Morgunblaðið - 04.06.2011, Page 32

32 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. JÚNÍ 2011
Nú hefur þörfin fyrir
eldisfóður aldrei verið
meiri í heiminum. Í
BNA er t.d notað
jurtamjöl í laxeldi og
húsdýraeldi, nokkuð
sem næringarfræð-
ingar eru ekki ýkja
hrifnir af. Íslendingar
hafa einkum framleitt
mjöl og lýsi úr síld,
loðnu og bolfisk-
úrgangi. Í dag eru meiri kröfur um
að fiskimjöl sé framleitt úr sem
ferskustu hráefni sem er einfalt að
framkvæma í dag og er það þá gert
með rotvörn, með t.d. maurasýru, en
frysting er líka hugsanleg en of dýr
orkulega séð. Þetta með rotvörnina
er þaulreynd aðferð í Noregi síðustu
tvo áratugina. Til að gera það þarf
að mala úrganginn og úrgangsfisk
ferskan í kvörn svo blanda megi sýr-
unni auðveldlegar í hann. Yfirborð
eða roðið auk þarmanna í fiski eru
full af gerlum sem eru fljótir að
brjóta niður lífrænt efni fisksins fái
þeir tækifæri til. Með sýrunni er pH
eða sýrustigið lækkað og rotnunin
stöðvast og geymsluþol marningsins
eykst. Allt brottkast og úrgangur frá
vinnslu til sjós mætti því mala í fiski-
graut eða marning sem eftir rotvörn
væri dælt á geymslutanka. Verk-
smiðjuskip sem flakar um borð
fleygir um 60% hvers fisks sem flak-
aður er í hafið auk þess sem of litlir
eða of stórir fiskar fara sömu leið því
þeir passa ekki í flökunarvélarnar.
Þetta mætti allt hirða og mala og
setja sjálfvirkt á geyma um borð. Er
að landi er komið yrði fisksúpunni
dælt í geymslugeyma og síðan unnið
í mjöl á einfaldari hátt enn í dag í
hefðbundnum gúanóverksmiðjum.
Þörfin er ört vaxandi fyrir fóður en
fóður úr fiski er betra en úr jarð-
argróðri hvað snertir olíuna, prótínið
og ríkulegt magn steinefna auk þess
sem varasöm eiturefni frá ræktun
eru ekki til staðar. Markaðurinn fyr-
ir hágæða fóðurmjöl er
því vaxandi og verðið
væntanlega líka.
Úrgangur frystihúsa
og saltfiskvera er oft
orðinn nokkuð rotn-
aður er hann er unninn
og nýtist fiskimjöl úr
honum helst fyrir svín,
jórturdýr og alifugla.
Eldisrækt fiska þarf
mun betra fóður og þá
úr ferskara hráefni.
Auk þess sem mikil
magnrýrnun hráefn-
isins á sér stað við niðurbrot þess í
dag. Það yrði einfalt fyrir fisk-
vinnsluhúsin að koma sér upp kvörn,
sjálfvirkri skömmtun rotvarnarefna
og geymslutanki til að nýta allan úr-
gang ferskan til nýtingar í fyrsta
flokks fóðurvinnslu.
Fyrir smærri báta mætti koma
upp kvörn og geymslugeymi á
bryggjum sem setja mætti í slóg,
undirmálsfisk og annan heilan fisk
sem hent er ella. Þetta eru verðmæti
sem geta gefið útgerðinni auknar
tekjur.
Vinnsla fiskisúpunnar í mjöl og
lýsi yrði t.d. þannig: hráefnið eða
fiskisúpan yrði flutt frá geymslu-
geymunum með tankbílum til
vinnslustaða sem gætu verið víða.
Fyrst yrði súpan sjálfmelt í geymi
við um 37°C en við það losnar fitan.
Eftir það þarf að hita í 90°C og setja
í gegnum beinasíur og síðan yrði
hluti lýsisins skilinn frá. Því sem nú
er eftir þarf að eima vatnið úr og eru
t.d. hefðbundin soðeimingartæki
nothæf til þess auk lokaþurrkunar í
gufuþurrkurum eða önnur betri
tækni. Þetta gæti átt sér stað þar
sem jarðvarmi er fyrir hendi og þá
sparað innflutta orku, en einn að-
alrekstrarkostnaðurinn við fiski-
mjölsframleiðslu er einmitt orkan.
Ekki þarf endilega að eima allt í
undir 10% vatns sem er vanalegt í
fiskimjöli heldur mætti selja sumt
sem 50% súpuþykkni til íblöndunar í
dýra- og fiskafóður. 60-65 kg sýru-
rotvarinn fiskúrgangur gefur 22 kg
votfóðurs sem hentar húsdýrum.
Það þarf því tiltölulega einfalt ferli
við vinnslu þessa dýrmæta hágæða-
hráefnis sem er hér til staðar.
Væru t.d. veidd 200.000 t af botn-
fiski á ári sem væri allur unninn í
fryst flök mætti þannig fá fyrsta
flokks hráefni til fóðurmjöls sem
væri ekki minna en 120.000 t auk
brottkastsins til sjós. Þetta gæfi síð-
an vart minna en 20.000 tonn fiski-
mjöls og 3.000 tonn lýsis. Lýsið gæti
líka verið fyrsta flokks sé andþrán-
unarefni blandað með sýrunni við
rotvörnina. Það myndi þá fást betra
verð fyrir þetta á mörkuðunum og
efla þjóðarhag úr hráefni sem er
þegar til staðar en lítið hirt eða þá
oftast stórskemmt hvað ferskleik-
ann varðar. Séu notaðar tölur eins
og 800 USD / t og 1 USD = 115 ISK
gætu þetta orðið yfir 1.800 milljónir
króna í útflutningsverðmæti árlega.
Það er því eftir miklu að slægjast.
Samkvæmt fréttum þessa dagana
er einmitt EBS að undirbúa bann við
öllu brottkasti og því ekki seinna
vænna að búa sig undir breytingar
varðandi brottkast alls fisks og fisk-
úrgangs til sjós og lands og búa sig
undir að framleiða mun betra fiski-
fóðurmjöl en hingað til. Nú, ef ekki
er áhugi fyrir mjölframleiðslu má
líka gerja fiskisúpuna í metangas á
metanbílana, en úr 0,6 m3 fisk-
úrgangs fæst víst jafngildi 37 lítra
bensíns sem metangas. Og ef vill
mætti dreifa fiskisúpunni bara sem
áburði á jörðina en einmitt hann
verður stöðugt dýrari. Það eru því
ýmisleg not möguleg og fleiri en tal-
in eru hér.
Brottkast og fiskúrgangur
Eftir Pálma
Stefánsson »Unnt er að stórauka
magn og gæði fiski-
mjöls með því að hirða
allan fiskúrgang á sjó
og landi og hætta öllu
brottkasti fisks til sjós.
Pálmi Stefánsson
Höfundur er efnaverkfræðingur.
Við sátum um dag-
inn á kaffihúsi 25 (talan
var tilviljun). Fimm
höfðu verið fengnir til
að reifa ýmsar hliðar
lýðræðis. Á eftir fór
talið víða og meðal
annars að því, hvernig
ætti að standa að
stjórnarskrárbreyt-
ingum. Bent var á,
hvernig félagsskap
væru settar samþykktir. Þá væri
hver grein borin undir atkvæði.
Sunnudagsmoggi 17. apríl spurði
Jon Elster, sem fenginn var til
landsins að fjalla um setningu
stjórnarskrár, hvort í þjóðaratkvæði
mætti bera upp fleiri kosti um ein-
stakar greinar. Kvað hann það óráð-
legt og jafnvel hættulegt, slík aðferð
byði upp á bútasaum, en í stjórn-
arskrá yrði að vera samhengi. Hann
taldi það afbragðshugmynd að setja
tillögu stjórnlagaráðs í þjóð-
aratkvæði, áður en hún færi fyrir al-
þingi.
Með því að bera aðeins eina gerð
stjórnarskrár undir þjóðina er málið
einokað. Í raðvali eru engin vand-
kvæði að bera upp fleiri gerðir
stjórnarskrár. Ein gerðin mætti
vera þannig, að ekki sé gert ráð fyrir
framsali á valdi til útlanda; það væri
í samræmi við einróma afstöðu þjóð-
fundarins, sem stjórnlagaþinginu
var sett að taka mið af. Á hinu, fram-
sali á valdi til útlanda, gætu verið
fleiri en ein útfærsla. Slík vinnu-
brögð eru ekki bútasaumur, heldur
forgangsraða kjósendur þá heilum
gerðum stjórnarskrár.
Við gerð stjórnarskrár, sagði Els-
ter í viðtalinu, ætti
meginmarkmiðið að
vera að tryggja, að
áhrif hagsmuna, ástr-
íðna, fordóma og hlut-
drægni á ákvarðanir
verði sem minnst, og
gerði blaðið það að að-
alyfirskrift. Ég tel hins
vegar, að með lýðræði
sé gætt hagsmuna, svo
sem þjóðarhagsmuna
gagnvart öðrum ríkjum
og annarra almennra
hagsmuna, en um það
verður ekki eitt álit, hvernig sér-
stakir hagsmunir megi fléttast sam-
an og leiða til heildarhagsmuna, það
skipar mönnum í flokka. Þá eiga ást-
ríður að ráða, svo sem ástríða fyrir
frelsi, lýðræði og mannhelgi. Þar
verður ágreiningur ekki takmark-
aður.
Stjórnarskrá má vel móta í sjóð-
vali. Það fyrirkomulag á almennt
við, þegar setja skal félagi stofn-
samþykktir og semja stefnuskrá
flokks eða félags. Vinnubrögðunum
er lýst í Lýðræði með raðvali og
sjóðvali (Sjóðval um stórmál, bls.
112-120). Gerð borgarskipulags er
þar meðal dæma. Við gerð þess má
fyrst varpa upp einni yfirlits-
hugmynd. Tillögur um nánari út-
færslu og breytingar eru svo af-
greiddar hver á fætur annarri.
Þegar einhverjum þykir skipulags-
hugmyndin hafa þróast öðru vísi
með samþykktri útfærslu og breyt-
ingum en búist var við, þegar ein-
hver tillagan var tekin fyrir, má bera
hana upp aftur. Með sjóðvali vegast
á hugmyndir (tillögur), sem fáir
stríða fyrir, en fleiri eru á móti með
daufari tilfinningu.
Þetta fyrirkomulag ræddi ég við
ráðamenn Reykjavíkurborgar um
árið. Þá nefndi ég þá framkvæmd, að
í sjóðvali væru þeir 30, sem voru á
hverjum framboðslista, og fengi
hver atkvæði í sjóð í hlutfalli við at-
kvæðatölu listans. Ef kosningin til
stjórnlagaþings hefði verið í lagi,
hefði mátt viðhafa sjóðval á grund-
velli hennar. Þingið hefði þá getað
haft með höndum mótun tillagna og
staðið að sjóðvali um þær meðal
frambjóðenda, en þeir fengju at-
kvæði í sjóð í hlutfalli við fylgi við
stjórnlagaþingskosninguna. Með
þessu móti milduðust meinbugir að-
ferðarinnar, sem þá var viðhöfð, sbr.
grein mína í Morgunblaðinu 2. febr-
úar síðastliðinn (Persónukjör – 2
kosnir). Þá gerði það ekki mikið til,
þótt þeir, sem ná kjöri, nytu þröngr-
ar hylli, þar sem framkvæmd sjóð-
vals knýr á um alhliða framlagningu
mála. Þátttaka allra frambjóðenda í
sjóðvali leiðir til þess, að almennt vel
séðir frambjóðendur, sem geta verið
margir og hafa ekki náð kjöri vegna
eiginleika kosningaaðferðarinnar, fá
tækifæri til að láta að sér kveða í
hlutfalli við fylgi hvers og eins. Sam-
anlagt getur það orðið miklu meira
en fylgi þeirra, sem náðu kjöri.
Að setja stofnsamþykkt
Eftir Björn S.
Stefánsson »Ef stjórnlagaþings-
kosningin í nóv-
ember hefði tekist, hefði
mátt móta nýja stjórn-
arskrá með raðvali og
sjóðvali með þátttöku
allra frambjóðenda.
Björn S. Stefánsson
Höfundur stendur fyrir
Lýðræðissetrinu.
Ég er þeirrar skoð-
unar að Landsbankinn
falsi bókhaldið vísvit-
andi. Það gerir hann í
samstarfi við valda
fasteignasala með því
að eignir fólks sem
óska eftir greiðsluað-
lögun eru ofmetnar.
Eftir samtöl við fast-
eignasala og lögfræð-
inga virðist mér ofmat
eigna líka eiga sér stað á eignum
fyrirtækja sem eru upp á náð og
miskunn þessa banka komin. Hitt
er líka ljóst að Arion og Íslands-
banki virðast líka leika þennan ljóta
leik. Ég veit um dæmi þar sem íbúð
fólks sem ætlaði sér að fara svokall-
aða 110% leið var metin á þremur
milljónum meira en eignin var
keypt á fyrir hrun. En oftast er
Landsbankinn svo ósvífinn að meta
eignir á það sama og stökkbreytt
lánin sem hvíla á íbúðinni standa í.
Þannig fegrar Landsbankinn stöðu
sína í bókhaldi en tilkynnir eiganda
eignarinnar að því miður falli hans
eign ekki undir 110% leiðina því
samkvæmt mati fasteignasalans
sem bankinn sendir sjálfur á vett-
vang sé ekkert að afskrifa.
Þessi vinnubrögð eru ekkert ann-
að en stigamennska og óþverra-
skapur. Svo auglýsir Landsbankinn
breytt hugarfar í fjölmiðlum. Aug-
lýsingar sem ganga út á að reyna
blekkja almenning um að bankinn
sé sanngjarn í samningum við
skuldara og vilji allt fyrir þá gera.
Þegar staðreyndin er allt önnur.
Tökum dæmi af nýjasta útspili
bankans. Bankinn auglýsir að nú
muni hann endurgreiða 20% af
vöxtum lána til íbúðakaupa en bara
til skilvísra viðskiptavina. Sem sagt
hann ætlar að hjálpa þeim sem ekki
eru í neinum vandræð-
um með að greiða af
lánum sínum en þeir
sem þurfa á hjálp að
halda geta etið skít.
Persónulega hef ég
staðið í stappi við
þessa óþverra vegna
húsnæðisláns sem yf-
irtekið var 2006 vegna
íbúðakaupa. Ég mun
ekki fá þessa 20% end-
urgreiðslu vegna þess
að þessir stigamenn
hafa aldrei gert mér kleift að
standa í skilum. Þrátt fyrir ítrek-
aðar yfirlýsingar mínar um
greiðsluvilja, margar ferðir í bank-
ann og að hafa skilað inn ógrynni
upplýsinga um fjárhagslega stöðu
hefur nákvæmlega ekkert komið út
úr því. Þeim virðist bara alveg ná-
kvæmlega sama! Bankinn hefur
ekki einu sinni komið með tillögu
um hvernig hægt væri að greiða úr
mínum málum. Þegar ég benti sér-
fræðingnum í bankanum eitt sinn á
að ég ætti fjölskyldu og hvort
bankinn ætlaði virkilega að setja
okkur á götuna þá skellti viðkom-
andi upp úr! Þetta samtal á ég á
diktafón og hef spilað fyrir hvern
sem heyra vill. Í millitíðinni meðan
fólk stendur í stappi við Lands-
bankamafíuna færir hún skil-
merkilega til bókar ofmetnar eign-
ir fólks og falsar þar með bókhaldið
þannig að það lítur út fyrir að efna-
hagsreikningur bankans sé „algjör
snilld“.
Falsar Landsbank-
inn bókhaldið?
Eftir Helga
Helgason
Helgi Helgason
» Þessi vinnubrögð
eru ekkert annað
en stigamennska
og óþverraskapur.
Höfundur er stjórnmálafræðingur.
Morgunblaðið birtir alla útgáfu-
daga aðsendar umræðugreinar frá
lesendum. Blaðið áskilur sér rétt til
að hafna greinum, stytta texta í sam-
ráði við höfunda og ákveða hvort
grein birtist í umræðunni eða í bréf-
um til blaðsins.
Blaðið birtir ekki greinar, sem eru
skrifaðar fyrst og fremst til að kynna
starfsemi einstakra stofnana, fyr-
irtækja eða samtaka eða til að kynna
viðburði, svo sem fundi og ráðstefnur.
Þeir sem þurfa að senda Morg-
unblaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi blaðsins.
Formið má m.a. finna undir Morg-
unblaðshausnum efst t.h. á forsíðu
mbl.is. Einnig er hægt að slá inn slóð-
ina www.mbl.is/sendagrein Ekki er
lengur tekið við greinum sem sendar
eru í tölvupósti og greinar sem send-
ar eru á aðra miðla eru ekki birtar.
Í fyrsta skipti sem formið er notað
þarf notandinn að nýskrá sig inn í
kerfið, en næst þegar kerfið er notað
er nóg að slá inn netfang og lykilorð
og er þá notandasvæðið virkt.
Ekki er hægt að senda inn lengri
grein en sem nemur þeirri hámarks-
lengd sem gefin er upp fyrir hvern
efnisþátt en boðið er upp á birtingu
lengri greina á vefnum.
Nánari upplýsingar gefur starfs-
fólk greinadeildar.
Móttaka aðsendra greina
Nánari upplýsingar
Alls er leitast eftir 8-10 íbúðum, fullbúnum m. húsgögnum og tækjum
og einnig koma til greina íbúðir sem eru tómar.
Einungis íbúðir í póstnúmerum 101, 103, 104, 105, 107, 108, 112, 113,
200 og 210, koma til greina.
Óskað er eftir 3ja- 4ra herb eignum.
Í þeim íbúðum sem eru fullbúnar er skilyrði að þvottavél og þurrkari
sé innan íbúðar, einnig þarf internettenging og sjónvarp m. erlendum
sjónvarpsstöðum að vera innifalið í leiguupphæð.
Leigutími er 1-2 ár.
Traust fyrirtæki óskar eftir
íbúðum til leigu
Jón Rafn
Valdimarsson
Löggiltur
fasteignasali
S. 695-5520