Morgunblaðið - 14.06.2011, Síða 26

VIÐTAL
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Það er ekki á hverjum degi að Krist-
inn Sigmundsson söngvari og Vík-
ingur Heiðar Ólafsson píanóleikari
koma fram saman en það munu þeir
gera fimmtudaginn 16. júní í Eld-
borgarsal Hörpu þegar þeir flytja
Vetrarferðina eftir Franz Schubert.
Þetta síðasta verk Schuberts, sem
samanstendur af 24 lögum, er af
mörgum talinn áhrifamesti ljóða-
flokkur allra tíma.
„Þetta er í fyrsta skipti sem við
flytjum Vetrarferðina saman og
raunar í fyrsta skipti sem Víkingur
spilar hana og fyrsta skiptið sem ég
syng í Hörpu,“ segir Kristinn sem
margoft hefur sungið Vetrarferðina.
„Ég kynntist Vetrarferðinni í
menntaskóla. Böðvar Guðmundsson
rithöfundur kenndi mér íslensku og
hann kynnti mig fyrir ljóðasöng,
meðal annars Vetrarferðinni. Hann
sagði: „Þú átt bara að syngja ljóð.
Enginn maður með sjálfsvirðingu
syngur óperur.“ Ég fór ekki alveg
eftir því.“
Himneskar sönglínur
„Í þessu verki er mikill „díalóg“
milli söngvara og píanóleikara,“ seg-
ir Víkingur. „Vetrarferðin fjallar um
mann sem gengur út í óvissuna og
tekst á við einsemd og ástarsorg.
Sönglínurnar eru himneskar en pí-
anóparturinn er jafnframt með ólík-
indum fallegur og dýnamískur,
hvert einasta blæbrigði textans og
sönglínunnar er speglað í píanóinu.
Píanóleikarinn Dalton Baldwin
sagði við mig eitt sinn hálf-hvíslandi
að þetta verk ætti að setja í sam-
hengi við stærstu sigra mannsand-
ans. Eftir þau orð er ég búinn að
vera tíu ár í að mana mig upp í að
flytja það.“
En hvað er það sem gerir Vetr-
arferðina að áhrifamiklu verki?
„Þetta verk sækir á mann tilfinn-
ingalega,“ segir Kristinn. „Í fyrsta
sinn sem ég söng Vetrarferðina
sagði ég bæði upphátt og í hljóði: Nú
er ég búinn að syngja þetta – og átti
þá við að nú væri ég búinn að syngja
mig frá verkinu og önnur verk tækju
við. En Vetrarferðin sækir alltaf á
mig og ef ég hef ekki sungið hana í
tvö til þrjú ár finn ég alltaf ríka þörf
fyrir að syngja hana. Það sem er svo
heillandi, og ég veit að Víkingur á
eftir að finna fyrir því, er að Vetrar-
ferðin talar til manns á mismunandi
hátt eftir því hvað maður hefur sjálf-
ur upplifað. Þetta verk hefur dýpt
sem maður finnur ekki annars stað-
ar, það er í því eitthvað óskilgrein-
anlegt sem Schubert miðlar af sínu
eigin persónulega lífi þegar hann
semur verkið, þá dauðvona.“
„Hann deyr 31 árs, úr sýfilis, al-
gjörlega óþekktur,“ segir Víkingur.
„Hann spilaði og söng þennan flokk
fyrir vini sína í Vínarborg og þeir
kunnu einungis að meta eitt lag, sem
á yfirborðinu er kannski einfaldasta
lagið, Linditréð. Þessi viðbrögð eru
lýsandi fyrir allt líf hans. Vetrar-
ferðin spilar meir inn á óöryggi og
einsemd en nokkurt annað listaverk
sem ég hef kynnst. Hún opinberar
tilfinningar sem er erfitt að tala um,
en ég held að allir þekki. Einlægni
Schuberts er slík að það er ekki
hægt að leika eða búa neitt til; gagn-
vart þessum tónum er flytjandinn
fullkomlega berskjaldaður. En þrátt
fyrir allt flakk um þessa myrkustu
afkima sálarinnar er fegurðin slík að
mér líður þrátt fyrir allt vel innan
um þessa tóna, maður finnur eig-
inlega fyrir samkennd.“
Horft beint inn í dauðann
„Ég byrjaði að syngja ljóðaflokk-
inn löngu áður en ég vissi að ég gæti
ekki sungið hann,“ segir Kristinn.
„Þegar maður er ungur gerir maður
alls konar hluti sem maður veit ekki
að maður getur ekki. Kannski þess
vegna hefur verkið allaf verið að
vinna á. Það er að segja, það er eitt-
hvað sem gerist inni í manni án þess
að maður geri sér grein fyrir því,
sem kallar á að maður flytji verkið
aftur.“
„Við erum kannski svolítið að tala
um þetta verk eins og helgidóm en
helgin felst í því að verkið er svo
mennskt,“ segir Víkingur. „Ann
Schein, einn af kennurum mínum,
var nemandi Arthurs Rubinstein,
sem þá var níræður. Hún spilaði eitt
sinn fyrir hann hæga þáttinn úr síð-
ustu píanósónötunni sem Schubert
samdi á sama tíma og Vetrarferðina.
Hinn aldni meistari fór að hágráta
og sagði: Schubert er eina tón-
skáldið sem þorir að horfa beint inn í
dauðann. Þessi orð Rubinsteins eiga
líka ákaflega vel við við um Vetr-
arferðina.“
„Eitt lagið heitir Vegvísirinn og
þar er píanóið eins og klukka, sami
tóninn er stöðugt endurtekinn. Ef
maður sæi þetta myndrænt þá væri
maðurinn að ganga inn í eilífðina,“
segir Kristinn. „Þessi 24 ljóð sem
eru í verkinu eru hringur, segir Vík-
ingur. Ferðalangurinn hefur göng-
una einsamall og lýkur henni einn.“
Opinn vinnustofa
Þeir miðar sem keyptir eru á
Vetrarferðina gilda jafnframt á opna
æfingu Kristins og Víkings í Hörpu í
kvöld, þriðjudaginn 14. júní kl.
20.00, þar sem sætaval verður
frjálst. Þar munu listamennirnir
leiða áheyrendur í gegnum flokkinn
í tali og tónum og skoða ólíkar túlk-
unarleiðir. „Þetta verður eins og op-
in vinnustofa, við munum velja lög
sem við fjöllum um og um leið gefa
fólki innsýn í vinnu okkar og sýna
kannski líka hversu margt er ekki
hægt að ákveða fyrirfram, hversu
stór partur túlkunarinnar fæðist á
tónleikunum sjálfum,“ segir Vík-
ingur.
Þegar listamennirnir eru spurðir
um samvinnuna segir Kristinn:
„Eitt af því sem gerir þetta samstarf
okkar svo skemmtilegt fyrir mig er
að Víkingur er svo miklu yngri en ég
og tekur engu sem sjálfsögðum hlut
heldur spyr alltaf. Á fyrstu æfingu í
apríl var ég á tánum að svara spurn-
ingum hans: „Hvers vegna gerirðu
þetta svona?“ Þá þurfti ég að hugsa:
Af hverju geri ég þetta svona?
Stundum gat ég gefið gild rök fyrir
því en það var ekki alltaf. Ég gerði
mér grein fyrir því að stundum geri
ég hlutina á ákveðinn hátt vegna
þess að ég hef alltaf gert þá þannig.
Við tölum mikið um merkingu og
ólíka túlkunarmöguleika og þannig
lærum við mikið hvor af öðrum.“
„Þetta er draumaverkefni og sam-
starf fyrir mig,“ segir Víkingur og
bætir við: „Ég er ekki viss um að
það verði auðvelt að flytja Vetrar-
ferðina með öðrum en Kristni.“ Og
Kristinn segir: „Ég held að gald-
urinn við að syngja Vetrarferðina,
þetta mannlega og persónulega
verk, sé fyrst og fremst að vera
maður sjálfur, að vera ekki að búa
neitt til.“
Einlæg og fögur vetrarferð
Morgunblaðið/Ernir
Tveir góðir Vikingur Heiðar og Kristinn Sigmundsson „Við tölum mikið um merkingu og ólíka túlkunarmöguleika og þannig lærum við mikið hvor af öðrum.“
 Kristinn Sigmundsson og Víkingur Heiðar flytja Vetrarferð Schuberts í Hörpunni  Tónleikagestum
býðst einnig að koma á opna æfingu þar sem listamennirnir leiða þá í gegnum verkið í tali og tónum
» Þetta verk hefur dýpt sem maður finnur ekkiannars staðar, það er í því eitthvað óskilgrein-
anlegt sem Schubert miðlar af sínu eigin persónu-
lega lífi þegar hann semur verkið, þá dauðvona.“
Kristinn Sigmundsson
»Einlægni Schuberts er slík að það er ekki hægtað leika eða búa neitt til; gagnvart þessum tón-
um er flytjandinn fullkomlega berskjaldaður. En
þrátt fyrir allt flakk um þessa myrkustu afkima
sálarinnar er fegurðin slík að mér líður þrátt fyrir
allt vel innan um þessa tóna.
Víkingur Heiðar
26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. JÚNÍ 2011