Morgunblaðið - 11.06.2011, Side 42

42 DAGBÓK
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. JÚNÍ 2011
Humanum errare
est – Það er
mannlegt að
skjátlast
Þetta er eitt af því
fáa, sem ég man úr
mínum latínulær-
dómi, enda var ég í
stærðfræðideild. Þótt
ég hafi aldrei verið
mikill tungu-
málamaður hefur
mér alltaf verið frek-
ar annt um íslensk-
una.
Ef einhverjir bind-
ast samtökum um að
koma einhverju í
verk og einhver þeirra ákveður síð-
an að hundsa samkomulagið er tal-
að um að hann hlaupist undan
merkjum.
Nú er talað um að menn axli
ábyrgð með því að segja af sér,
verði þeim eitthvað á í embætt-
isfærslu sinni. Mér þykja þetta al-
gjör öfugmæli, þar sem með þessu
eru menn að varpa ábyrgðinni af
klúðrinu á herðar eftirmanna sinna.
Hafi menn framið slík embættis-
afglöp, að þeir sjái sér ekki fært að
gegna embættinu áfram, segja þeir
einfaldlega af sér og
fá öðrum ábyrgðina á
hendur. En séu þeir
menn til að axla
ábyrgðina hlaupast
þeir ekki undan
merkjum.
Þórhallur
Hróðmarsson.
Slæm símsvörun
hjá Landsbank-
anum
Ég vil kvarta yfir
símsvörun Lands-
bankanns. Þegar
þangað er hringt
svarar símsvari sem telur upp
hvaða þjónusta er í boði, og að
einnig sé hægt sé að skilja eftir
símanúmer og hringt verði innan
klukkustundar. En óski við-
skiptavinur eftir því að bíða og fá
samband við til dæmis þjónustufull-
trúa, þá má hann bíða í allt að hálf-
tíma, jafnvel lengur eða þangað til
hann gefst upp á biðinni.
Óánægður viðskiptavinur.
Ást er…
… grill fyrir tvo.
Velvakandi
Karlinn á Laugaveginum var ídjúpum þönkum, þegar ég sá
hann. Hann sagðist hafa verið að
blaða í séra Matthíasi og dottið nið-
ur á þetta erindi í bréfi hans til
Gröndals:
Skólavarðan himinhá
horfir yfir kaldan sjá
og ofan í heimsins endakrík,
Álftanes og Reykjavík.
Tvíloftuð með traustri gjörð,
tignarmynd á grænni jörð,
gægist inn í Dellings dyr
og Drottin sinn um veðrið spyr.
Já, sagði karlinn, þau vita sínu
viti þarna uppi á holtinu.
Á gulum miða stendur skrifað
öðrum megin með rithönd föður
míns:
Vanmáttugum vorkunn er,
vesæll hugur grætur,
enginn dugur er í þér
ef þú bugast lætur.
Og undir stendur „gömul“. En
hinum megin á blaðinu stendur
„ný“ og þessi staka:
Því mér varð ei lífið létt
lögmálum með sínum
að ég hneppti ekki rétt
ævifrakka mínum.
Í vísnasafni hans er líka að finna
vísu eftir Hannes Blöndal, sem
kveðin var meðan Ameríkuskipin
voru hér við land 1930:
Úr bannlandinu einu í annað
hinn ameríski sigldi her;
hvern undrar það, að augafullur
þar innanborðs var maður hver.
Svo er hér vísa af öðrum toga, en
undir henni stendur Barði og kann
ég ekki frekari skil á henni:
Stöku minni ég stilli í hóf,
stend mig við að gera ’ða
Enginn kallar Þormóð þjóf
þó hann kunni að vera ’ða.
Halldór Blöndal
halldorblondal@simnet.is
Vísnahorn
Skólavarðan himinhá
Sænska skáldið Esaias Tegnérsagði: Snjallar þýðingar eru,
líkt og fallegar eiginkonur, ekki
alltaf hinar trúustu.
Sumt verður að þýða með því að
víkja frá frumtextanum. Eitt dæmi
er í leikriti enska skáldsins Toms
Stoppards, Night and Day, sem var
sýnt í Þjóðleikhúsinu fyrir mörgum
árum. Þar er eftirfarandi samtal
einræðisherra í Afríku og ensks
blaðamanns:
[Mageeba:] Do you know what I
mean by a relatively free press, Mr
Wagner?
[Wagner:] Not exactly, Sir, no.
[Mageeba:] I mean a free press
which is edited by one of my relati-
ves.
Þetta missir marks, ef það er
þýtt bókstaflega, eins og gert var í
íslensku uppfærslunni. Davíð Odds-
son stakk upp á annarri þýðingu við
mig:
[Mageeba:] Veistu, Wagner, hvað
ég á við með því, að frjáls blöð geri
skyldu sína?
[Wagner:] Nei, herra minn, það
veit ég ekki.
[Mageeba:] Ég á við það, að eitt-
hvert skyldmenni mitt ritstýri þeim.
Með þessari þýðingu næst merk-
ingin án þess að fórna orða-
leiknum.
Annað dæmi er áletrun á latínu
yfir dyrum þinghúss aðalsmanna í
Stokkhólmi, Riddarhuset: „Arte et
marte.“ Orðrétt merkir hún: „Með
lagni eða vopnavaldi.“ En eðlileg-
ast væri að segja á íslensku: „Með
blíðu eða stríðu.“
Í því sambandi detta mér í hug
tvö vígorð róttæklingahreyfinganna
í Bandaríkjunum um og eftir 1968.
Annað var: „Black is beautiful.“ Því
mætti snúa: „Svart er smart.“ Hitt
var: „Make love, not War.“ Þá
mætti segja: „Betra að ríða en
stríða.“ Með þessu eru orðin þýdd
á götumál frekar en klassíska ís-
lensku, en sennilega á það vel við
um mótmælendur á götum úti.
Sennilega er þó einn enskur
orðaleikur úr heimspeki með öllu
óþýðanlegur á íslensku: „What is
mind? No matter. What is matter:
Never mind.“ Ef lesendur hafa til-
lögur, þá eru þær vel þegnar.
Athugasemdir og leiðréttingar vel þegnar.
Hannes H. Gissurarson
hannesgi@hi.is
Fróðleiksmolar úr sögu og samtíð
Lauslegar þýðingar
Grettir
Smáfólk
Hrólfur hræðilegi
Gæsamamma og Grímur
Úthverfið
Kóngulóarmaðurinn
Ferdinand
ÞÚ
HITTIR
MIG EKKI!
HVERNIG STENDUR ÞÁ
Á ÞVÍ AÐ ÞÚ ERT FLÖT?
ÞYNGDARAFLIÐ ER
SVO STERKT ÞESSA
DAGANA
MIG
LANGAR AÐ
SÝNA ÞÉR
SVOLÍTIÐ
MIG HEFUR ALLTAF
LANGAÐ Í HNATTLÍKAN
SAMKVÆMT NÝJUSTU
RANNSÓKNUM ÞÁ ER
JÖRÐIN PERULAGA
ÉG VEIT AÐ ÞÚ ÁTT ERFITT
MEÐ AÐ SOFNA Á KVÖLDIN...
EN FLESTIR LÁTA
SÉR NÆGJA AÐ TELJA
KINDUR
LÍT ÉG
ÚT FYRIR AÐ
VERA FEIT
MEÐ ALLA
ÞESSA VASA
Á BELTINU
MÍNU?
ÉG KEYPTI
MÉR HÁRLIT SVO
ÉG ÞURFI EKKI AÐ
FARA Á STOFUNA
TIL AÐ LÁTA LITA
MIG
ÉG VEIT EKKI
HVORT ÞAÐ KEMUR VEL ÚT
EN ÉG ÆTLA AÐ LÁTA
REYNA Á ÞETTA TIL AÐ
SPARA PENING
HVAÐ? GERÐU ÞAÐREYNDU AÐ
STÖÐVA MIG
ÉG SKAL HJÁLPA ÞÉR AÐ
RÆNA EINN BANKA Í VIÐBÓT OG
SVO SLEPPIRÐU DÓTTUR MINNI!
BARA EINN
STÓRGLÆP Í VIÐBÓT...
...OG SVO SLEPPI
ÉG DÓTTUR ÞINNI
ER
STJÓRINN AÐ
SEGJA SATT?
ÉG EFAST
UM ÞAÐ
Svarað í síma 5691100 frá 10–12
velvakandi@mbl.is