnu-
lausir á fjárhagsaðstoð eru taldir með) og laun
hafa lækkað verulega. Gæta þarf þess að sá
hópur sem fær fjárhagsaðstoð frá sveitarfé-
laginu vegna atvinnuleysis festist ekki í viðjum
hins félagslega kerfis. Mikilvægt er að því
fólki standi öflug vinnumarkaðsúrræði til boða
og ríkið tryggi rétt þeirra til vinnumiðlunar-
úrræða. Breyta þarf fjárhagsaðstoðarreglum
Reykjavíkurborgar, þannig að hægt sé að
umbuna þeim sem vilja taka þátt í samfélags-
verkefnum eða öðrum virkniúrræðum og ekki
ætti að teljast eðlilegt að krefjast einskis frá
bótaþegum. Ekki er verið að tala um að allir
fái launuð störf heldur að þeir finni sér verk-
efni sem hentar áhuga þeirra og hæfni. Þetta
má gera í samstarfi við hjálparstofnanir, hags-
munafélög, skóla og aðra aðila. Slík þátttaka
hvetur fólk til að koma sér út úr aðstæðum,
sem það annars festist í til langs tíma. Aðal-
atriðið er að fólk sem getur bjargað sér sjálft
festist ekki í viðjum félagslega kerfisins. Fé-
lagslega kerfið er byggt upp til þess að hjálpa
þeim sem ekki geta bjargað sér sjálfir eða
hafa lent tímabundið í áföllum og nú er nauð-
synlegt að verja það vegna gjörbreyttra að-
stæðna á vinnumarkaði.
Eftir Áslaugu Maríu
Friðriksdóttur »Nú njóta 1.700 manns fjár-
hagsaðstoðar Reykjavíkur-
borgar. U.þ.b. 70% þeirra eru
40 ára og yngri og þeim fjölg-
ar mun hraðar en hinum eldri.
Áslaug María
Friðriksdóttir
Að takast á við félagslegan vanda í Reykjavík
Höfundur er varaborgarfulltrúi Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík og situr í velferðarráði.
Á hverjum degi und-
anfarnar vikur berast
fréttir af loftárásum
sem gerðar eru á Líb-
íu, í nafni Atlantshafs-
bandalagsins, Nató.
Fljótlega eftir að ör-
yggisráð Sameinuðu
þjóðanna samþykkti að
lýsa yfir loftbanni í
landinu var tekið að
ræða það á alþjóðavett-
vangi hvort Nató gæti tekið að sér
að framfylgja því banni með valdi.
Þetta kom ítrekað fram í fréttum,
meðal annars hér á landi. Eftir
nokkrar umræður var það samþykkt
innan Nató. Eins og flestum er
kunnugt er Ísland aðili að Nató.
Eins og sömu flestum er kunnugt
hefur hvert einasta aðildarríki Nató
neitunarvald innan sambandsins. Ís-
land hefði því getað hindrað allar
hernaðaraðgerðir í nafni bandalags-
ins, en íslensk stjórnvöld kusu að
gera það ekki. Íslenskir ráðamenn
höfðu nægan tíma til að
móta afstöðu landsins
til þessa máls.
Ólíkt Íraksstríðinu
Fyrir tæpum áratug
réðust Bandaríkin,
Bretland, Danmörk,
Ástralía, Ítalía og ýmis
fleiri lönd inn í Írak og
losuðu landið undan
ógnarstjórn Saddams
Husseins. Sú innrás
var ekki gerð í nafni Ís-
lands og ekki í nafni
nokkurs bandalags sem landið á að-
ild að. Íslensk stjórnvöld höfðu hins
vegar á sínum tíma látið í ljós þá
skoðun, að ef Saddam Hussein færi
ekki að samþykktum Sameinuðu
þjóðanna þá kynni að koma að því að
hann yrði knúinn til þess með valdi.
Sú skoðun gerði landið auðvitað ekki
að aðila að innrásinni, þótt áróð-
ursmenn hér á landi hafi auðvitað
látið eins og Ísland væri ein fremsta
innrásarþjóðin. Öðru máli gegnir í
Líbíu, en Ísland á beina aðild að því
bandalagi sem gerir nú á hverri
nóttu loftárásir á landið, og hefur Ís-
land meira að segja neitunarvald
innan bandalagsins.
Hvað með vinstrigræna?
Alþingi hefur enga samþykkt gert
vegna loftárásanna á Líbíu. Utanrík-
ismálanefnd þingsins mun ekki einu
sinni hafa fjallað um málið áður en
íslensk stjórnvöld afréðu að beita
sér ekki gegn loftárásunum innan
Nató. Vinstrigrænir eiga aðild að
ríkisstjórninni en samt láta þeir eins
og þeir beri enga ábyrgð á þeirri
ákvörðun Íslands að beita sér ekki
gegn loftárásunum á Líbíu. For-
ystumenn vinstrigrænna gefa þá
skýringu að utanríkisráðherra fari
með málefni Íslands og annarra
ríkja. Það er stjórnskipulega rétt,
svo langt sem það nær. En hvernig
töluðu vinstrigrænir um Íraks-
stríðið, árum saman? Afstaða Ís-
lands til Íraksstríðsins var mun
veigaminni en afstaðan til loftárás-
anna nú, enda varð Ísland aldrei að-
ili að innrásinni. Engu að síður hafa
vinstrigrænir í bráðum áratug talað
um að „tveir menn“ hafi tekið allar
ákvarðanir varðandi viðhorf Íslands
til Íraksstríðsins. Í því tilfelli virðist
vinstrigrænum ekki þykja neinu
skipta að utanríkisráðherra fer einn
með utanríkismál í ríkisstjórn Ís-
lands.
Hvort velja vinstrigrænir nú?
Vinstrigrænir geta ekki bæði
sleppt og haldið. Þeir verða nú að
gera annað hvort: viðurkenna að
þeir bera í raun ábyrgð á þeirri
ákvörðun Íslands að mótmæla
hvorki né hindra að Atlantshafs-
bandalagið, sem Ísland á aðild að,
geri loftárásir á fullvalda ríki, eða þá
að draga til baka margra ára sam-
felldar æsingaræður sínar um að
tveir menn, utanríkisráðherra og
forsætisráðherra, hafi ákveðið af-
stöðu Íslands til málefna Íraks.
Kokhreystin lifir þó
En kannski þarf ekki að velta
svarinu fyrir sér. Hvað er yfirleitt að
marka vinstrigræna? Í fjölmiðlamál-
inu snerust þeir á sveif með hags-
munum auðhrings gegn hagsmunum
almennings. Í stjórnarandstöðu eftir
bankagjaldþrot töluðu þeir gegn Al-
þjóðagjaldeyrissjóðnum en eru nú
hans helstu vinnumenn. Fyrir þing-
kosningar 2009 sögðust þeir vera
allra manna harðastir í andstöðunni
við Evrópusambandið. Tveimur
mánuðum eftir kosningar voru þeir
búnir að sækja um aðild. Til að
greiða þeirri umsókn leið börðu þeir
Icesave þrívegis í gegnum alþingi. Í
stjórnarandstöðu þóttust þeir heil-
agir í auðlindamálum. Í ríkisstjórn
horfðu þeir aðgerðalausir upp á
Magma færa út kvíarnar. Í stjórnar-
andstöðu töluðu þeir sig hása um
Íraksstríðið, þar sem Ísland var þó
aldrei neinn aðili. Er þá ekki viðeig-
andi að þeir sitji nú í ríkisstjórn sem
lætur sér í léttu rúmi liggja þótt
bandalag, sem Ísland á aðild að, geri
nú samfelldar loftárásir á Líbíu? Er
ekki staðreyndin einfaldlega sú, að
undir núverandi forystu er trúverð-
ugleiki vinstrigrænna farinn veg
allrar veraldar, þótt kokhreystin sé
að vísu ósködduð enn?
Eftir Bergþór
Ólason
» Ísland á aðild að
bandalagi sem gerir
loftárásir á fullvalda ríki
á hverri nóttu. Vinstri-
stjórnin gat hindrað
þær, en gerði það ekki.
Bergþór Ólason
Vinstrigrænir gera loftárásir
Höfundur er fjármálastjóri.