Morgunblaðið - 15.06.2011, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. JÚNÍ 2011
G
narrismi, -a k. 1 stjórnmálastefna
sem berst gegn stjórnmálum;
það þjóðskipulag er gnarristar
stefna að. -isti, -a, -ar sá sem að-
hyllist gnarrisma. 2 anarkó-
súrrealismi. 3 sú tilhneiging að taka aðra ekki
of alvarlega og allra síst sjálfan sig.
Haraldur Freyr Gíslason bauð sig fram í
formannsstöðu í stéttarfélagi sínu, Félagi
leikskólakennara, í byrjun apríl sl. Hann hafði
sigur í allsherjaratkvæðagreiðslu, en lýsti því
í viðtali í Fréttablaðinu í gær að hann hafi háð
óvænta glímu í kosningabaráttu sinni: „Ég
þurfti að vinna á móti ákveðnu hugtaki sem nú
er orðið þekkt í samfélaginu og kallast gnarr-
ismi.“ Ekki er farið nánar út í það í blaðinu
hvað Haraldur á við með orðinu „gnarrismi“
og ekki heldur hvaða skilning menn almennt
leggja í þetta hugtak „sem nú er orðið þekkt í samfélag-
inu“.
Sem unglingur kom ég oft á fundi hjá Æskulýðsfylk-
ingunni á háalofti í Tjarnargötunni, en þar safnaðist
saman fólk sem skapa vildi betri heim og þá helst með
því að gera útaf við þann gamla. Ég náði aldrei almenni-
legu sambandi við þetta byltingarsinnaða hugsjónafólk,
sumpart vegna þess að ég var mun yngri en það en líka
vegna þess að mér fannst þau vilja bylta kerfi sem þau
sögðu fáránlegt, með því að koma á öðru kerfi sem var
ekki síður fáránlegt. Þessi reynsla, svo ágæt sem hún
var, gerði mig eiginlega að anarkista og þar við situr.
Jón Gnarr gaf sjálfur skilgreiningu á
gnarrisma í vikuritinu Grapevine í lok maí á
síðasta ári: „Ég hef sagt það að Besti flokk-
urinn sé anarkó-súrrealískur flokkur sem
sameinar það besta úr anarkisma og súrreal-
isma. Og það hefur í raun alltaf verið pólitísk
sannfæring mín, anarkismi og súrrealismi.
En ef ég myndi segja það í fréttum Stöðvar 2
eða í spjallþætti, að við séum anarkista-
flokkur, þá myndi fólk skilja það á annan
hátt: „Þetta er ekki Jón Gnarr, þetta er ein-
hver geggjaður anarkistaflokkur,“ myndi
fólk segja. Kannski er það bara gnarrismi?“
Ég slæ hér fram í upphafi tveimur skil-
greiningum sem mér finnst ríma vel við það
sem Besti flokkurinn hefir hafst að undan-
farna mánuði og mun vonandi hafast að það
sem eftir er kjörtímabilsins. Þessar skilgrein-
ingar byggjast eðlilega á því hvað mér finnst gnarrismi
vera og eru eflaust að einhverju leyti óskhyggja eins og
gengur, en reynsla mín af Æskulýðsfylkingunni gerir að
verkum að ég finn samhljóm í því sem Jón Gnarr og
Besti flokkurinn er að gera.
Það er náttúrlega mótsögn í sjálfu sér að til sé anark-
istaflokkur, en lífið er allt ein mótsögn og þeir sem ekki
fagna mótsögninni og mótsetningunum fara á mis við
margt, þar með talið lífshamingju. Það er nefnilega svo
margt í kringum okkur, og þá helst í pólitísku starfi, sem
er þess eðlis að ekki er annað hægt en að hlæja, því ef við
hlæjum ekki þá förum við að gráta.
Árni
Matthíasson
Pistill
Gnarrska ævintýrið
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ámánudagkomu framtvö athygl-
isverð sjónarmið
tveggja málsmet-
andi manna um
evrusvæðið. Jean-
Claude Trichet, bankastjóri
Seðlabanka Evrópu, flutti
ræðu í London School of
Economics, um stöðu og fram-
tíð evrusvæðisins og Nouriel
Roubini, einn kunnasti
hagfræðiprófessor heims,
gerði hið sama í grein á vef
Financial Times.
Segja má að Trichet og Ro-
ubini eigi það sameiginlegt að
telja evruna ekki ganga upp
að óbreyttu. Trichet telur,
eins og vænta mátti stöðu
hans vegna, að evrunni megi
bjarga með gagngerum breyt-
ingum á fjármála- og efna-
hagsstjórn innan evrusvæð-
isins. Roubini telur á hinn
bóginn að evrusvæðinu sé
tæplega við bjargandi og
muni að öllum líkindum liðast
í sundur á næstu árum.
Fyrir íbúa Evrópusam-
bandsríkjanna, og ríkja á borð
við Ísland sem sett hafa verið
í aðlögunarferli, er umhugs-
unarvert að skoða röksemda-
færslu Trichet fyrir því að
evrusvæðið geti þrátt fyrir
allt átt sér framtíð. Í ræðu
sinni fer hann ýtarlega út í
samanburð við Bandaríkin og
segir að horft til ýmissa hag-
stærða sé ekki meiri munur á
einstökum löndum innan
evrusvæðisins en einstökum
ríkjum innan Bandaríkjanna.
Þetta telur hann til marks um
að evrusvæðið þurfi ekki að
vera óhagkvæmt myntsvæði,
en nefnir ekki að munurinn er
sá að Evrópusambandið er –
enn sem komið er að minnsta
kosti – samband margra þjóð-
ríkja en að Bandaríkin eru
þjóðríki.
Trichet hefur áður viðrað
skoðanir sínar á því hvaða
breytingar þurfi að eiga sér
stað innan evrusvæðisins til
að það gangi upp, en allar
miða þær að því að
auka samrunann
og ganga á full-
veldi aðildarríkj-
anna. Hann telur
nauðsynlegt að
auka miðstýringu
Brussel-valdsins í opinberum
fjármálum aðildarríkjanna og
að auka miðlægt eftirlit með
þróun efnahagsmála innan
evrusvæðisins.
Roubini tekur í raun undir
þetta þegar hann bendir á að
öllum myntsvæðum sem náð
hafa árangri hafi fylgt sam-
runi á sviði stjórnmála og rík-
isfjármála. Hann hefur hins
vegar ekki sömu trú á að þetta
geti gengið eftir og Trichet,
enda bendir hann á að skref í
átt að aukinni samræmingu
ríkisfjármála krefðust um-
talsverðra tekna Brussel-
valdsins og verulegrar útgáfu
evruskuldabréfa. Þá þyrftu
þýskir skattgreiðendur ekki
aðeins að standa að baki þýsk-
um skuldum heldur einnig
skuldum jaðarríkjanna. Hann
telur ólíklegt að skattgreið-
endur í Þýskalandi eða öðrum
kjarnaríkjum myndu fallast á
þetta, sem er vafalítið rétt at-
hugað.
Roubini spáir því að þótt
hugmyndinni um að ríki yfir-
gefi evruna sé í dag tekið sem
fjarlægum möguleika kunni
það að breytast innan nokk-
urra ára. Forsendur evru-
svæðisins hafi ekki gengið eft-
ir og nauðsynlegur samruni á
efnahags- og stjórnmálasvið-
inu sé fjarlægur draumur.
Nú má segja að evrusvæðið
standi frammi fyrir tveimur
kostum. Annar er að sá fjar-
lægi draumur sem Roubini
nefnir og Trichet vonast eftir,
en miklu nær væri að kalla
martröð, verði að veruleika.
Hinn kosturinn er að fljótlega
bresti á flótti út úr evrusvæð-
inu. Hvorugur kosturinn gerir
upptöku evrunnar fýsilega
fyrir þau ríki sem borið hafa
gæfu til að standa utan henn-
ar.
Trichet og Roubini
eru sammála um að
evran gangi ekki
upp að óbreyttu }
Tveir slæmir kostir
evrusvæðisins
Í lok maí voru13.296 án at-
vinnu hér á landi.
Því til viðbótar
fluttu um tvö þús-
und vinnufærir af
landi brott umfram aðflutta.
Atvinnuástandið er með öðr-
um orðum skelfilegt og fer því
miður ekki batnandi.
Á bak við þessar tölur er
mikil þjáning,
ekki aðeins hinna
atvinnulausu
heldur einnig
þeirra nánustu. Á
sama tíma gera
stjórnvöld ekkert annað í at-
vinnumálum en þvælast fyrir,
hækka skatta, hindra nýsköp-
un og vega að grónum at-
vinnugreinum.
Fjandskapnum við
atvinnulífið verður
að fara að linna}
13.296
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Halldór Armand Ásgeirsson
haa@mbl.is
Á
meðal fjölmargra
nýrra lagafrumvarpa
og lagabreytinga sem
hlutu samþykki á Al-
þingi á lokasprettinum
fyrir sumarfrí var hin svonefnda
austurríska leið til að sporna við of-
beldi innan veggja heimilis. Frum-
varp til laga um nálgunarbann og
brottvísun af heimili var samþykkt á
Alþingi á föstudag. Nýmæli laganna
felast í möguleikanum á því að vísa
manni af heimili sínu eða dvalarstað
og banna honum að snúa aftur
þangað í tiltekinn tíma. Í þessari
heimild kristallast hin austurríska
leið.
Auka vernd brotaþola
Austurríska leiðin var leidd í
lög í landinu sem hún er kennd við
árið 1997 og þar var lögreglu veitt
heimild til að fjarlægja ofbeldis-
mann af heimili sínu og banna heim-
sóknir á heimilið og nánasta um-
hverfi þess í 10 daga til þrjá mánuði.
Eðlislík ákvæði voru lögfest í Dan-
mörku, Svíþjóð, Noregi og Finn-
landi upp úr aldamótum.
Í frumvarpinu sem lögunum
fylgir segir að markmið laganna sé
að leitast við að styrkja réttarstöðu
brotaþola enn frekar og þá sér-
staklega þeirra sem mega þola
heimilsofbeldi.
Í 5. gr. laganna er að finna
heimild til brottvísunar af heimili ef
rökstuddur grunur er um að sak-
borningur hafi framið refsivert brot
gegn tilteknum ákvæðum almennra
hegningarlaga og verknaður hafi
beinst að öðrum sem er honum ná-
kominn og tengsl þeirra þyki hafa
aukið á grófleika verknaðarins, enda
varði brotið fangelsi allt að sex mán-
uðum. Einnig er heimilt að beita
brottvísun ef hætta er talin á því að
viðkomandi muni fremja áðurnefnd
brot gegn hegningarlögum.
Jafnframt er tekið fram í 12.
gr. laganna að lögreglustjóri skuli
bera ákvörðun um beitingu úrræð-
isins undir héraðsdóm eins fljótt og
auðið er og ekki síðar en þremur
sólarhringum eftir að ákvörðun er
birt ætluðum ofbeldismanni. Brott-
vísun af heimili skal ennfremur vera
ákveðinn tími, þó ekki lengri en
fjórar vikur í senn.
Björgvin Björgvinsson, yfir-
maður kynferðisbrotadeildar lög-
reglunnar á höfuðborgarsvæðinu,
segir enn of snemmt til að segja til
um hvernig framkvæmd laganna
verður. „Þetta verður metið á
grundvelli hvers máls fyrir sig, býst
ég við. Það er hins vegar ljóst að
þessi löggjöf mun hafa töluverð
áhrif á úrlausnir heimilisofbeldis-
mála. Við fögnum þessu enda gerir
þetta úrræði lögreglu skýrari.“
Það verður forvitnilegt að fylgj-
ast með því hvernig nýju lögunum
um brottvísun manns af heimili –
austurrísku leiðinni – verður beitt
hér í framkvæmd. Ýmsir áleitnir
þættir eru óljósir í löggjöfinni. Til
að mynda er ekki kveðið á um það
hvers konar viðurlög bíða þess, sem
vísað hefur verið burt af heimili, ef
hann virðir ekki bannið. Í 71. grein
stjórnarskrár er jafnframt friðhelgi
heimilis manna vernduð og ekki er
kveðið á um það í lögunum hvar sá
útlægi getur eða honum ber að
halda sig á meðan hann má
ekki vera heima hjá sér. Í lög-
fræðilegu samhengi er enn-
fremur áhugavert að velta fyr-
ir sér að í frumvarpi laganna
segir að brottvísun skerði ekki
ráðstöfunarrétt eiganda. Því er
hægt að ímynda sér að útlæg-
ur eigandi myndi í reiði
eða biturð selja eða
leigja eignina sem
hann má ekki nálgast.
Ofbeldismönnum úthýst
að austurrískum sið
Morgunblaðið/Kristinn
Heimili Á föstudag var lögfest á Alþingi heimild til að vísa ofbeldismönnum
af heimili sínu eða dvalarstað í allt að því fjórar vikur í senn.
Sigþrúður Guðmundsdóttir,
framkvæmdastýra Kvenna-
athvarfsins, segist vera mjög
ánægð með lögleiðingu aust-
urrísku leiðarinnar.
„Við erum í sjöunda himni.
Þetta hlaut raunar að gerast
núna og það er gott að frum-
varpið var samþykkt. Við lítum
á þetta sem mikla lagabót,“
segir Sigþrúður. Hún segir
jafnframt að þrátt fyrir að hún
sjái ekki fyrir sér að heimildin
geti gagnast mjög mörgum
konum sem leiti til
Kvennaathvarfsins
muni hún skipta
miklu máli fyrir þær
sem geti nýtt sér
hana. „Svo eigum við
eftir að sjá hvernig
þetta verður í fram-
kvæmd. En þetta
mun án efa nýtast
vel. Þetta er okkur
mikið réttlætismál
og gleðiefni.“
„Í sjöunda
himni“
SIGÞRÚÐUR
GUÐMUNDSDÓTTIR
Sigþrúður
Guðmundsdóttir