Morgunblaðið - 09.06.2011, Page 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. JÚNÍ 2011
Sumar Sumir segja að veðrið sé alltaf best í Reykjavík en svo bregðast krosstré sem önnur tré og keppendur á frjálsíþróttamóti ÍR á Laugardalsvelli í gærkvöldi tóku á því að hætti hússins.
Kristinn
Það er merkilegt
hvað sumt fólk virðist
þrífast á því að ala á
ófriði. Merkilegra er
að á Alþingi fer þar
fremstur í flokki sá er
síst skyldi: forsætis-
ráðherra landsins, Jó-
hanna Sigurðardóttir.
Sjaldan og sennilega
aldrei hefur ríkisstjórn
gefið landsmönnum
eins mikil fyrirheit um betri tíð
heldur en ríkisstjórn hennar. Lof-
orðin um skjaldborg um heimilin,
gagnsæi og heiðarleika voru
ótæpilega notuð í öllum skila-
boðum hennar til þjóðarinnar. Á
þjóðinni, ekki síst þeim sem minna
mega sín, liggja nú svik Jóhönnu
eins og mara; efndirnar eru í engu
samræmi við loforðin. Tilburðir
forsætisráðherra til að reyna að
tala til fólks með öðrum hætti eru
aumlegir þegar staðreyndirnar
brenna á þess eigin skinni.
Atlaga forsætisráðherra að
landsbyggðinni og öllum þeim fjöl-
mörgu sem byggja með einum eða
öðrum hætti afkomu sína á sjávar-
útvegi hvarvetna á landinu er
skýrt dæmi um þann skort á
sáttavilja sem forsætisráðherra
hefur um brýn þjóðfélagsmál.
Nokkrum dögum fyrir áformuð
þinglok og um 2 mánuðum eftir að
tilskildum fresti til framlagningar
þingmála lauk, leggur ríkisstjórnin
fram ný frumvörp um grundvall-
arbreytingar í sjávarútvegsmálum.
Um málin hefur ekkert samráð
verið haft við samtök launafólks,
sjómanna, útgerðarmanna eða
stjórnarandstöðu. Þau eru ekki
fyrr komin fram en forsætisráð-
herra birtist í fjölmiðlum og hefur
í hótunum eins og Jóhönnu er
tamt.
Eftir að mælt hafði verið fyrir
málunum á Alþingi var umsagn-
araðilum gefinn svo skammur tími
til umsagnar að óboðlegt er Al-
þingi, hvort sem um væri að ræða
smá mál eða stór. Umsagnaraðilar
voru boðaðir á fundi sjávarútvegs-
nefndar fram á nætur. Á sama
tíma og þessi vinnubrögð eru við-
höfð í boði forsætisráðherra, talar
hún um nauðsyn þess að efla virð-
ingu þingsins og bæta starfshætti
þess! Það er eins og henni sé ekki
sjálfrátt. Allar umsagnir um málið
eru á einn veg og hægt að draga
niðurstöður þeirra fram í einni
setningu: Takið málið til baka og
vinnið það betur. Þar er alveg
sama í hvern er vitn-
að, hvort það eru
samtök launafólks,
vinnuveitenda, fjár-
málafyrirtæki eða
aðra.
Óháðir ein-
staklingar með sér-
þekkingu á málinu
hafa einnig að eigin
frumkvæði sent ýt-
arlegar umsagnir um
málið þar sem alvar-
lega er varað við af-
greiðslu þess. Sama má segja um
opinberar stofnanir sem gera al-
varlegar athugasemdir við frum-
varpið og ber þar hæst neikvæða
umsögn fjármálaráðuneytisins.
Framganga Jóhönnu er með
ólíkindum og á sér sennilega engin
fordæmi.Vinnubrögð forsætisráð-
herra eru ótrúleg í ljósi þess að
undir ólgandi ósætti á yfirborðinu
er að finna vilja til að gera breyt-
ingar á fiskveiðistjórnunarmálum
þannig að víðtækari sátt megi nást
um þennan mikilvægasta mála-
flokk þjóðarinnar. Þann sáttartón
má finna hjá hagsmunaaðilum í
greininni jafnt sem stjórnarand-
stöðu á Alþingi. Hann endurspegl-
ast í vinnu og niðurstöðu sátta-
nefndarinnar sem skilaði af sér
skýrslu í september á síðasta ári.
Ég fullyrði að ef forsætisráðherra
væri ekki að flækjast fyrir í þessu
máli – með þeim eina sjáanlega til-
gangi að ala á ófriði og sundrungu
– er víðtækur vilji meðal þing-
manna stjórnarflokkanna að ljúka
málum á þessu þingi með þeim
hætti að ekki skapist sú óvissa um
afkomu sjávarútvegsfyrirtækja
sem felst í fyrirliggjandi frum-
vörpum. Málin yrðu síðan skoðuð
betur og nýtt frumvarp um breyt-
ingar yrði lagt fram næsta vetur.
En forsætisráðherra virðist vera
þeirrar skoðunar að best sé að
hafa þessi mál í stórfelldum ófriði
og ber því vel nafngiftina: Frið-
arspillir.
Eftir Jón
Gunnarsson
»Undir ólgandi ósætti
á yfirborðinu er að
finna vilja til að gera
breytingar á fiskveiði-
stjórnunarmálum þann-
ig að víðtækari sátt megi
nást
Jón Gunnarsson
Höfundur er alþingismaður
Sjálfstæðisflokksins í Suðvest-
urkjördæmi.
Friðarspillir
Undanfarið hefur
verið í umræðunni
eins og sem betur fer
oft á liðnum árum að
nú stefni í metár í
ferðaþjónustu og þar
vísað til áætlaðs fjölda
erlendra gesta til Ís-
lands. Gestum hefur
fjölgað nokkuð jafnt
og þétt síðustu 60 árin
og á þeim tíma hafa
komið hingað yfir átta
milljónir gesta.
Að skila stærstum hluta þeirra
ánægðum heim er mesta fjárfesting
sem við eigum í öllu kynning-
arstarfi. Samkvæmt rannsóknum er
það umtalið og lýsingar vina, kunn-
ingja og ættingja sem skipta oft
sköpum við ákvarðanir um kaup á
ferðalögum.
Við njótum því og munum njóta
áfram svokallaðra snjóboltaáhrifa af
dvöl þessara milljóna gesta hér.
Enn skal því áréttað hve það
skiptir sköpum hvað sem allri ann-
arri kynningarvinnu líður að gæðin
séu í lagi og gesturinn fari ánægður
úr boðinu.
Við búum svo vel að hafa tölur
um komu erlendra gesta til landsins
hvern mánuð í yfir 60 ár. Þótt við
höfum notað þær mest í mælingu á
umfangi ferðaþjónustu eru þær
ekki einhlítar og ýmsar aðrar
stærðir eru notaðar bæði hér og um
allan heim til að mæla umfangið
Þessar tölur einar segja okkur
ekki hvort þetta ár eða annað verð-
ur metár í ferðaþjónustu.
Þar skiptir svo margt annað einn-
ig máli.
Gistinætur og gjaldeyristekjur
Upp úr 1980 var mikil umræða
um að þessar tölur segðu okkur
ekki nægjanlega mikið um umfang-
ið; miklu máli skipti hve lengi gest-
irnir væru hér, hvar þeir dveldu og
hve miklu þeir eyddu. Þá væru litl-
ar mælingar á umfangi innlenda
markaðarins.
Ákveðið var því að hefja talningu
gistinátta og sett lög um skyldu
gististaða til að skila upplýsingum
til Hagstofunnar. Þessar tölur yrðu
í framhaldinu notaðar til að mæla
umfang ferðaþjónustunnar, mik-
ilvægi einstakra markaða og fleiri
þætti.
Þetta hefur ekki skilað tilætl-
uðum árangri að öllu leyti af ýms-
Metár í heildarfjölda til landsins
þarf því ekki að þýða metár hjá
þessum aðilum og fleiri.
Máli skiptir hvaðan aukningin
kemur og hvenær ársins.
Við Íslendingar þekkjum þetta
vel sem fiskveiðiþjóð að heildar-
aflamagn úr sjó er ekki endanlegur
mælikvarði á tekjur og afkomu.
Máli skiptir magn hverrar teg-
undar, hvar hún er unnin og verð-
mæti.
Innlendi markaðurinn
mikilvægur
Erfitt er að mæla umfang inn-
lenda markaðarins vegna eðlis
hans.
Þar er mæling Vegagerðarinnar
á umferð ákveðin vísbending og
þær tölur varðandi fyrstu mánuði
ársins gefa því miður ekki tilefni til
bjartsýni hvað varðar ferðalög Ís-
lendinga um eigið land í ár.
Það hlýtur að vera áhyggjuefni ef
þar yrði verulegur samdráttur því
þessi markaður er ferðaþjónustu-
fyrirtækjum og sérstaklega lands-
byggðinni mjög mikilvægur.
Til þess að þetta verði metár í
ferðaþjónustunni, sem allir vona,
þurfa bæði erlendi markaðurinn og
sá innlendi að skila sínu samhliða
fjölgun gistinátta og auknum
tekjum.
Nauðsynlegt er að nota alla
mælikvarða til að mæla umsvifin til
að átta sig á breytingum og bregð-
ast við þar sem þarf.
Nýjasta mælingin og e.t.v. sú
mikilvægasta er ferðaþjón-
ustureikningar Hagstofunnar þar
sem framlag greinarinnar til þjóð-
arbúsins er metið.
Framlag greinarinnar til atvinnu-
sköpunar og arðsemi fyrirtækja og
þjóðar er það sem skiptir að lokum
mestu hvað sem allri annarri töl-
fræði líður.
um ástæðum sem ekki
verður farið nánar út í
hér. Munur er t.d. á
þeim fjölda gistinátta
sem koma fram við
kannanir meðal ferða-
manna og útgefnum
tölum um gistinætur.
Því hafa þessar tölur
minna verið nýttar í
umræðunni um heild-
arumsvif, en hafa verið
nýttar m.a. til að fá
mynd af dvalarlengd
einstakra markhópa,
dreifingu gesta um landið og um-
fangi innlenda markaðarins.
Stöðugar umræður voru um
nauðsyn þess að fá fleiri mæli-
kvarða á umfangið. Frá 1990 hefur
Seðlabanki Íslands birt upplýsingar
um gjaldeyrisskil vegna ferðaþjón-
ustu.
En eins og gistináttatalningin er
þessi mæling annmörkuð háð. Má
þar nefna að gjaldeyrisskil hafa til-
hneigingu til að vera minni þegar
erfitt er að afla gjaldeyris t.d.
vegna gjaldeyrishafta eða skorts á
gjaldeyri.
Þá nýta íslensk fyrirtæki a.m.k.
hluta þess gjaldeyris sem þau afla
erlendis til sinnar starfsemi þar.
Fjöldi erlendra flugfélaga og
skipafélaga flytur gesti til landsins
og skilar eðlilega ekki gjaldeyri
hingað. Þá er skilgreining ferða-
þjónustu annmörkum háð.
Á móti kemur að með aukinni
kortanotkun eru tölur nú áreið-
anlegri um eyðslu gestanna í land-
inu en var fyrir t.d. 20 árum.
Þannig að talning þeirra sem
hingað koma eftir þjóðerni hefur
reynst hvað áreiðanlegust í fram-
kvæmd þrátt fyrir nokkra galla og
því langmest notuð þegar rætt er
um heildarumsvifin.
Verulegu máli skiptir varðandi
umfangið hvaðan gestirnir koma.
Gistináttatalning og kannanir sýna
að dvalarlengd er mjög mismunandi
frá einstökum markaðssvæðum.
Síðasta ár og það sem af er þessu
er aukningin t.d. hlutfallslega mest
frá N-Ameríku, en gestir þaðan
dvelja hér að meðaltali um 60%
skemur en t.d. gestir frá M-Evrópu
þaðan sem aukningin er hlutfalls-
lega verulega minni.
Þá ferðast gestir frá einstökum
markaðssvæðum mismikið um land-
ið og skipta því mismunandi máli
fyrir bílaleigur, gististaði og fyr-
irtæki á landsbyggðinni.
Eftir Magnús
Oddsson » Við Íslendingar
þekkjum þetta vel
sem fiskveiðiþjóð að
heildaraflamagn úr sjó
er ekki endanlegur
mælikvarði á tekjur og
afkomu.
Magnús Oddsson
Höfundur er fyrrverandi ferða-
málastjóri og hefur unnið við flug-
og ferðamál í áratugi.
Mæling árangurs
í ferðaþjónustu