Morgunblaðið - 09.06.2011, Blaðsíða 34

34 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. JÚNÍ 2011
Börkur Gunnarsson
borkur@mbl.is
Ný mynd er komin út eftir Þorfinn
Guðnason sem er höfundur meist-
arastykkisins Hagamúsin: með lífið í
lúkunum. Hann gerði einnig þekktar
heimildarmyndir eins og Lalla Johns
og Draumalandið. Nýja heimild-
armyndin hans heitir Bakka-Baldur
og verður frumsýnd á hátíð íslenskra
heimildarmynda á Patreksfirði,
Skjaldborg, sem fram fer um helgina.
Gáfaðri en Bakkabræður
Spurður um hvað myndin sé segir
Þorfinnur að söguþráðurinn sé eig-
inlega þannig að hann megi ekki tala
um hann. „Það er tvist í sögunni og
óvænt endalok,“ segir Þorfinnur.
„Hún fjallar um Baldur frá Bakka og
sveitina hans en það sem keyrir sög-
una áfram er draumur hans um að
hitta vin sinn eftir langan viðskilnað.
Það sem dregur Baldur áfram er
stórkostlegt atvik úr fortíðinni. Eig-
inlega er þetta vegamynd. Þetta er
tour de force-mynd, hörkukeyrsla í
gegnum svarfdælska sveitamenn-
ingu og fjallar um draum sem sögu-
persónan eltir. Baldur hefur alið
þann draum í brjósti í um áratug að
hitta vin sinn hinum megin á hnett-
inum, í Kyrrahafi. En það eru mörg
ljón í veginum frá Svarfaðardal til
Kyrrahafsins. Bakka-Baldur er Bald-
ur Þórarinsson, goðsagnakennd per-
sóna í Svarfaðardal. Menn hafa sagt
það og það hefur verið skrifað í bæk-
ur að þetta sé fallegasti dalur á Ís-
landi. Baldur kemur frá Bakka, þeim
sama og Bakkabræður koma frá. En
öfugt við þá bræður er Baldur djúp-
vitur maður og hvers manns hugljúfi,
svo mjög að mér hefur oft dottið í hug
að hann sé helgur maður. Það er
samt merkilegt að Svarfdælingar
telja sig ekki vera Eyfirðinga heldur
telja þeir sig margir með Skagfirð-
ingum enda lá þjóðvegur þarna á
milli yfir Heljardalsheiði og stutt yfir
í Hóla í Hjaltadal. Skagfirðingar eru
miklir gleðimenn og söngur er þar í
hávegum hafður, þeir yrkja vísur og
kvæði hver um annan, þannig að lík-
indi milli Skagfirðinga og Svarfdæl-
inga eru mikil. Þegar ég var í Skaga-
firði sem unglingur voru þar fjórar
helstu dyggðirnar að vera hestamað-
ur, söngmaður, drykkjumaður og
kvennamaður. Í Svarfaðardal er líka
mikið sungið og þar er enn spilað spil
sem annars hefur dagað uppi og heit-
ir brús. Í Svarfaðardal er haldin
heimsmeistarakeppni á hverju ári í
brúsi. Síðan dansa allir svarfdælskan
mars, sem er dans sem er mitt á milli
þessa írska dans sem ég man ekki
hvað heitir og þessarar skandinav-
ísku danshefðar. Það hafa verið skrif-
aðar lærðar greinar um þetta. Það
var mikil reynsla fyrir mig að koma í
þennan fjallasal sem Svarfaðardalur
er, sjálfur kem ég úr grösugustu
sveit landsins; Biskupstungum í Ár-
nessýslu, Toscana Íslands. En eftir
þessa reynslu langar mann mest að
verða Svarfdælingur,“ segir Þorfinn-
ur sem frumsýnir myndina á Pat-
reksfirði klukkan 16:00 á sunnudag-
inn.
Endurfundir vina
 Ferðalag úr Svarfað-
ardal til Kyrrahafsins
Heimildamyndahátíð Þorfinnur Guðnason mun frumsýna nýju heimild-
armyndina sína á hátíðinni á Patreksfirði um helgina.
Börkur Gunnarsson
borkur@mbl.is
Poppoli kvikmyndafélag frumsýnir
heimildarmyndina Land míns föður
á heimildarmyndahátíðinni Skjald-
borg á Patreksfirði um helgina.
Leikstjóri hennar er Ólafur (de
Fleur) Jóhannesson sem leikstýrði
til dæmis bíómyndunum The Amaz-
ing Truth about Queen Raquela,
Stóra planið og Kurteist fólk.
Eins og í fyrri myndum Poppoli er
Kristín Andrea Þórðardóttir, fram-
kvæmdastjóri Poppoli, framleiðandi
þessarar heimildarmyndar. „Þetta
er mynd um bændur í Dölunum,“
segir Kristín. „Hún varð til þegar við
vorum að þróa bíómyndina Kurteist
fólk sem gerist í Dölunum. Þegar við
vorum að gera rannsóknarvinnu
fyrir hana kom hugmyndin að því að
gera heimildarmynd í leiðinni; taka
raunveruleikann líka inn í mengið.
En samlíkingin með þessum tveimur
myndum endar eiginlega þar.
Í þessari heimildarmynd tökum
við fyrir þrjár kynslóðir, unga bónd-
ann, bjartsýnismanninn, miðaldra
bóndann sem er búinn að vera lengi
að og svo er það aldraði bóndinn
sem ætti að vera sestur í helgan
stein en hann vill ekki fara af jörð-
inni, vill enda sína ævidaga þar.“
Yrkja sömu jörð og feður þeirra
„Hún heitir Land míns föður af
því að þeir eru í raun allir að yrkja
jörðina sem feður þeirra höfðu verið
að yrkja. Við ákváðum að nálgunin
yrði frekar ljóðræn innsýn í líf ís-
lenska bóndans, en ekki nálgast efn-
ið á tölulegan hátt með því að fara
yfir staðreyndir í
landbúnaði eða
eitthvað slíkt. Í
svona verkefni er
aðalatriðið að ná
trausti fólksins
sem maður er að
ryðjast inn í lífið
hjá.
Að vera með
heimamann í
verkefninu skiptir
miklu máli. Óli er í raun Dalamaður
í húð og hár en faðir hans ólst upp á
jörðinni Saurum þótt almennur bú-
skapur hafi lagst þar af fyrir nokkr-
um árum, og mamma hans er prests-
dóttir frá Kvennabrekku og sjálfur
ólst Óli upp í Búðardal. Þannig að
hann á tengsl þarna úti um allt,“
segir Kristín. „Við vorum með rosa
gott teymi í tökumanninum okkar
Bjarna Felix Bjarnasyni og leikstjór-
anum Guðna Páli Sæmundssyni sem
voru orðnir hálfgerðir heimamenn
líka þegar verkefninu lauk og gott
ef þeir eiga ekki báðir hrúta nefnda í
höfuðið á sér þarna fyrir vestan.“
Aðspurð hvernig samstarf þeirra
Óla hafi byrjað segir hún að það hafi
byrjað árið 2007 en hún er B.Sc. í
viðskiptafræði og M.Sc. í markaðs-
fræði í Viðskiptaháskólanum í Kaup-
mannahöfn en hefur síðan nær ein-
vörðungu unnið við bíómyndir frá
því að hún kom heim. „Kvikmynda-
gerð á afar vel við mig og starfið er
fjölbreytt og krefjandi, og námið
nýtist mér í því á hverjum degi þó
það sé ekki endilega til þess fallið“
segir Kristín. En núna eru þau að
leggja lokahönd á bíómyndina Borg-
ríki sem frumsýnd verður í haust.
Dalamenning
 Frumsýning Lands míns föður
Kristín Andrea
Þórðardóttir
Bókmenntahátíð í Reykjavík verður haldin í tí-
unda sinn í haust, hefst miðvikudaginn 7. sept-
ember og stendur til 11. september. Að þessu
sinni er þema hátíðarinnar norrænn sagnaarf-
ur, lifandi samtímabókmenntir. Hún er til-
einkuð minningu Thors Vilhjálmssonar sem var
einn af upphafsmönnum Bókmenntahátíðar í
Reykjavík árið 1985.
Fjölmargir erlendir og innlendir gestir sækja
hátíðina heim, höfundar og útgefendur. Dag-
skráin fer fram í Norræna húsinu og í Iðnó. Í
Norræna húsinu verða hádegisviðtöl, málstofur
og fyrirlestrar, en á dagskránni þar eru líka
Íslendingasagnaþing og útgefendamálþing. Í
Iðnó munu höfundar lesa úr verkum sínum á
kvöldin auk þess sem haldið verður bókaball í
Iðnó laugardagskvöldið 10. september. Þá
verða dagskráratriði tengd Bókmenntahátíð í
Reykjavík í Háskóla Íslands og í Borg-
arbókasafninu.
Erlendir höfundar sem taka þátt í hátíðinni
eru eftirtaldir:
Herta Müller (1953), þýskumælandi rithöfundur
frá Rúmeníu sem hlaut bókmenntaverðlaun
Nóbels árið 2009. Skáldsaga hennar Enn-
islokkar einvaldsins kom út í íslenskri þýðingu
árið 1995. Í haust er væntanleg íslensk þýðing
nýjustu skáldsögu hennar, Atemschaukel, hjá
Ormstungu.
Nawal El Saadawi (1931), egypsk skáldkona,
höfundur yfir fimmtíu skáldverka og einn af
nafntoguðustu mannréttindafrömuðum
Egyptalands. Hún kemur hingað í sameiginlegu
boði Bókmenntahátíðar og Rannsóknarstofn-
unar í kvenna- og kynjafræðum við Háskóla Ís-
lands.
Horacio Castellanos Moya (1957), smásagna- og
skáldsagnahöfundur frá El Salvador. Skáldsaga
hans, Insensatez, er væntanleg í íslenskri þýð-
ingu í haust hjá Bjarti.
Pia Tafdrup (1952), dönsk skáldkona sem hlaut
Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs fyrir
ljóðabók sína Dronningporten 1999. Ein þekkt-
asta ljóðabók hennar er Krystalskoven, sem
kom út árið 1992, en auk ljóðabóka hafa frá
henni komið skáldsögur og leikrit.
Vikas Swarup (1963), indverskur rithöfundur,
þekktastur fyrir metsölubókina Viltu vinna
milljarð sem varð síðar að margverðlaunaðri
kvikmynd. Önnur skáldsaga hans, Sex grun-
aðir, kom út í íslenskri þýðingu árið 2009.
Alexis Wright (1950), áströlsk skáldkona af
frumbyggjaættum. Hún gaf út bókina Carpen-
teria árið 2006 sem hlaut fjölda bókmennta-
verðlauna í Ástralíu árið 2007.
Denise Epstein (1929), sem kemur í sameig-
inlegu boði Bókmenntahátíðar og Alliance
Française og kynnir verk móður sinnar,
frönsku skáldkonunnar Irène Némirovsky. Í
haust kemur út hjá Forlaginu bók eftir Ném-
irovsky í íslenskri þýðingu og einnig verður sett
upp ljósmyndasýning.
Ingo Schulze (1962), einn nafntogaðasti skáld-
sagnahöfundur Þýskalands af yngri kynslóðinni
en hann fjallar gjarnan um togstreituna sem
myndaðist eftir sameiningu Þýskalands. Hann gaf
út sína fyrstu bók árið 1995 og hlaut fyrir hana
þýsku bókmenntaverðlaunin. Í haust kemur út
hjá Forlaginu bókin Adam und Evelyn. Schulze
var áður gestur Bókmenntahátíðar árið 2000.
Karl Ove Knausgård (1968), norskur rithöfundur
sem hefur slegið í gegn með sjálfsævisögulegu
verki sínu Min kamp sem kom út í sex bindum.
Hann hefur hlotið fjölda verðlauna fyrir verk
sín, meðal annars norsku Brage-verðlaunin og
norsku gagnrýnendaverðlaunin auk þess sem
hann var tilnefndur til Bókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs.
Kristof Magnusson (1976), þýsk-íslenskur rit-
höfundur og þýðandi. Hann hefur þýtt fjölda ís-
lenskra bóka, m.a. Grettissögu, verk Einars
Kárasonar og Steinars Braga. Fyrsta skáldsaga
hans kom út árið 2005 og önnur skáldsaga hans
frá árinu 2010, Das was ich nicht, er væntanleg í
íslenskri þýðingu hjá Forlaginu á næsta ári.
Matt Haig (1975), breskur blaðamaður og rit-
höfundur. Hann skrifar í gamansömum tón og
hefur fært tvö verka Shakespeares í annan bún-
ing í skáldsögum sínum. Hjá Bjarti er vænt-
anleg í íslenskri þýðingu í haust bókin The Rad-
leys.
Paolo Giordano (1982), ítalskur rithöfundur og
öreindafræðingur sem sló í gegn með fyrstu bók
sinni Einmana prímtölur sem kom út í íslenskri
þýðingu hjá Bjarti. Fyrir þá bók hlaut hann
ítölsku bókmenntaverðlaunin. Í fyrra kom út
kvikmynd byggð á sögunni.
Sara Stridsberg (1972), sænskur rithöfundur og
þýðandi. Hún hefur skrifað þrjár skáldsögur og
hlaut Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs
fyrir bókina Drömfakulteten árið 2007.
Steve Sem-Sandberg (1957), sænskur rithöf-
undur og gagnrýnandi. Hann gaf út sína fyrstu
skáldsögu árið 1976 og hefur síðan skrifað bæði
skáldsögur og ritgerðir. Hann var tilnefndur til
Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs fyrir
bókina De fattiga i Lódz og hlaut jafnframt fyrir
hana Augustpriset í Svíþjóð. Bókin er vænt-
anleg á íslensku hjá Uppheimum.
Uwe Timm (1940), þýskur rithöfundur sem gefið
hefur út fjölda skáldsagna. Hann er afar vinsæll
í Þýskalandi fyrir bók um uppruna karrýpyls-
unnar (Die Entdeckung der Currywurst).
Timm hefur hlotið fjölda verðlauna fyrir verk
sín.
Stjórn Bókmenntahátíðar í Reykjavík skipa
Sigurður G. Valgeirsson, Einar Kárason, Hall-
dór Guðmundsson, Max Dager, Pétur Már
Ólafsson, Óttarr Proppé, Sjón, Þorgerður Agla
Magnúsdóttir og Örnólfur Thorsson.
Bókmenntahátíð í Reykjavík í tíunda sinn
 Þema hátíðarinnar verður norrænn sagnaarfur, lifandi samtímabókmenntir
Herta
Müller
Ingo
Schulze
Pia
Tafdrup
Nawal El
Saadawi
Paolo
Giordano
Matt
Haig
Horacio Castellanos
Moya
Vikas
Swarup
Karl Ove
Knausgård
Alexis
Wright
Steve Sem-
Sandberg
Sara
Stridsberg