Morgunblaðið - 15.06.2011, Síða 30

Hallur Már
hallurmar@mbl.is
Á hvítasunnudag lést einn dáðasti og
afkastamesti tónlistarmaður þjóðar-
innar, Ólafur Gaukur Þórhallsson.
Sem einn helsti brautryðjandi í ís-
lensku tónlistarlífi starfaði Ólafur
Gaukur sem gítarleikari, lagahöf-
undur, hljómsveitarstjóri, útsetjari,
textahöfundur, útgefandi og kennari.
Jónatan Garðarsson poppfræðing-
ur segir að áhrif Ólafs Gauks á ís-
lenskt tónlistarlíf verði seint metin til
fulls.
„Hann byrjaði að spila tólf ára þeg-
ar frændi Ólafs, Friðjón Þórðarson,
síðar þingmaður og ráðherra, kenndi
drengnum tvö grip á gítar sem til var
á heimilinu og daginn eftir var Ólafur
búinn að finna út það þriðja. Þrettán
ára var hann svo farinn að hlusta á
djass, bæði af plötum og í útvarpi.
Fjölhæfur með eindæmum
Upphaflega ætlaði Ólafur sér að
verða læknir en hætti í námi og sneri
sér að tónlistinni til að sjá fyrir fjöl-
skyldu sinni en íslensk dægurmenn-
ing væri mun fátækari hefði Ólafur
Gaukur helgað læknavísindunum
starfskrafta sína.
Ólafur hóf feril sinn mjög ungur,
hann fór að spila opinberlega meðan
hann var í menntaskóla og réð sig svo
á Borgina til Carls Billich árið 1948
og árið 1950 byrjaði hann að spila
með KK-sextettnum víðfræga.
Snemma tileinkaði hann sér útsetn-
ingar sem urðu hans aðall,“ segir
Jónatan.
,,Sem gítarleikari var Ólafur Gauk-
ur mjög fær, byrjaði sem djassisti og
spilaði svo hvað sem var, rokk og
dægurtónlist.“
Ólafi Gauki var ekkert óviðkom-
andi í tengslum við tónlist og ungur
að árum skrifaði hann í djassblað
Svavars Gests. Snemma á sjöunda
ártugnum byrjaði hann svo að kenna
gítarleik í gegnum bréfaskóla en Gít-
arskóla Ólafs Gauks stofnaði hann ár-
ið 1975. Á sjöunda áratugnum varð
Ólafur Gaukur leiðandi í hljómsveit-
arrekstri með Sextett Ólafs Gauks og
stýrði auk þess sjónvarpsþættinum
gríðarvinsæla Hér gala gaukar.
Mikilvirkur textahöfundur
Færri vita að Ólafur Gaukur samdi
texta við nokkur af vinsælustu dæg-
urlögum okkar Íslendinga, m.a. Bláu
augun þín, Ó María mig langar heim,
Undarlegt með unga menn og Fyrsti
kossinn. Á níunda áratugnum þegar
Ólafi þótti sig vanta nýja áskorun vatt
hann sínu kvæði í kross og hóf nám í
gerð kvikmyndatónlistar í Grove
School of Music í Kaliforníu. Þar voru
á meðal fyrirlesara þekkt tónskáld á
borð við Henry Mancini og Lalo
Schifrin. Svo fór að Ólafur gerði tón-
listina í myndunum Benjamín dúfa og
Perlur og svín. Ólafur lét þó ekki
staðar numið og hætti aldrei að þróa
tónlistarsköpun sína. Á tíunda ára-
tugnum stundaði hann framhaldsnám
í gítarleik við hinn virta tónlistarskóla
Musicians Institute GIT í Los Angel-
es. Þar var Ólafur í miklum metum
og var boðin kennarastaða sem hann
þáði ekki að sögn Jónatans.
Þróaði sinn stíl
Guðmundur Steingrímsson, betur
þekktur sem Papa Jazz, starfaði með
Ólafi Gauki um árabil, m.a. í KK-
sextettnum. Guðmundur segir að
strax í upphafi hafi gítar Ólafs verið
með ,,ljúfan og indælan tón“ eins og
persónuleiki hans var. En þegar Ólaf-
ur var að byrja í djassinum leit hann
mikið upp til djassgítarleikarans
Charlie Christian.
Í fyrra var gefinn út safnplatan
Syngið þið fuglar: Öll helstu lög og
textar Ólafs Gauks í tilefni af áttatíu
ára afmælis hans í ágúst. Jónatan
segir að Ólafi hafi þótt vænt um út-
gáfuna en var minna gefið um athygl-
ina sem færðist að aldri hans þar sem
hann taldi sig eiga þónokkuð inni.
Fagmaður fram
í fingurgóma
Morgunblaðið/Kristinn
Ólafur Gaukur árið 2007 Hann kunni að meta gerjun í tónlist og hélt áfram að þróa tónlistarsköpun sína fram á
gamals aldur. Árið 2008 var hann sæmdur hinni íslensku Fálkaorðu.
Í skólanum Hann var stofnaður árið 1975 en myndin
var tekin árið 1977. Fremst er Anna Mjöll, dóttir Ólafs.
Heiður Ólafi Gauki voru veitt heiðursverðlaun íslensku
tónlistarverðlaunanna árið 2006 fyrir ævistarf sitt.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon Morgunblaðið/Sverrir
 Áhrif á tónlistarlífið seint metin til fulls
30 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. JÚNÍ 2011
ÍListasafni ASÍ má sjá ljóð-rænar hugleiðingar HörpuÁrnadóttur um náttúruna ímáli og myndum. Verk sem
ber titilinn Júní, einskonar dagbók-
arfærslur frá því er Harpa dvaldi á
gestavinnustofunni Bæ í Skagafirði
á sama tíma fyrir ári, fylla Gryfjuna
og gefa tóninn fyrir heildina. Dag-
bókarblöðin innihalda brot upplif-
ana, orð og myndir sem fæðast í
tengslum við nærumhverfið, gróð-
urinn, fuglalífið og sveitina. Þessi
sömu verk eru einnig til sýnis í nýút-
gefinni bók á vegum Crymogeu og
óhætt að segja að uppsetning og
hönnun hafi tekist einstaklega vel til
enda virðist hvorugt vera til staðar
þar sem bókin lítur út eins og
(kannski óvenjulega snyrtileg)
vatnslitablokk listamannsins. Áhorf-
andinn hefur hér tækifæri til að upp-
lifa snemmsumarið með listamann-
inum á réttum árstíma og þannig
vísar sýningin á vissan hátt út fyrir
sig og vekur athygli okkar á hinu fín-
gerða í gróðurlífinu jafnt sem sálar-
lífinu. Beinir sjónum að því sem end-
urfæðist, vex og dafnar en vor og
snemmsumar er tími brums og út-
sprunginna blóma.
Í Ásmundarsal má sjá stærri
vatnslitaverk sem eru unnin á striga.
Eins og áður í verkum Hörpu er það
flæði og gegnsæi sem spilar stóra
rullu ásamt fínlegum blómatilvís-
unum sem fara út í ljóðræna afstak-
sjón. Verkin á endaveggnum eru
með sterka vísun í fortíðarhyggju og
minna á antik blómaveggfóður sem
eru farin að láta á sjá. Það skír-
skotar aftur inn í kvennaheim
nítjándu aldar og dregur fram til-
finningu fyrir aldalangri samhygð
kvenna við gróandann og blómin.
Einnig þann sess sem feðraveldið
setti skapandi myndlistarkonum
forðum, þ.e. að það hæfði konum að
mála eitthvað fallegt eins og þær
sjálfar, það hæfði þeim að mála
blóm. Karlar aftur á móti máluðu
það háleita í náttúrunni og tilfinn-
ingum mannsins. Harpa upphefur
hins vegar blómamálverkið, gerir
það að hinu hversdagslega og háleita
allt í senn og ljær því eigindir um-
fram fegurðina eina saman. Við
áhorf skapast margræðar tilfinn-
ingar sem kalla á áleitnar spurn-
ingar um fortíðina, menninguna og
endurtekninguna. Titill sýning-
arinnar „Mýrarljós“ er eilítil ráð-
gáta því tilfinning fyrir hrævar-
eldum og villuljósi virðast hér
víðsfjarri, bæði hvað árstíma og
myndefni varðar.
Foldarljóð
Harpa Árnadóttir, vatnslitamyndir
bbbbn
Listasafn ASÍ, Freyjugötu 41. Sýningin
stendur til 26. júní. Opið alla daga nema
mánudaga frá kl. 13-17. Aðgangur
ókeypis.
ÞÓRA
ÞÓRISDÓTTIR
MYNDLIST
Hinir árlegu Stuttmyndadagar í
Reykjavík fara fram í Bíó Paradís
15.-16. júní. Hér gefst tækifæri til
að sjá það ferskasta í grasrót ís-
lenskra kvikmynda. Uppskeran í
ár þykir sérlega góð, en alls bárust
65 myndir í keppnina og voru 18
valdar til þátttöku. „Ég er búinn
að fylgjast með þessu í mörg ár,“
segir Ásgrímur Sverrisson, fram-
kvæmdastjóri hátíðarinnar, „og
mér finnst þetta óvenjulega góður
árgangur. Maður hefur haft þetta
á tilfinningunni að það sé mikið að
gerast í grasrótinni, í stutt-
myndagerðinni. Það er mjög mikið
af fínum myndum í ár,“ segir hann.
Veitt verða þrenn verðlaun fyrir
bestu myndirnar, 100.000 kr. fyrir
fyrsta sætið, 75.000 kr. fyrir annað
sætið og 50.000 kr. fyrir það
þriðja.
Stuttmynda-
dagar í kvöld
Bíó Paradís Ásgrímur Sverrisson er hér fyrir utan bíóhúsið þarsem Stutt-
myndadagar í Reykjavík fara fram 15. og 16. júní.
Morgunblaðið/Ernir